«حوض روغن» با نام اصلی «ماده و فکر»، همسن موزه هنرهای معاصر تهران است؛ اثری ۴۴ ساله که در پرفورمنسی عجیب، هویت و حرمت آن مورد خدشه قرار گرفت.

به گزارش همشهری آنلاین، ۲۲ مهرماه ۱۳۵۶ بود. محمدرضا پهلوی و فرح برای افتتاح موزه هنرهای معاصر تهران در ساختمان موزه واقع در پارک لاله حضور یافته بودند. موزه با آثار آوانگارد و نوگرایی از هنرمندان معاصر جهان تشکیل شده بود و در وسط آن، اثر چیدمان «حوض روغن» با نام اصلی «ماده و فکر» خودنمایی می‌کرد.

این حوض بزرگ و کم عمق مربع‌شکل پر شده با روغن سوخته سیاه‌رنگ، ایده هنرمند ژاپنی «نوریوکی هاراگوچی» بود. او نخستین نمونه این اثر را ۶ سال قبل در کشورش خلق کرد، سپس نمونه دیگری را در آلمان ارائه کرد. یک نسخه بزرگتر را فرح پهلوی سفارش داد و در موزه هنرهای معاصر تهران نصب شد.

شاه با دیدن سطح صاف و براق آینه‌شکل حوض روغن، به‌سان کودکی کنجکاو، برای لمس آن دست دراز کرد و انگشتانش تا مچ دست سیاه شدند. عکاسان این صحنه را ثبت کردند اما این اتفاق مورد پسند اطرافیان شاهنشاه نبود، بنابراین نگاتیوها ضبط شد و هیچ تصویری از آن به بیرون درز نکرد.

حالا با گذشت بیش از ۴۴ سال از آن روز، یک بار دیگر حس کنجکاوی کودکانه موجب ثبت حرکتی مضحک شده است و ای کاش این بار هم دوربینی نبود تا  آن را ثبت و ضبط کند،  مدیر موزه هنرهای معاصر تهران یعنی  احسان آقایی، نه تنها این تجاوز به حریم «حوض روغن» را بد نمی‌داند که خودش مقدمات انجام آن را فراهم آورده؛ هر چند که پس از اعتراض‌های بسیار در فضای مجازی، با انتشار متنی عذرخواهی کرده است.

این پرفورمنس که «پرنده ماهی» نام دارد، بندبازی بر فراز حوض روغن است و طی آن، یکی از پرفورمرها با بدنی نیمه‌عریان خودش را داخل حوض می‌زند و مقادیری روغن از آن به بیرون می‌ریزد.

موزه هنرهای معاصر تهران مدعی شده که در طرح ارائه شده از سوی گروه تئاتری «بدن دیوانه» به سرپرستی یاسر خاسب، قرار بر برخورد با حوض روغن نبوده است .

حتی به فرض صحت گفتار موزه، کم‌کاری موزه بوده است که گروه هنری را توجیه نکرده است.

 
تاسف هنرمند پرفورمنس از تماس با "حوض روغن" در موزه هنرهای معاصر

 یاسر خاسب که اجرای پرفورمنسش در موزه هنرهای معاصر با حاشیه همراه شد، ضمن عذرخواهی بابت این حادثه تاکید کرد که هیچ آسیبی متوجه اثر هنری «ماده و فکر» که با عنوان «حوض روغن» هم شناخته می‌شود، نشده است.

 یاسر خاسب که در رشته پرفورمنس فعالیت می‌کند، شب گذشته، شنبه ۲۱ اسفند در افتتاحیه نمایشگاه «پنج گنج» که همزمان با هفته بزرگداشت حکیم نظامی در موزه هنرهای معاصر برگزار شد، یک تک‌اجرا با عنوان «گربه جاده ابریشم» بر فراز «حوض روغن» این موزه که به عنوان اثر هنری ارزشمندی شناخته می‌شود، داشت ولی در لحظات پایانی این اجرا، حادثه‌ای رخ داد و بخشی از بدن او با روغن حوض تماس پیدا کرد و مقداری روغن به بیرون از حوض ریخته شد.

 این اتفاق با واکنش‌های گوناگونی روبه‌رو شد و خاسب ضمن ابراز تاسف از این حادثه تاکید کرد که آسیبی متوجه «حوض روغن» نشده است.