تاریخ انتشار: ۱۹ خرداد ۱۳۸۷ - ۰۶:۱۸

همشهری آنلاین: در فوران نهم آوریل، خورشید حبابی از گرما را به صورت گاز یونیزه شده به سمت منظومه‌ شمسی پرتاب کرد. انفجار با جزئیاتی بی‌سابقه به وسیله‌ مجموعه‌ای از فضا‌پیماها مشاهده شد.

در فوران نهم آوریل، خورشید حبابی از گرما را به صورت گاز یونیزه شده به سمت منظومه‌ شمسی پرتاب کرد. انفجار با جزئیاتی بی‌سابقه به وسیله‌ مجموعه‌ای از فضا‌پیماها مشاهده شد.
 
این جزئیات ویژگی‌های جدیدی را که با کامپیوتر پیش‌بینی شده بود اما مشاهده‌ آنها در تجربه مشکل بود، آشکار کرد.
 
چنین فوران‌هایی که «فوران تاجی خورشیدی» نامیده می‌شوند، به صورت دوره‌ای اتفاق می‌افتند و اگر به سوی زمین باشند تهدیدی بالقوه برای فضانوردان و‌ ماهواره‌ها به‌حساب می‌آ‌‌‌‌‌یند.‌

ستا‌ر‌ه‌شناسان این فو‌ر‌ا‌ن‌ها را با امید دستیابی به توانایی‌ ‌‌پیش‌بینی آ‌ن‌ها‌ و پیش‌بینی شرایط خطرناک در فضا مطالعه می‌کنند. فوران تاج خورشیدی نهم آوریل، آن‌گونه که از زمین مشاهده شد، در لبه‌ خورشید رخ داد.

در نتیجه درخشش پرتوهای گاما (زبانه‌ خورشیدی) از دید پنهان شد و فضاپیمای مشاهده‌گر خورشید را بیش از حد معمول قادر به آشکارسازی و کشف ساختارهای کم‌نور ساخت.

«اد دلوکا» که یکی از اخترشناسان مرکز اخترفیزیک هاروارد(اسمیتسونی) است، می‌گوید:" مشاهداتی از این قبیل بسیار نادر است."

با به کارگیری تلسکوپ پیشرفته پرتوی گامای اسمیتسونی(XRT) داخل فضاپیمای هینود (ماهواره‌ مشاهده‌گر خورشید)، اخترشناسان یک ساختار مغناطیسی مارپیچی را مشاهده کردند.

این ساختار مارپیچی هنگامی که خورشید را ضمن وقوع فوران ترک می‌کند، باز می‌شود (از شکل مارپیچی خارج می‌شود). این باز شدن می‌تواند هنگامی که میدان مغناطیسی از حالت پیچ‌خوردگی زیاد به حالتی با تاب کمتر می‌¬رود، انرژی آزاد کند، و از این طریق فوران را قو‌ی‌تر می‌کند.

چند ساعت بعد، تلسکوپ XRT جریانی از ماده را به طرف صفحه‌ تلسکوپ آشکار کرد که به صورت خطی قابل رویت بود. در واقع شیئی که به عنوان صفحه‌ شناور در لبه دیده می‌شود، صفحه‌ جاری، صفحه گازی نازک و باردار شده است.

در این صفحه خطوط میدان مغناطیسی متقابل یکدیگر را طی فرآیندی که اتصال مجدد مغناطیسی نامیده می‌شود، نابود می‌کنند. ادامه‌ مشاهدات XRT نشان داد میدان‌های مغناطیسی ساعت‌ها پس از فوران به سمت این صفحه جریان دارند. در ابتدا به سمت صفحه و سپس به سمت پایین و سطح خورشید حرکت می‌کنند.

با وجود اینکه مدل‌های کامپیوتری CME چنین حرکت‌های خطوط میدان مغناطیسی را پیش بینی می‌کنند، اما تاکنون مشاهده‌ آن‌ها به صورت تجربی دشوار بوده است. موقعیت یکتای این فوران بر لبه‌ خورشید به اخترشناسان امکان اندازه گیری دقیق این حرکت‌ها را داده است.

اخترشناسان هم چنین تخمین زده‌اند که دمای این صفحه بین 8/2 تا 10 میلیون درجه‌ سانتی‌گراد است که با اندازه گیری‌های قبلی، به وسیله‌ طیف‌سنج ماورای بنفش تاج‌نگار فضاپیمای سوهو، در لایه‌های بالاتر تاج توافق دارد.

این مشاهدات هم‌اکنون در نشست اتحادیه‌ ژئو فیزیک آمریکا در حال بحث و بررسی است. قرار است کارگاهی برای بررسی دقیق یافته‌های تلسکوپ XRT ماهواره‌ هینود و دیگر مشاهدات این واقعه به وسیله‌ TRACE، STEREO RHESSI، SOHO و سایر ابزارهای هینود برگزار شود.

جمع‌آ‌و‌ر‌‌‌‌ی‌ ‌چنین اطلاعاتی امکان ایجاد تصویری کامل‌تر از منبع و تحول CMEها را فراهم می‌کند.

بیش‌تر بدانیم:

«هینود» یک پروژه‌ ژاپنی ‌است که به وسیله‌ آژانس فضایی ژاپن و سرویس ویژه‌ هوابرد انگلیس SAS، ایجاد و به فضا پرتاب شده‌ است.

مشاهدات ملی نجومی ژاپن NAOJ، به عنوان شریک داخلی و ناسا و انجمن تسهیلات علم و فن‌آوری(STFC) به عنوان شرکای بین المللی با این پروژه همکاری کرد‌ه‌اند. این ماموریت به وسیله‌ این آژانس‌ها و با همکاری بین سازمان فضایی اروپا(ESA) و مرکز فضایی نروژ(NSC)، انجام شده است.

مرکز اخترفیزیک اسمیتسونی هاروارد (CfA) یک همکاری مشترک بین رصدخانه‌ اخترفیزیکی اسمیتسونی و رصدخانه‌ دانشگاه هاروارد است. محققان CfA در شش بخش تحقیقاتی سازمان یافته ا‌‌ند که منشا تحول و سرانجام کیهان را مطالعه‌ می‌کنند.

منبع: سایت نجوم