همشهری آنلاین: منطقه دوازده قلب تهران است. هسته اولیه این کلانشهر قرن بیست و یکمی، در همین منطقه واقع شده است...

  • مقدمه

از زمان ورودم به شورای اسلامی شهر تهران، که مصادف با سومین دوره آن بود، به سبب سابقۀ سکونت خانواده و علاقه فراوانی که به تهران و مردمان آن داشته‌ام مباحث مربوط به شهر تهران همواره برایم از اولویت ویژه‌ای برخوردار بوده است. از همان روزهای نخست به سبب ارتباطاتی که داشتم، با مردم و نخبگان بسیاری دیدار کردم و از مشکلات و مسائل این شهر و مردمش آگاه شدم. این آگاهی بلحاظ ماهیت و مقیاس جدای از آن اطلاعاتی بود که به طور رسمی و اداری دریافت می‌کردم. در دوره شش ساله مسئولیتم در ستاد شورایاری ها در دوره سوم، جلسات هم اندیشی منظم و بی واسطه ای با منتخبین مردم محله‌های شهر داشتم و از نزدیک با مشکلات اکثر محلات تهران آشنا می‌شدم.

در آن دوره تلاش کردیم تا سازوکارهای ارتباط با شورایاران و نهادهای محله ای را تسهیل کنیم و به همین دلیل هر دو هفته یکبار شهرداران مناطق و نواحی و سایر مدیران اجرایی سازمانهای دخیل در مدیریت شهر جلساتی را در سطح مناطق با حضور اعضای شورایاری برگزار می کردیم و از مسائل و مشکلات محله و دغدغه های شورایاران به عنوان بازوها و نمایندگان شورا در محلات آگاهی پیدا می کردیم و به منظور پیگیری خواسته ها و مصوبات آن جلسات کمیته ای را با عنوان کمیته پیگیری با حضور نمایندگان ستاد شورایاری، شورا و شهرداری منطقه تشکیل داده بودیم که وظیفه اش پیگیری مصوبات جلسات فوق الذکر بود. علاوه بر آن و به منظور نهادینه کردن جایگاه شورایاری ها در نظام مدیریت شهری هر هفته نمایندگان شورایاری مناطق و محلات برای ارائه گزارش در صحن شورا حاضر می شدند و گزارش خود را در حضور خبرنگاران و اعضای شورا و مدیران کلان و محلی شهرداری ارائه می کردند. مجموعه این اقدامات باعث شد تا سطح اعتماد بنفس شورایاران افزایش یافته و شهرداری در مقابل آنها پاسخگو باشد و البته حس مسئولیت پذیری شورایاران را نیز افزایش می داد. در کنار همه این اقدامات نشست های هفتگی به منظور توانمندسازی شورایاران طراحی شد که کمک میکرد تا ضمن اشراف بر مسائل شهر و مدیریت و برنامه ریزی، قدرت  و سطح مهارت آنها افزایش پیدا کند که این کمک می کرد تا شورایاران در بودجه ریزی محلی ورود کرده و پیشنهادات خود را عملی کنند. تا پیش از آغاز شورای چهارم، از این طریق اطلاعات خوبی درباره مسائل و مشکلات محلات شهر تهران به دست آوردیم. علاوه بر این‌ها بازدیدهای بسیاری که از مناطق و محلات مختلف داشتم، در شناخت مسائل تهران بسیار مؤثر بوده است. با شروع  دوره چهارم شورا و انتخابم به عنوان رییس شورای شهر تهران، تصمیم بر این گرفتم تا علاوه بر دیدارها و بازدیدهای رسمی از بخش‌های مختلف شهر، به‌طور منظم، در روزهای جمعه و خارج از عرف دیدارهای معمول اداری، شهروندان و محله‌های تهران را از نزدیک ببینم و با مسائل و مشکلات و یادگارهای مادی و معنوی آن‌ها آشنایی بیشتری حاصل کنم و از دغدغه ها و پیشنهادات شهروندان آگاهی پیدا کنم. این اهداف، بیشتر از وظایف معمول اعضای شورا در هر سمتی بوده است. انتخاب روز جمعه تصادفی نبود، زیرا در سنت‌های کهن این سرزمین، روز جمعه، روز دید و بازدید است. اهدافی هم‌چون آشنایی بیشتر و عمیق‌تر با شهر و محله‌های آن، شناختن و شناساندن لایه‌های پنهان شهر به خبرنگاران و متخصصان شهری، ارتباط با نخبگان و هنرمندان و چهره‌های مختلف و تقویت یا پیوند ارتباط با  مجموعه مدیریت و مدیران ذیربط در مسائل گوناگون شهری و در یک کلام شهر را از سایه و تاریکی به روشنی و آفتاب آوردن. در این دیدارها که هنوز ادامه دارد، با یاری اصحاب رسانه، مسائل و موضوعات شهری که در شرایط عادی، ورود و حضور در آن‌ها برای دیگران میسر نبود، مورد بازدید قرار می‌گرفت و اطلاعات آن انتشار می‌یافت.

درگزارش حاضر، علاوه بر آن که به طور اجمال، مناطق و اماکن مورد بازدید در جلسات با شورایاری‌های محلات و مناطق و برنامه‌های تهرانگردی معرفی گردیده، عموم مسائل و مشکلات این کلانشهر که در طول این بازدیدها و در ارتباط با مردم محله‌ها و بخش‌های مختلف مورد بحث و گفتگو قرار گرفته  مشخص و تفکیک شده است. اینک که این سال‌ها را پشت سر گذاشته‌ام، به خوبی درک می‌کنم که این روش تا چه میزان می‌تواند در حل و فصل و به‌ویژه فهم بی‌واسطۀ مشکلات شهری موثر باشد.

  • میراث‌دار معماری و شهرسازی تهران قدیم

منطقه دوازده قلب تهران است. هسته اولیه این کلانشهر قرن بیست و یکمی، در همین منطقه واقع شده است. این شهر در گذشته های دور روستای گمنام و بی نام و نشانی بیش نبود. در آن زمان ها ری شهر آباد این منطقه بود و تهران روستای بی اهمیتی در شمال آن بود. اما زمانه خیلی چیزها را عوض نمود و در عرض حدود سیصد سال جای ری با تهران عوض شد. امروز نیز با گذشت حدود نهصد سال از آن زمان ری یکی از مناطق بیست و دو گانه تهران به حساب می آید.
هسته اولیه روستای تهران در اطراف بقعه امام زاده سیداسماعیل(ع) بازار امروز قرار داشت. بعدها در این محدوده محله چال میدان شکل گرفت. روستای تهران خیلی بزرگ نبود اما وقتی شاه طهماسب صفوی  دور آن حصار کشید، به جهت قرار گرفتن منابع آب شهر در داخل حصار، محدوده وسیع تری را  جزء شهر قرار داد. امروزه بخشی از حصار طهماسبی در محدوده بازار دروازه نو مجموعه بازار تهران به یادگار باقی مانده است. این حصار چهار دروازه ورود و خروجی داشت که بعدها در زمان افغان ها و قاجارها دو دروازه دیگر به آن افزوده شد. امروزه در محدوده چهار تا از این شش دروازه، میدان های شوش، وحدت اسلامی، محمدیه، توپخانه(امام)، برقرار گردیده است. بقایای دروازه محمدیه نیز هنوز در بازار دروازه نو پابرجاست. محدوده حصار طهماسبی تهران آن روزگار، همان  مرکزی منطقه دوازده امروزی بود.   اولین تأسیسات عمومی شهر همچون مسجد جامع، مدرسه، حمام و تکیه در دوره صفوی در محدوده همین منطقه دوازده ساخته شد. هنوز برخی از مدارس آن دوره همچون مدرسه و مسجد میرزا حکیم و ملارضا، در کنار مسجد جامع در تهران به حیات خود ادامه می دهند.
با روی کار آمدن قاجار، تهران یا همان محدوده منطقه دوازده به پایتختی ایران انتخاب شد و رفته رفته محلات جدیدی در این شهر به وجود آمد. در دوره فتحعلی شاه محله های چال میدان، عودلاجان، سنگلج، بازار و ارگ شکل گرفتند. این پنج محله اولین محله های شهر تهران و از اصلی ترین محله های منطقه دوازده به حساب می آیند. محله عودلاجان محله صاحب منصبان و رجال و درباریان بود و در محله چال میدان بیشتر مردم عادی سکونت دشتند. محله بازار نیز به دو بخش مسکونی و تجاری تقسیم می شد. محله سنگلج نیز خیلی دیرتر از محله های دیگر شکل گرفت.

بسیاری از اولین های تهران در این محدوده شگل گرفته اند. اولین میدان شهر سبزه میدان نام داشته و اولین بنای مرتفع تهران به نام شمس العماره در این محدوه بنا گردیده است. آب اولین قنات به نام مهرگرد در این محدوده بیرون می آمد.
در دوره ناصرالدین شاه دگرگونی های زیادی در این منطقه یا همان تهران قدیم صورت پذیرفت. در این دوره حصار طهماسبی شهر تخریب گردیده و شهر گسترش یافت و بعد آن حصار ناصری با دوازده دروازه به دور شهر ساخته شد. در این دوره محله دولت به محله های تهران افزوده شد که امروزه به نام های محله فردسی و لاله زار و مخبرالدوله می شناسیم. همچنین محله های دروازه غار و صابون پزخانه و خراسان و کوثر و آب منگل و آبشار امروزی منطقه ۱۲، در این دوره در محدوده شهر قرار گرفتند. از این دوره بود که رجال و صاحب منصبان و قشر مرفه جامعه از عودلاجان و سایر محله ها به محله دولت نقل مکان نمودند و محله های عودلاجان محل سکونت قشر متوسط شهر قرار گرفتند. در این دوره ما شاهد شکل گیری بسیاری از مظاهر جدید غرب در تهران یا همان محدوده منطقه ۱۲ هستیم. اولین خیابان های شهر همچون ناصریه، باب همایون، لختی و چراغ برق و ... در این دوره شکل می گیرد. اولین کارخانه تولید برق، اولین وسایل حمل و نقل عمومی چون قطار دودی و واگن اسبی نیز در این دوره در خیابان های آن روز منطقه ۱۲ شروع به کار می کند. لاله زار نیز از همین دوره به عنوان نماد شانزلیزه تهران، شروع به رشد و ترقی می نماید.
از دوره پهلوی و با تحریب حصارهای پیرامون شهر و گسترش بی برنامه تهران از هر سو، ساکنان این مناطق مرکزی شهر، کم کم به محله های  تازه تأسیس مهاجرت می نمایند  و قشر های پایین تری جای آنها را در این محدوده می گیرند. از سوی دیگر با  گذشت زمان بسیاری از خانه های این محدوده به بافت فرسوده شهر تبدیل شده  قیمت آنها به شدت کاهش می یابد. این روال در دوره پهلوی دوم و همچنین بعد انقلاب نیز ادامه می یابد، به گونه ای که بسیاری از محله های منطقه ۱۲ امرزی، به جز محله هایی چون ایران و خراسان و بخش هایی از سنگلج، به محله هایی با مشکلات و آسیب های اجتماعی اقتصادی بی شمار تبدیل گشته اند.
منطقه ۱۲، میراث دار سنت معماری و شهرسازی تهران قدیم به حساب می آید. بسیاری از اماکن تاریخی تهران در این محدوده واقع شده اند و از این رو این منطقه به عنوان مهم ترین قطب گردشگری تهران شناخته می شود. راسته ادیان(خیابان سی تیر) و مجموعه بازار تهران از جمله مهم ترین محورهای گردشگری این منطقه به حساب می آیند.
منطقه دوازده تهران در پهنه مرکزی تهران واقع شده است. هستۀ کهن و اولیه شهر تهران در محدوده همین منطقه واقع شده است. اولین محله‌های شهر تهران در همین محدوده شکل گرفتند و به مدت چهارصد سال، محدودۀ این منطقه، کل شهر تهران به حساب می‌آمد. با تخریب حصار ناصری در دوره پهلوی اول، مهاجرت‌ها از این محدوده آغاز شد و رفته رفته با شکل گیری محله‌های جدید، اهالی تهران قدیم به محله‌های جدید کوچ و رفته‌رفته مهاجرین جدید شهر جای آن‌ها را گرفتند. این جابه‌جایی جمعیت چندین دوره اتفاق افتاد؛ چنان‌که این منطقه به لحاظ سرمایه‌های اجتماعی در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد. علاوه بر این، بافت‌های فرسودۀ این منطقه نیز یکی از معضلات اصلی این منطقه است. از سوی دیگر به دلیل شکل‌گیری هستۀ اولیه تهران و شهر دوره قاجار و پهلوی در این دوره، اماکن و بناهای تاریخی فرهنگی زیادی در این محدوده وجود دارد که این منطقه را به مهم‌ترین مرکز گردشگری تهران تبدیل کرده است. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ این منطقه دارای ۲۴۰ هزار نفر جمعیت می‌باشد. این منطقه از ۶ ناحیه و ۱۳ محله تشکیل شده است.
به دلیل اهمیت این منطقه در مباحث شهری، ۱۶ برنامه به طور کامل به بازدید از این منطقه اختصاص داشت، که از این برنامه‌ها، ۴ تهرانگردی موضوعی و به مناسبت‌های ماه مبارک رمضان، آغاز سال نو میلادی و دهمین دورۀ انتخابات مجلس شورای اسلامی صورت گرفت. همچنین در بخشی از ۹ تهرانگردی موضوعی که به مناسبت‌های روز پزشک، جشنوارۀ تئاتر فجر، روز سینما، بازگشایی مدارس، ماه محرم و هفتۀ کتاب و با محورهای کودک و شهر، موقوفات و حادثۀ پلاسکو صورت گرفت، به بازدید از این منطقه پرداخته شد.

۱.    تهران‌گردی اول: به تاریخ ۱۹/۰۷/۱۳۹۲
۲.    تهران‌گردی دوم: به تاریخ ۲۶/۰۷/۱۳۹۲
۳.    تهران‌گردی چهاردهم: به تاریخ ۲۷/۱۰/۱۳۹۲
۴.    تهران‌گردی بیستم: به تاریخ ۰۹/۱۲/۱۳۹۲
۵.    تهران‌گردی بیست‌وچهارم: به تاریخ ۲۶/۰۲/۱۳۹۳
۶.    تهران‌گردی بیست‌وهشتم: به تاریخ ۲۰/۰۴/۱۳۹۳
۷.    تهران‌گردی بیست‌ونهم: به تاریخ ۰۳/۰۵/۱۳۹۳
۸.    سی‌امین تهران‌گردی: به تاریخ ۱۷/۰۵/۱۳۹۳
۹.    تهران‌گردی سی‌وششم: به تاریخ ۰۹/۰۸/۱۳۹۳
۱۰.    چهلمین تهران‌گردی: به تاریخ ۰۵/۱۰/۱۳۹۳
۱۱.    تهران‌گردی چهل‌ودوم: به تاریخ ۱۰/۱۱/۱۳۹۳
۱۲.    تهران‌گردی چهل‌ونهم: به تاریخ ۱۹/۰۴/۱۳۹۴
۱۳.    بخشی از تهران‌گردی پنجاه‌ودوم: به تاریخ ۳۰/۰۵/۱۳۹۴ به مناسبت روز پزشک
۱۴.    تهران‌گردی پنجاه‌وششم: به تاریخ ۲۴/۰۷/۱۳۹۴به مناسبت ماه مبارک رمضان (رمضان‌گردی)
۱۵.    تهران‌گردی شصت‌ودوم: به تاریخ ۱۱/۱۰/۱۳۹۴ به مناسبت آغاز سال نو میلادی
۱۶.    بخشی از تهران‌گردی شصت‌وچهارم: به تاریخ ۰۹/۱۱/۱۳۹۴به مناسبت جشنوارۀ تئاتر فجر (تئاترگردی)
۱۷.    تهران‌گردی شصت‌وپنجم: به تاریخ ۳۰/۱۱/۱۳۹۴ (بهارستان‌گردی)
۱۸.    تهران‌گردی شصت‌وششم: به تاریخ ۱۴/۱۲/۱۳۹۴(بهارستان‌گردی)
۱۹.    بخشی از تهران‌گردی هفتادو هفتم: به تاریخ ۱۹/۰۶/۱۳۹۵ به مناسبت روز سینما (سینماگردی)
۲۰.    بخشی از تهران‌گردی هفتادوهشتم: به تاریخ ۰۲/۰۷/۱۳۹۵ به مناسبت بازگشایی مدارس (مدرسه‌گردی)
۲۱.    بخشی از تهران‌گردی هفتادونهم: به تاریخ ۱۶/۰۷/۱۳۹۵ به مناسبت ماه محرم (محرم‌گردی)
۲۲.    بخشی از هشتادمین تهران‌گردی: به تاریخ ۳۰/۰۷/۱۳۹۵ با محوریت کودک و شهر
۲۳.    بخشی از تهران‌گردی هشتادودوم: به تاریخ ۲۷/۰۸/۱۳۹۵ به مناسبت هفتۀ کتاب (کتاب‌گردی)
۲۴.    بخشی از تهران‌گردی هشتادوسوم: به تاریخ ۱۲/۰۹/۱۳۹۵ به مناسبت موقوفه‌گردی
۲۵.    بخشی از تهران‌گردی هشتادوششم: به تاریخ ۰۱/۱۱/۱۳۹۵ با محوریت حادثۀ پلاسکو
    
در این برنامه ها، از  نقاط مختلف منطقه دوازده بازدید به عمل آمد و با بسیاری از افراد حاضر در این منطقه، پیرامون شهر و منطقه صحبت نموده، نقطه نظرات آنها را راجع به مسائل مورد بحث شنیده و در مجموعه شورا و گروههای کارشناسی مختلف شورا، آنها را مطرح نمودم. به دلیل اهمیت مسائل و مشکلات مربوط به منطقه و بنابر اهمیت موضوعات، در این بازدیدها، مسئولان دستگاههای دیگر همچون رئیس اداره فرهنگ و ارشاد شهر تهران، مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران، مدیر کل حوزه وزارتی سازمان میراث فرهنگی، معاون برنامه ریزی سازمان زیباسازی، در کنار شهردار  و دیگر مسئولان شهرداری منطقه نیز اینجانب را همراهی می‌کردند. نقاط مورد بازدید این منطقه به این شرح بوده اند:

۱.    میدان شهید هرندی و بازدید از روند اجرای طرح سامان دهی محله شهید هرندی
۲.    قهوه‌خانۀ حاج تقی و دیدار و گفتگو با صاحبان قهوه خانه و  مردم محله
۳.    قهوه‌خانۀ برادران و دیدار و گفتگو با مالک این قهوه خانه
۴.    مسجد شهید هرندی و  بازدید از وضعیت مسجد و گفتگو با متولی با مسجد
۵.    خانه‌های واقع در میدان شهید هرندی و بازدید از وضعیت داخلی و خارجی  این خانه ها و گفتگو با ساکنان آن
۶.    بازارچۀ صابون‌پزخانه و بازدید از مشاغل امروزین این بازارچه و گفتگو با  صاحبان این مشاغل در خصوص وضعیت اجتماعی اقتصادی این بازارچه
۷.    محلۀ صابون‌پزخانه و بازدید  از  بخش های مختلف این محله و دیدار و گفتگو با ساکنان این محله در خصوص مشکلات و معضلات موجود
۸.    مسجد جوادالائمه و بازدید از بخش های مختلف این مسجد و گفتگو با متولی آن در خصوص  وضعیت این مسجد و میزان استقبال مردم از برنامه های مسجد
۹.    بازارچه حاج غلامعلی و  بازدید از مشاغل امروزین این بازارچه و گفتگو با صاحبان این مشاغل در خصوص وضعیت  اقتصادی اجتماعی این بازارچه
۱۰.    کوچه و مسجد شوشتری و بازدید از  بخش های مختلف آن و بافت های فرسوده این کوچه
۱۱.    مسجد فاطمه‌الزهرا و بازدید از بخش های مختلف این مسجد
۱۲.    حمام لوکس حافظ (چهارشنبه) و بازدید از وضعیت آن و گفتگو با مالکان  آن در خصوص چگونگی حفظ و نگهداری این  بنای تاریخی و  شغل در حال فراموشی حمامی
۱۳.    حسینیۀ حاج رجبعلی خیاط و بازدید از بخش های مختلف آن و گفتگو با متولی این حسینیه
۱۴.    خانوادۀ شهیدان رجبی و دیدار و گفتگو با خانواده محترم آنها
۱۵.    قهوه‌خانۀ اصغر پسته شام و  دیدار و گفتگو با  مالک این قهوه خانه خاص و گفتگو در مورد لوطی های قدیم این محله و جوانان امروزی آن
۱۶.    محل سینما تمدن و بازدید از بخش های مختلف این  سینما  به همراه احمدرضا درویش، کارگردان، که در حال تبدیل کاربری بود.
۱۷.    چهارراه مولوی و دیدار با کسبۀ محل و گفتگو با آنها در خصوص مسائل و مشکلات موجود اطراف این چهارراه
۱۸.    بافت تاریخی بازار حضرتی و بازدید از  بافت های فرسوده این محدوده
۱۹.    کاروانسرای خانات و بازدید از بخش های مختلف این کارورانسرا به عنوان یکی از مجموعه های فرهنگی تجاری چهارراه مولوی و  گفتگو با مالک این مجموعه  در خصوص وضعیت گذشته و امروز این کاروانسرا
۲۰.    مسجد حضرتی و بازدید از این بنای قدیمی باقی مانده از دوره فتحعلی شاه
۲۱.    کلیسای تادئوس بارتقیمئوس مقدس(طاطاوس) و بازدید از بخش های این اولین کلیسای شهر تهران و گفتگو با متولیان آن در خصوص تاریخچه این مجموعه و  بازسازی های انجام شده در آن
۲۲.    گذر لوطی صالح و بازدید از  بخش های مختلف این گذر
۲۳.    بقایای باغ ایلچی  و بازدید از  داخل  این مجموعه متروک که تاکنون به حال خود رها شده بود.
۲۴.    میدان امین‌السلطان و دیدار و گفتگو با فروشندگان  موادغذایی این میدان در خصوص مسائل و مشکلات عدیده این میدان  و صحبت در مورد  چگونگی ساماندهی این میدان
۲۵.    بازارچۀ امین السلطان و بازدید از وضعیت این بازارچه و گفتگو با مغازه داران و فروشندگان آنجا در خصوص وضعیت این بازارچه
۲۶.    مسجد حمزه سید الشهداء و دیدار و گفتگو با متولی این مسجد
۲۷.    موزه و کتابخانه ملک و بازدید از بخش های مختلف این موزه و گفتگو با مدیر و مسئولان این موزه در خصوص فعالیت ها و مسائل و مشکلات این موزه
۲۸.    موزه ایران باستان و بازدید از بخش های مختلف این موزه و گفتگو با مدیر این موزه در خصوص وضعیت آن
۲۹.    عمارت قزاقخانه
۳۰.    سردر باغ ملی و بازدید از قسمت فوقانی این سردر و  وضعیت  این سردر و بررسی موضوع  سرقت برخی از تزیینات این بنای تاریخی
۳۱.    مهرسازی کنار موزۀ ارتباطات و دیدار و گفت و گو با  متصدی آن
۳۲.    موزۀ علی اکبر صنعتی و بازدید از وضعیت نابسامان  این موزه و گفتگو با مسئولان هلال احمر(متولی) در مورد چگونگی بازسازی و مرمت این موزه
۳۳.    مجموعه بانک تجارت میدان امام خمینی و بازدید از بخش های مختلف این بنای قدیمی  که بازسازی و در حال بازسازی بود؛ همچنین گفت و گو با مدیران این بانک در خصوص  اقدامات آنها در خصوص بازسازی این بنای ارزشمند شهر تهران
۳۴.    میدان امام خمینی
۳۵.    موزه ارتباطات و بازدید از بخش های مختلف این موزه و گفتگو با مسئولان این موزه در خصوص وضعیت آن
۳۶.    موزه ثبت احوال و بازدید از بخش های مختلف این موزه و گفتگو با مدیر این موزه در خصوص وضعیت این موزه و فعالیت های آن
۳۷.    مدرسه دارالفنون و بازدید از روند بازسازی و مرمت این بنای تاریخی و گفتگو با  مسئولان این موزه و مسئولان بازسازی آن در خصوص وضعیت این مدرسه و چگونگی بازسازی های صورت گرفته در آن
۳۸.    خیابان لاله زار و دیدار با کسبه این خیابان و گفتگو با آنها در خصوص  وضعیت آن
۳۹.    کوچه باربد و بازدید از  وضعیت این کوچه تاریخی
۴۰.    تئاتر پارس و بازدید از  وضعیت فعلی آن و گفتگو در مورد امکان بازسازی این مجموعه تاریخی
۴۱.    مسجد بزرگ لاله زار
۴۲.    خانه معین التجاربوشهری و بازدید از وضعیت نابسامان این خانه ارزشمند تاریخی
۴۳.    خانه اتحادیه (دایی جان ناپلئون) و بازدید از بخش های مختلف این مجموعه و گفتگو با مدیران سازمان زیباسازی و  همچنین ورثه این باغ در خصوص امکان خرید این خانه و تبدیل آن به یکی از مراکز بزرگ فرهنگی شهر
۴۴.    سینما لاله (رکس) و بازدید از وضعیت فعلی این سینما
۴۵.    سینما البرز  
۴۶.    سینما ایران
۴۷.    مسجد کوچیکه لاله زار و  بازدید از این مسجد کوچک
۴۸.    عکاسی فتوکارلو و  دیدار و گفتگو با مالک این عکاسی قدیمی  خیابان لاله زار
۴۹.    کارگاه‌های تولیدی لباس و پیراهن و بازدید از وضعیت  آنها و گفتگو با کارگران آنها
۵۰.    مهمان‌پذیر یاس و بازدید از بخش های مختلف این مهمان پذیر و گفتگو با مدیر آن
۵۱.    موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل (عمارت پیرنیا) و بازدید از بخش های مختلف این مؤسسه و عمارت تاریخی گفتگو با مدیران این مجموعه
۵۲.    کلاهدوزی رحمت اللهی و  گفتگو با مالک این فروشگاه به عنوان یکی از  فروشگاههای لاله زار که هنوز هم کاربری گذشته خود را حفظ نموده است.
۵۳.    کیف فروشی واقع در چهارراه کنت  و دیدار و گفتگو با صاحب این فروشگاه
۵۴.    منزل مرحوم سعید نفیسی و دیدار و گفتگو با  فرزند بزرگوار ایشان در مورد چگونگی حفظ و نگهداری این خانه ارزشمند
۵۵.    بیمارستان امیر اعلم و بازدید از بخش های مختلف این بیمارستا و عیادت بیماران؛ همچنین گفتگو با رییس این بیمارستان در خصوص وضعیت این بیمارستان و مسائل و مشکلات پیش رو
۵۶.    خانه هدایت و بازدید از وضعیت این خانه تاریخی
۵۷.    سفره خانه خیابان خیام و بازدید از بنای تاریخی این سفره خانه
۵۸.    آستان مقدس امامزاده سید نصرالدین و بازدید از بخش های مختلف آن
۵۹.    راسته بازار، خیابان خیام و بازدید از بخش های مختلف
۶۰.    مجموعه بازار تهران و بازدید از بخش های مختلف
۶۱.    عمارت فیل خانه و بازدید از وضعیت نابسامان این مجموعه
۶۲.    کاروانسرای ماشاا... و بازدید از وضعیت این کاروانسرای قدیمی
۶۳.    بازدید از بقایای بازماندۀ حصار طهماسبی و گفتگو با مسئولان میراث فرهنگی در خصوص  رسیدگی به وضعیت آن
۶۴.    بازار دروازه نو و بازدید از ضعیت آن و گفتگو با مسئولان میراث فرهنگی در خصوص رسیدگی به وضعیت آن
۶۵.    کاروانسرای روغنی و بازدید از وضعیت این کاروانسرا
۶۶.    مسجد جزایری و بازدید از این مسجد
۶۷.    بازارچه حاج قاسم
۶۸.    حمام حاج قاسم و بازدید از وضعیت موجود این بنای تاریخی و گفتگو با مسئولان میراث فرهنگی در خصوص همکاری با مالک این حمام برای بازسازی آن
۶۹.    دیدار با باربران بازار وگفتگو با آنها در خصوص وضعیت شغلی و بیمه ای آنها
۷۰.    حمام مهدی خان و بازدید از وضعیت موجود این بنای تاریخی و گفتگو با مسئولان میراث فرهنگی در خصوص  همکاری با مالک این حمام برای بازسازی آن
۷۱.    کاروانسرای ظل‌السطان و بازدید از بخش های مختلف این کاروانسرای قدیمی
۷۲.    بازار مسگرها و بازید از این بازار و  تنها فروشگاه عرهمس در این بازار
۷۳.    مسجد چهارسوق بزرگ و بازدید از وضعیت این مسجد
۷۴.    چهار سوق بزرگ
۷۵.    مدرسه علمیه محمدی و بازدید از این مدرسه
۷۶.    حسینه صدرالعلما و بازدید از این حسینیه قدیمی که در حال بازسازی بود.
۷۷.    خانه تاریخی ملک (بازار بین الحرمین) و بازدید از بخش های مختلف این بنای تاریخی ارزشمند و گفتگو با مسئولین آن در خصوص وضعیت این خانه تاریخی
۷۸.    تیمچه حاجب الدوله و بازدید از بخش های مختلف این تیمچه و گفتگو با هیئت امنای این تیمچه در خصوص وضعیت موجود این تیمچه
۷۹.    آستان مقدس امامزاده زید و بازدید از بخش های مختلف آن و گفتگو با مسئول اوقاف این مجموعه
۸۰.    بازار پاچنار
۸۱.    قهوه خانه بازار پاچنار و بازدید از  وضعیت موجود این قهوه خانه قدیمی
۸۲.    مدرسه شیخ عبدالحسین و بازدید از بخش های مختلف آن و دیدار با تعدادی از طلبه های این مدرسه
۸۳.    چلوکباب نایب و  بازدید از وضعیت موجود این مجموعه تاریخی
۸۴.    مدرسه عبدالله خان و بازدید از  چگونگی روند بازسازی و مرمت این مسجد
۸۵.    قهوه خانه سید و دیدار و گفتگو با مالک این قهوه خانه کوچک به عنوان یکی از  مکان های جذب گردشگر در محدوده بازار
۸۶.    خیابان‌ ایران و بازدید از بخش های مختلف این خیابان تاریخی
۸۷.    دارالتحفیظ قرآن(ساختمان بخش برادران) و دیدار و گفتگو با متولیان و مدیران این مجموعه
۸۸.    دارالتحفیظ قرآن (ساختمان بخش خواهران) و دیدار و گفتگو با متولیان و مدیران این مجموعه
۸۹.    کبابی حاج عبدالله و گفتگو با صاحب این واحدصنفی به عنوان یکی از  واحدهای هویت بخش این خیابان
۹۰.    بیت الحسن (خیابان ایران) و دیدار و گفتگو با متولیان و هیئت امنای آن در خصوص برنامه های این  مجموعه
۹۱.    خانه موزه شهید رجایی و بررسی وضعیت این خانه موزه بعد از سرقت انجام شده در این موزه
۹۲.    منزل مرحوم حاج محمد علامه و دیدار و گفتگو با فرزند بزرگوار ایشان در مورد فعالیت های آن مرحوم
۹۳.    هیات عزاداران پیر عطا (سه راه امین حضور) و بازدید از آن
۹۴.    حسینیه بنی فاطمه و دیدار و گفتگو با مسئولان و اعضای هیئت امنای این حسینیه قدیمی در خصوص فعالیت ها و برنامه های  این مجموعه
۹۵.    حسینیه فاطمیون و دیدار و گفتگو با مسئولان و اعضای هیئت امنای این حسینیه قدیمی در خصوص فعالیت ها و برنامه های  این مجموعه
۹۶.    مسجد حاج رجبعلی و بازدید از وضعیت نابسامان این مسجد تاریخی و گفتگو با متولی آن در خصوص  رهاشدن اقدامات و فعالیت های بازسازی و مرمت  این مسجد
۹۷.    مسجد اردبیلی‌ها (مسجد چاله حصار)   و بازدید از این مسجد تاریخی و گفتگو با متولیان این مسجد
۹۸.    مسجد خازن الملک و بازدید از بخش های مختلف این مسجد تاریخی
۹۹.    آستان مقدس امامزاده سید ولی (ع) و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۰۰.    مسجد شیخ عبدالحسین (مسجد آذربایجانی‌ها) و بازدید از بخش های مختلف این مسجد و گفتگو با امام جماعت آن در خصوص وضعیت این مسجد
۱۰۱.    مسجد ملک آباد و بازدید از  وضعیت موجود این مسجد و گفتگو با اهالی این مسجد
۱۰۲.    مسجد ملک التجار و بازدید از بخش های مختلف این مسجد
۱۰۳.    مسجد و حوزه علمیه امام محمد تقی (ع) و بازدید از بخش های مختلف این مسجد
۱۰۴.    مسجد سید عزیزالله و بازدید از بخش های مختلف این مسجد
۱۰۵.    مسجد میرزا موسی و بازدید از بخش های مختلف این مسجد
۱۰۶.    مسجد جامع بازار و بازدید از بخش های مختلف این مسجد و گفتگو  با متولیان و امام جماعت شبستان چهلستون در خصوص وضعیت این مسجد به عنوان اولین مسجد شهر تهران
۱۰۷.    مسجد و مدرسه‌ فیلسوف‌الدوله و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۰۸.    خانه شیخ‌فضل‌الله نوری و بازدید از آن برای اولین و صحبت با  نماینده مالک در خصوص  شرایط واگذاری و و یا تعمیر و مرمت این خانه تاریخی
۱۰۹.    طولانی‌ترین ساباط باقی‌ماندۀ تهران و بازدید از وضعیت موجود آن
۱۱۰.    کوچه بهبهانی و بازدید از وضعیت موجود آن
۱۱۱.    گذر سرپولک و بازدید از وضعیت موجود این گذر تاریخی
۱۱۲.    خانه آیت الله بهبهانی
۱۱۳.    مسجد سرپولک و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۱۴.    میدان پسته بک و بازدید از بخش های مختلف این میدان مختلف و گفتگو با کسبه قدیمی میدان در خصوص  مسائل و مشکلات این میدان
۱۱۵.    خانه-موزه شهید چمران و بازدید از  بخش های مختلف این موزه
۱۱۶.    کوچه امامزاده یحیی(ع) و دیدار با کسبۀ این کوچه در مورد مسائل و وضعیت این کوچه
۱۱۷.    مسجد و مدرسه معمارباشی و بازدید از این مکان تاریخی
۱۱۸.    خانه‌های کارگری محله عودلاجان و گفتگو با کارگران ساکنان  آن در خصوص وضعیت زندگی در این خانه ها
۱۱۹.    خانه شهید مدرس و بازدید از بخش های مختلف آن و گفتگو با مالک این خانه تاریخی در خصوص  موضوع فروش و  بازسازی و مرمت این خانه
۱۲۰.    خانه تاریخی امین‌الضرب و بازدید از بخش های مختلف این خانه تاریخی برای اولین بار و گفتگو با  خاندان محترم امین الضرب در خصوص وضعیت این خانه ارزشمند تاریخی
۱۲۱.    مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری (مسجد سپهسالار) وبازدید از بخش های مختلف این مسجد و مدرسه
۱۲۲.    حسینیه بزازها (هیات جان نثاران حسینی)، واقع در خیابان خیام و شرکت در مراسم این حسینیه
۱۲۳.    بیمارستان خیریۀ حضرت سیدالشهدا و  بازدید از بخش های مختلف این بیمارستان و گفتگو با مسئولان این بیمارستان در خصوص وضعیت این بیمارستان
۱۲۴.    حسینیۀ آسید هاشم و بازدید از بخش های مختلف آن و گفتگو با متولیان این حسینیه در خصوص وضعیت آن
۱۲۵.    حسینیه جواهری (هیئت خیاط‌ها) و بازدید از بخش های مختلف این حسینیه قدیمی
۱۲۶.    حسینیه سادات اخوی و  بازدید از بخش های مختلف این حسینیه و گفتگو با متولی این حسینیه در خصوص تعمیر و مرمت  آثار هنری نفیس این حسینیه با معرفی اساتید هنر به این مجموعه
۱۲۷.    تکیه رضاقلی‌خان و بازدید از بخش های مختلف این تکیه
۱۲۸.    هیات جواد الائمه و بازدید از این هیئت
۱۲۹.    حسینیه جوانان قنات آباد و بازدید از این حسینیه
۱۳۰.    حسینیه نوباوگان قنات آباد و شرکت در مراسم این حسینیه
۱۳۱.    کوچه لب تشنه
۱۳۲.    مسجد قندی و بازدید از بخش های مختلف این مسجد و گفتگو با متولیان  و اهالی  آن در خصوص وضعیت این مسجد
۱۳۳.    تکیه درخونگاه (هیئت جوانان امام حسن (ع)) و بازیاز وضعیت این تکیه تاریخی و گفتگو با متولی آن
۱۳۴.    کلیسای گئورگ مقدس و بازدید از بخش های مختلف این کلیسا و گفتگو با متولی و نماینده انجمن خلیفه گیری ارامنه در خصوص وضعیت این کلیسا
۱۳۵.    خانه سالمندان کلیسای گئورگ مقدس و دیدار و گفتگو با سالمندان  ساکن آن
۱۳۶.    سرای کاظمی و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۳۷.    آستان مقدس امامزاده یحیی و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۳۸.    درخت چنار قدیمی امام زاده یحیی و  بازدید از وضعیت موجود آن
۱۳۹.    محله امامزاده یحیی و دیدار با اهالی محله
۱۴۰.    حسینیه و موسسه خیریه اول مظلوم عالم علی (ع) (متعلق به ورزشکاران باستانی و کشتی پهلوانی) و بازدید از بخش های مختلف آن و گفتگو با پیش کسوتان باستانی کار
۱۴۱.    هنرستان هنرهای زیبا و گفتگو با معلمان و مسئولان این هنرستان در خصوص فعالیت های این مجموعه
۱۴۲.    معبد هندوها و  بازدید از مراسم هندوها  و گفتگو  با هندوهای  حاضر در این معبد
۱۴۳.    باغ موزه نگارستان و بازدید از بخش های مختلف این مجموعه و گفتگو با مسئولان آن در خصوص وضعیت موجود
۱۴۴.    عمارت تاریخی کتابخانه در حال مرمت باغ موزه نگارستان و گفتگو با دکتر حناچی در خصوص وضعیت بازسازی و مرمت این کتابخانه
۱۴۵.    مسجد شیخ عبدالنبی نوری و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۴۶.    خانه پروین اعتصامی و بازدید از آن و گفتگو با مالکان خانه در خصوص وضعیت این خانه
۱۴۷.    بازارچه عودلاجان و بازدید از وضعیت بازسازی و مرمت آن
۱۴۸.    تیمچه تاریخی اکبریان و رونمایی از کتاب عودلاجان
۱۴۹.    افتتاح ورودی شرقی کاخ گلستان واقع در خیابان ناصرخسرو
۱۵۰.    بازارچه هرندی و دیدار با کسبۀ این بازارچه
۱۵۱.    بقعه سر قبر آقا و بازدید از بخش های مختلف این بنای تاریخی زیبا
۱۵۲.    کارگاه کشف اسکلت ۷ هزار ساله و بازدید از اسکلت ۷ هزار ساله
۱۵۳.    مرکز توانمندسازی آوای ماندگار دروازه غار و دیدار و گفتگو با مسئولان این مرکز در خصوص فعالیت های آن
۱۵۴.    مسجد آیت‌اله فومنی و بازدید از این مسجد و گفتگو با امام جماعت و  اهالی این مسجد
۱۵۵.    مدرسه فومنی (اولین کودکستان با رویکرد تربیت دینی در تهران)
۱۵۶.    خیابان خراسان و دیدار با کسبۀ این خیابان
۱۵۷.    بقایای خانۀ شهید حاج اسماعیل حاج رضایی و گفتگو با فرزند بزرگوار ایشان در خصوص وضعیت این خانه
۱۵۸.    ایستگاه ماشین دودی (گار راه آهن) و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۵۹.    قطار دودی واقع در بوستان کوثر
۱۶۰.    بوستان کوثر و دیدار با کسبه ضلع شمال این بوستان
۱۶۱.    مدرسه علوی و بازدید ازبخش های مختلف این مدرسه و گفتگو با  مدیر و مسئولان این مدرسه در خصوص نقش این مسجد در انقلاب ۵۷ و همچنین  وضعیت موجود این مدرسه
۱۶۲.    ساختمان سابق ستاد هماهنگی انجمن‌های شورایاری شورای اسلامی شهر تهران، پارک شهر
۱۶۳.    محله خانی آباد و دیدار و گفتگو با اهالی و کسبه این محله
۱۶۴.    بوستان گل محمدی و بقایای یخچال‌های قدیمی تهران و دیدار و گفتگو با  افراد حاضر در این بوستان
۱۶۵.    خیابان تختی و دیدار با کسبۀ این خیابان
۱۶۶.    خرمافروشی‌های محله خانی آباد و گفتگو با آنها
۱۶۷.    بازارچه استاد علی خانی آباد و دیدار با کسبه آن
۱۶۸.    سقاخانه بازارچه و بازدید از وضعیت موجود آن
۱۶۹.    محل سابق خانه پدری تختی
۱۷۰.    خانۀ در حال مرمت شهید تندگویان و بازدید از وضعیت بازسازی و نوسازی این خانه
۱۷۱.    زورخانه نیروشادی و بازدید از این مجموعه ورزشی و دیدار و گفتگو با ورزشکاران آن
۱۷۲.    بستنی فروشی قدیمی خیابان تختی و گفتگو با صاحب آن
۱۷۳.    حسینیه سیدالشهدا(ع) و بازدید از این حسینیه
۱۷۴.    منزل طیب حاج رضایی و بازدید از بخش های مختلف این خانه  که تبدیل به مهدکودک گردیده و گفتگو با فرزند ایشان در خصوص وضعیت گذشته و امروز این مکان
۱۷۵.    کارگاه علامت سازی در میدان خراسان و بازدید از مراحل مختلف ساخت علامت و گفتگو با سازندگان علامت ها
۱۷۶.    کارگاه تولیدی پرچم‌های عزاداری سیدالشهدا(ع)
۱۷۷.    موقوفه محمدعلی آبادی وزیر و بازدید از  سرای بازرگانان
۱۷۸.    مسجد سید ولی و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۷۹.    منزل حجت‌الاسلام والمسلمین فانی پدر شهیدان محمد اسماعیل و محمد فانی و دیدار و گفتگو  با ایشان
۱۸۰.    کلیسای انجیلی حضرت پطرس و بازدید از بخش های مختلف این کلیسا و دیدار و گفتگو  با مسئولین این کلیسا  
۱۸۱.    کلیسای حضرت مریم و بازدید از بخش های مختلف این کلیسا و عرض تبریک و تهنیت  سال نو میلادی به همشهریهای ارمنی
۱۸۲.    میدان بهارستان و بازدید از بخشهای مختلف آن و گفتگو با کسبه میدان
۱۸۳.    موزه هنرهای ملی در ساختمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بازدید از بخش های مختلف این موزه و گفتگو با مدیر آن
۱۸۴.    اتحادیه قهوه‌خانه‌داران و دیدار و گفتگو با مسئولان این اتحادیه در خصوص مسائل و مشکلات این اتحادیه
۱۸۵.    خانه‌ای ویرانه منتسب به کمال‌الملک و بازدید از وضعیت آن
۱۸۶.    محل سابق کافه رستوران لقانطه
۱۸۷.    موزه مجلس  و بازدید از بخش های مختلف آن و گفتگو با مسئولان آن
۱۸۸.    کتابخانه مجلس و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۸۹.    دبیرستان علمیه و دیدار و گفتگو با مدیر این دبیرستان قدیمی
۱۹۰.    منزل شهید جوادی و دیدار و گفتگو با خانواده محترم این شهید
۱۹۱.    محله بهارستان و بازدید از بخش های مختلف آن
۱۹۲.    پاساژ پروانه و بازدید از وضعیت این بازارچه و گفتگو با  فروشندگان و خریداران
۱۹۳.    شیرینی فروشی بهار، قدیمی‌ترین شیرینی فروشی‌ تهران
۱۹۴.    انتشارات اقبال و دیدار و گفتگو با  مسئولین این انتشارات در خصوص وضعیت نشر
۱۹۵.    پاساژ علمی
۱۹۶.    موسسه سهامی انتشار و دیدار و گفتگو با  مسئولین این انتشارات در خصوص وضعیت نشر
۱۹۷.    دبستان صبح رویش (کودکان کار) و دیدارو گفتگو با مدیر آن در خصوص فعالیت های این مدرسه
۱۹۸.    عکاسی تهامی و دیدار و گفتگو با صاحب این عکاسی در خصوص عکس های تهران قدیم
۱۹۹.    حمام برلیان و بازدید از وضعیت  آن
۲۰۰.    ایستگاه آتش‌نشانی بازار و دیدار و گفتگو با مسئولین و آتش نشان های این ایستگاه در خصوص عملیات های این ایستگاه در بازار
۲۰۱.    بیمارستان سینا و بازدید از بخش های مختلف این بیمارستان و دیدار و گفتگو با رییس و مدیران این بیمارستان در خصوص وضعیت این بیمارستان و مسائل و مشکلات آن
۲۰۲.    مقبرۀ حاج شیخ هادی نجم‌آبادی و دیدار و گفتگو با خانواده این شخصیت برجسته
۲۰۳.    بیمارستان وزیری و بازدید از وضعیت  فعلی این بیمارستان
۲۰۴.    تئاتر نصر و بازدید از وضعیت نابسامان آن
۲۰۵.    شرکت چاپ مصور (سیروس) و دیدار و گفتگو با مدیر این مجموعه در خصوص فعالیت های آن
۲۰۶.    سینما همای و بازدید از  وضعیت نابسامان این سینمای  متروک قدیمی
۲۰۷.    کارگاه نمایشی و بازدید از وضعیت  امروزین آن که تبدیل به کارگاه تولید لباس گشته است
۲۰۸.    منزل شهید محمود شماعیان (از شهدای فاجعۀ منا) و دیدار و گفتگو با خانواده این شهید بزرگوار
۲۰۹.    بنیاد سینمایی فارابی و موزۀ آبگینه و بازدید از بخش های مختلف این مجموعه و گفتگو با رییس بنیاد فارابی در خصوص فعالیت های این بنیاد
۲۱۰.    هنرستان امام صادق (ع) و بازدید از بخش های مختلف  این هنرستان که در وضعیت نابسامانی به سر می برد
۲۱۱.    مدرسۀ روشنگر و بازدید از وضعیت نامشخص عمارت تاریخی خانم فخرالدوله که در داخل حیاط این مجموعه قرار گرفته است
۲۱۲.    قدیمی‌ترین دکه کتابفروشی تهران و اقع در  خیابان خیام و گفتگو با صاحب آن در خصوص وضعیت عرضه و فروش کتاب
۲۱۳.    انتشارات مروی (سعدی) و دیدار و گفتگو با مسئولین این انتشارات در خصوص وضعیت نشر
۲۱۴.    بازارچه کتاب خیابان حاج نائب و دیدار و گفتگو با کتابفروشان این بازارچه
۲۱۵.    کتابفروشی کامیابی و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۱۶.    کتابفروشی دهقان و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۱۷.    کتابفروشی اعتماد و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۱۸.    کتابفروشی کاظمی و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۱۹.    کتابفروشی مرتضوی و دیدار و گفتگو با آقای چیت چیان(صاحب کتابفروشی) در خصوص وضعیت نشر
۲۲۰.    کتابفروشی مکتب الصادق و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۲۱.    کتابفروشی غدیر و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۲۲.    کتابفروشی باقرالعلوم و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۲۳.    کتابفروشی رحمان محمد و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۲۴.    چاپخانه پیام و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۲۵.    کتابفروشی اسلامیه و دیدار و گفتگو با مسئول آن در خصوص وضعیت نشر
۲۲۶.    سرای حاج محمدعلی و بازدید از بخش های مختلف آن
۲۲۷.    امامزاده سید اسماعیل (ع) و بازدید از بخش های مختلف آن و دیدار و گفتگو  با متولی این امام زاده
۲۲۸.    مدرسه علمیه مروی و  بازدید از بخش های مختلف این مدرسه
۲۲۹.    موسسه میراث باستان پارسیان و گفتگو با مدیر این مؤسسه
۲۳۰.    موقوفه انیس الدوله و  بازدید از آن
۲۳۱.    مدرسه عبدالله خان و بازدید از بخش های بازسازی شده  این  مدرسه که به صورت غیراصولی صورت گرفته بود.
۲۳۲.    حسینیۀ آقا اشرف و بازدید از  این تکیه قدیمی
۲۳۳.    مسافرخانۀ اروندرود و دیدار و گفتگو با مسئول این مسافرخانه در خصوص وضعیت  اسکان مسافر
۲۳۴.    گرمابۀ مقدم و بازدید از وضعیت آن
۲۳۵.    سقاخانۀ فرات و بازدید از وضعیت  این سقاخانه
۲۳۶.   حسینیۀ حاج مقدس و دیدار و گفتگو با متولی این حسینیه
۲۳۷.    کوچه کاخ کودک و بازدید از آن
۲۳۸.    مرکز هوشمند کودکان و نوجوانان نابینا و کم بینای تهران و دیدار و گفتگو با  مسئولان آن در  خصوص فعالیت های این مرکز
۲۳۹.    محل احداث ساختمان مرکز نابینایان خزائلی و بازدید از مراحل پیشرفت کار
۲۴۰.    خانه نوباوگان محمدعلی مظفری و دیدار و گفتگو با مسئولین این مرکز در خصوص فعالیت های آن

بر اساس بازدیدهایی که در این دوره از این منطقه انجام گردیده و همچنین بر اساس مطالعاتی که درباره مسائل شهری مختلف در این منطقه داشتم، و  همچنین بر اساس گفتگوهایی که در طی این سال ها با مردم این محله و منطقه داشتم، لیستی از مشکلات این منطقه توسط مردم و شورایاران  ارائه گردیده که به شرح زیر می باشند:

۱.    بی توجهی به حفظ و نگهداری اماکن و بافت تاریخی (ساختمان سفارت سابق روسیه در باغ ایلچی، مسجد شیخ عبدالحسین، خانۀ شیخ فضل‌اله نوری، کلیسای گئورگ مقدس، مسجد قندی، بنای جنوبی باغ سی‌تیر، ...)
۲.    آلودگی هوای ناشی از تردد زیاد موتورسیکلت‌ها و خودروها
۳.    رعایت نشدن ضوابط میراث فرهنگی در مرمت برخی آثار تاریخی (مانند مدرسۀ دارالفنون، ...)
۴.    پایین بودن ایمنی و زیرساخت‌های مدیریت بحران در برخی مکان‌های عمومی (مانند حسینیه‌ها و تکیه‌ها، ...)
۵.    مشکلات ناشی از حضور و تجمع کارتن‌خواب‌ها و معتادان در برخی اماکن و معابر (مانند کوچه‌های باریک بازار، محل سابق آهنگران در محلۀ خانی‌آباد، محلۀ شوش-هرندی...)
۶.    از بین رفتن و تغییر کاربری برخی اماکن تاریخی (مانند خانۀ بهبهانی، خانۀ منتسب به کمال‌الملک، ...)
۷.    نابسامانی‌ها و مشکلات ناشی از تخریب‌های عودلاجان
۸.    نابسامانی‌ها و مشکلات ناشی از نیمه‌کاره رها شدن بازارچۀ حد فاصل بازار امین السلطان و کاروانسرای خانات
۹.    تخریب قدیمی‌ترین ماشین دودی توسط معتادان
۱۰.    مشکلات ناشی از تخریب برخی اماکن ورزشی (مانند زورخانه‌های خانی‌آباد و دروازه‌غار، ...)
۱۱.    پایین بودن سطح بهداشت و تجمع حیوانات و حشرات موذی در برخی معابر و اماکن بلااستفاده (سرنگ‌های آلودۀ رها شده در معابر محلۀ شهید هرندی، مشکلات بهداشتی محلۀ صابون‌پزخانه...)
۱۲.    مشکلات ناشی از ترافیک منطقه (مانند معابر پاچنار، خیابان خیام، ...)
۱۳.    مشکلات ناشی از حضور موتورسواران و گاری‌های دستی در برخی نقاط منطقه (مانند محلۀ بازار، ...)
۱۴.    مشکلات ناشی از کمبود پارکینگ
۱۵.    فرسودگی کانال‌های انتقال آب‌های سطحی در برخی محلات (مانند محلۀ سنگلج، ...)
۱۶.    گلایۀ آتش‌نشانان از کمبود تجهیزات آتش‌نشانی و نامناسب بودن لباس‌های ویژۀ آتش‌نشانی موجود در ایستگاه آتش‌نشانی بازار
۱۷.    مشکلات ناشی از وقفی بودن زمین ایستگاه آتش‌نشانی بازار
۱۸.    مشکلات ناشی از پایین بودن سرانۀ فضای سبز در منطقه
۱۹.    مشکلات ناشی از پایین بودن سرانۀ بهداشتی-درمانی در منطقه (مثلا در محلۀ تختی، ...)
۲۰.    آلودگی صوتی
۲۱.    خطرات احتمالی نشست زمین (مثلا در خیابان مولوی در محلۀ بازار، ...)
۲۲.    مشکلات ناشی از فعالیت صنایع آلاینده و مشاغل مزاحم در برخی محلات (کارگاه‌های طلاسازی سنگلج، کارگاه‌های تولید کفش در سنگلج، کارگاه‌های تراشکاری و قالب‌سازی در عودلاجان، تولیدی موتور سه‌چرخ در محلۀ قیام، کارگاه تولید دیگ شوفاژ در محلۀ قیام، کارگاه‌های لوسترسازی در محلۀ کوثر، نابسامانی‌های ناشی از پیشروی مغازه‌ها به پیاده‌رو در محلۀ ایران، ...)
۲۳.    مشکلات ناشی از تغییر کاربری بافت مسکونی به کارگاه و انبارهای غیرمجاز (مانند محلۀ عودلاجان، محلۀ بازار، ...)
۲۴.    مشکلات در ارائه مناسب خدمات شهری به دلیل باریک بودن برخی از معابر

در بازدیدهایی که طی این برنامه ها از بخش های مختلف منطقه دوازده داشتم، علاوه بر نظارت و انتقال مباحث  و مسائل این منطقه به مجموعه شورای اسلامی شهر تهران و طرح آنها در صحن و بخش های مختلف کارشناسی شورا، پیشنهاداتی نیز در حاشیه این بازدیدها ارائه نمودم و موضوعاتی با مسئولان و سازمان‌های ذیربط مورد مذاکره قرار گرفتند که عبارت است از:

۱.    تاکید بر حفظ هویت بافت‌های تاریخی-فرهنگی منطقه (مانند بازییرایی و مرمت سینما تمدن، عمارت قزاقخانه، باقی‌ماندۀ حصار صفوی، حمام‌های تاریخی حاج قاسم و مهدی‌خان، دیوارهای باقی مانده از یخچال «صغیر» خانی‌آباد...)
۲.     تبدیل ساختمان قدیمی وزارت امورخارجه به "موزۀ دیپلماسی"
۳.     تشکیل هیات امنایی با حضور نمایندگانی از شهرداری، مترو، سازمان میراث فرهنگی و خانوادۀ صنعتی برای مرمت، احیا و بازگشایی موزۀ علی‌اکبر صنعتی
۴.    بازپیرایی سیما و منظر موزۀ علی‌اکبر صنعتی
۵.     بازپیرایی سیما و منظر مدرسۀ دارالفنون و تبدیل آن به موزۀ تعلیم و تربیت
۶.    بررسی و پیگیری بیمه باربران بازار تهران
۷.     خرید ساختمان سفارت سابق روسیه توسط وزارت امور خارجه و مرمت و بازسازی آن توسط سازمان میراث فرهنگی
۸.    تقویت سیستم‌های امنیتی موزۀ شهید رجایی
۹.    مذاکراتی برای از سرگیری و ادامۀ مرمت مسجد جامع حاج رجبعلی
۱۰.     اختصاص بخشی از بودجۀ مصوب شهرداری تهران در ردیف ساخت مساجد جدید، برای مرمت و بازسازی مساجد تاریخی منطقه (مانند تکیه و مسجد ملک آباد، مسجد شیخ عبدالحسین، مسجد حاج رجبعلی، تکیۀ رضاقلی‌خان...)
۱۱.    مدرسۀ سپهسالار
۱۲.     تملک، حفظ و نگهداری خانۀ اتحادیه
۱۳.    تملک، حفظ و نگهداری خانۀ شیخ فضل‌اله نوری
۱۴.     سامان‌دهی، حفظ و مرمت مقبرۀ فیلسوف‌الدوله توسط سازمان نظام پزشکی و با هماهنگی حوزۀ علمیه
۱۵.    تاکید بر رعایت ضوابط میراث فرهنگی در مرمت برخی آثار تاریخی (مانند مدرسۀ دارالفنون، حسینیۀ سید هاشم شیرازی، ...)
۱۶.    تغییر نام یکی از کوچه‌های مسجد قندی (کوچۀ توحیدی) به کوچۀ لب تشنه
۱۷.     احیای سقاخانه‌های تکیۀ رضا قلی‌خان و حسینیۀ آقا سید هاشم
۱۸.     مناسب‌سازی نرده‌های اطراف قدیمی‌ترین ماشین دودی تهران
۱۹.     مرمت بازارچۀ محلی خیابان تختی
۲۰.     مرمت و بازسازی خانۀ طیب و تبدیل آن به خانه-موزۀ علم‌ها
۲۱.    مرمت و بازسازی دیوارها و بناهای باغ واقع در خیابان سی‌تیر
۲۲.    مذاکراتی برای توقف تغییر کاربری و حفظ موزۀ کلیسای حضرت مریم (س)
۲۳.    استفاده از طرح مینیاتوری در طراحی شهری و میدان بهارستان
۲۴.     حذف رنگ نامناسب از روی دیوار موزۀ هنرهای ملی
۲۵.    مذاکره با نمایندۀ سازمان اوقاف برای تمدید اجازۀ استفاده از زمین وقفی به منظور ایستگاه آتش‌نشانی بازار
۲۶.     ثبت جهانی قهوه‌خانه
۲۷.    مرمت و بازسازی زورخانه‌های قدیمی منطقه
۲۸.     مرمت و رفع نابسامانی‌های خانۀ منتسب به کمال‌الملک
۲۹.    حفظ و مرمت سیما و منظر ساختمان قدیمی موسسۀ سهامی انتشار
۳۰.    تاکید بر حفظ حریم میدان بهارستان (کم کردن ارتفاع ساختمان بانک تجارت واقع در میدان)
۳۱.    تاکید بر اتخاذ تمهیداتی برای بالا بردن ایمنی منطقه و فراهم آوردن هرچه بیشتر زیرساخت‌های مدیریت بحران
۳۲.    پیشنهاد فراهم آوردن امکان بازدید شهروندان از خانۀ مدرس در ایام نوروز
۳۳.   ثبت عکاسخانۀ تهامی در زمرۀ آثار میراث فرهنگی
۳۴.   بازپیرایی نما و منظر محور جمهوری حد فاصل حافظ تا میدان بهارستان
۳۵.   بهسازی و بازپیرایی نما و منظر محور لاله‌زار
۳۶.   بهسازی و ارتقای سیستم روشنایی برخی بوستان‌های منطقه (مانند بوستان شوش، ...)
۳۷.   بازپیرایی سیما و منظر محور ۱۵ خرداد
۳۸.   بازپیرایی سیما و منظر و ساماندهی محوطۀ موزۀ آبگینه و بنیاد سینمایی فارابی
۳۹.   ساماندهی سیما و منظر ساختمان بلدیه
۴۰.     بازپیرایی، حذف زوائد دیداری و ساماندهی سیما و منظر محور ناصرخسرو
۴۱.     مرمت و بازپیرایی ساختمان‌های واقع در باغ‌موزۀ نگارستان
۴۲.     بهسازی و ساماندهی سرای کاظمی
۴۳.     بهسازی و کف‌سازی خیابان سی‌تیر
۴۴.    مرمت، بهسازی و بازسازی میدان مشق (شامل عمارت سر در باغ‌ملی، ساختمان‌های وزارت امور خارجه، کاخ شهربانی، ساختمان پست، دانشگاه هنر، سازمان ثبت اسناد و املاک و ...)
۴۵.     بازپیرایی سیما و منظر بقعۀ سر قبر آقا
۴۶.     بازپیرایی سیما و منظر بقعۀ امام‌زاده سید اسماعیل (ع)
۴۷.    بازپیرایی سیما و منظر بقعۀ امام‌زاده یحیی (ع)
۴۸.     بازپیرایی سیما و منظر مدرسۀ معمارباشی
۴۹.     بازپیرایی سیما و منظر موزۀ ایران باستان
۵۰.     بهسازی و بازپیرایی میدان شهید هرندی
۵۱.    بازپیرایی سیما و منظر دبیرستان علمیه

البته طرح این مباحث و پیشنهادها به تنهایی راهگشای تمام مشکلات محله ها و شورایاری ها نیست اما می تواند زمینه گفت و گو، ارائه نظر و پیشنهاد تکمیلی شهروندان به ویژه شورایاران را فراهم آورد.

* احمد مسجد جامعی