تاریخ انتشار: ۸ شهریور ۱۳۹۰ - ۰۵:۱۹

اخیرا فضا پیمای کپلر ناسا موفق به کشف نخستین سیاره هم اندازه زمین در «منطقه قابل سکونت»، (جایی که احتمال وجود آب به‌صورت مایع در سطح کهکشان می‌رود)، شده است.

5 سیاره از سیارات کشف شده نیز، اندازه‌ای نزدیک به زمین دارند و در منطقه قابل‌سکونت به دور ستاره‌ای کوچک‌تر و خنک‌تر از خورشید ما در فاصله‌ای حدودا 2هزار سال نوری در حال گردش هستند.

البته سیارات کشف شده برای تأیید، نیاز به مشاهدات بیشتری دارند. همچنین کپلر موفق به کشف 6 سیاره شده است که به دور ستاره‌ای که کپلر 11 نامیده می‌شود در حال گردش هستند؛ این بزرگ‌ترین گروه از سیارات در حال گردش است که تا به حال کشف شده است که به دور یک ستاره در خارج از منظومه شمسی ما در حال گردش هستند. به گفته چارلز بولدن، مدیر ارشد ناسا در واقع این کشف رؤیای نسل قبلی ماست که در آن یافتن سیاراتی همانند سیاره ما و در خارج منظومه شمسی چیزی شبیه به یک داستان علمی- تخیلی بود تا واقعیت اما کپلر ثابت کرد که این احتمال آنچنان هم دور از واقعیت نیست. این اکتشافات بر اهمیت برنامه اکتشاف علمی ناسا در مورد درک ما از جایگاهی که در هستی داریم می‌افزاید.

یافته جدید فضاپیمای کپلر ناسا، بخشی از چندصد سیاره مشابه زمین است که حاصل آخرین ماموریت برنامه علمی - اکتشافی کپلر است و اطلاعات آن در تاریخ اول فوریه منتشر شده است. با حساب اکتشافات جدید، تعداد سیارات کشف شده تا امروز به 1235 سیاره می‌رسد که 68تای آنها اندازه‌ای تقریبا برابر با زمین دارند، 288 تای آنها اندازه‌ای بزرگ‌تر از زمین دارند؛ 662تای آنها به اندازه نپتون، 165تای آنها هم‌اندازه مشتری و 19تای آنها بزرگ‌تر از مشتری هستند.

از 54 سیاره‌ای که به تازگی در منطقه قابل سکونت پیدا شده، 5 تای آنها اندازه‌ای بسیار نزدیک به زمین دارند و 49 سیاره باقیمانده بسیار بزرگ‌تر از زمین و دو برابر بزرگ‌تر از مشتری هستند. این یافته‌ها برپایه نتایج حاصل از مشاهدات بیش از 156 هزار سیاره توسط فضاپیمای کپلر است که تقریبا 1400 ناحیه از آسمان را پوشش می‌دهد و در تاریخ 12 می‌ و 17 سپتامبر 2009 به‌دست آمده است.

به گفته ویلیام بوراکی، عضو مرکز تحقیقات ماتفیلد کالیفرنیا این موضوع که موفق به کشف سیارات زیاد و هم‌اندازه با زمین در چنین ناحیه کوچکی از آسمان شده‌ایم حاکی از این حقیقت است که در کهکشان ما سیارات زیادی هستند که به دور ستاره‌ای همانند خورشید ما در حال گردشند. همچنین موفق شده‌ایم از صفر به 68 سیاره هم اندازه زمین که 54تای آنها در منطقه قابل سکونت واقع شده‌اند، دست پیدا کنیم که بعضی از آنها حتی دارای اقماری با آب مایع هستند.

در بین ستارگان دارای چنین سیاراتی و براساس شواهد، 170تای آنها در منظومه‌های چندسیاره‌ای و در مسافتی تقریبا برابر با 2000سال نوری از زمین واقع شده‌اند که آخرین منظومه کشف شده فشرده‌ترین منظومه سیاره‌ای به شمار می‌رود که تا به حال پیدا شده است.

تمام 6 سیاره موجود در این منظومه، مداری کوچک‌تر از زهره دارند و 5 تای آنها دارای مداری کوچک‌تر از عطارد هستند. تنها ستاره با بیش از یک سیاره تأیید شده در حال گردش، کپلر 9 است که بیش از 3 سیاره تأیید شده در حال گردش دارد، همچنین یافته‌های جدید در مورد کپلر 11 در ماه فوریه در ژورنال طبیعت به‌چاپ خواهد رسید.

جک لیسوئر، دانشمند سیارات و عضو تیم تحقیقاتی کپلر می‌گوید: کپلر 11 منظومه‌ای شگفت‌انگیز است که ساختار و نوع گردش آن رازهای بسیاری را در مورد شکل‌گیری آن آشکار می‌سازد.

این شش سیاره دارای ترکیباتی از سنگ و گاز هستند که به احتمال زیاد آب‌هم در ساختار خود دارند. ساختار صخره‌ای بیشترین ماده موجود در یک سیاره را تشکیل می‌دهد، در حالی که بیشتر حجم ستاره از گاز تشکیل شده است. با اندازه‌گیری حجم و اندازه 5سیاره در منظومه، به این نتیجه رسیدیم که آنها کم حجم‌ترین سیارات تأیید شده در خارج منظومه شمسی ما هستند.

تمام سیاراتی که به دور کپلر11 در حال گردش هستند بزرگ‌تر از زمین هستند و بزرگ‌ترین آنها در اندازه، با اورانوس و نپتون قابل مقایسه است. درونی‌ترین سیاره در منظومه کپلر11 سیاره کپلر11‌بی ‌است که 10برابر نزدیک‌تر به ستاره خود در مقایسه با زمین است. ستارگان دور‌تر در کپلر11 به ترتیب شامل کپلر 11 سی، 11 دی، 11‌ای، 11 اف و دورترین سیاره یعنی کپلر 11‌جی است که مسافت آن تا ستاره، نصف مسافت زمین تا خورشید خود است. سیاره‌های کپلر11 دی، ‌ای و اف دارای مقدار قابل توجهی از گاز‌های درخشان هستند که نشان‌دهنده تشکیل آنها بین چند میلیون سال از زمان شکل‌گیری منظومه است.

داگلاس هاجینز دانشمند تیم تحقیق روی کپلر در واشنگتن اضافه می‌کند: یافته‌های جدید در مورد کپلر نقطه عطفی در مورد مسیر برنامه‌های تحقیقاتی روی سیارات خارج منظومه شمسی به شمار می‌رود. کپلر به‌عنوان یک تلسکوپ فضایی با اندازه‌گیری کاهش خفیف نوری که در روشنایی ستارگان با عبور سیارات از مقابل آنها رخ می‌دهد به جست‌وجوی سیارات می‌پردازد که این پدید خود به حرکت انتقالی معروف است. از آنجایی که حرکت انتقالی سیارات در منطقه قابل سکونت ستارگان تنها یکبار در سال رخ می‌دهد و نیاز به 3حرکت انتقالی برای تأیید سیاره دارد، در نتیجه تأیید موقعیت یک سیاره هم اندازه زمین که در منظومه شمسی خود در حال گردش است به 3سال زمان نیاز دارد.

تیم تحقیقاتی کپلر از تلسکوپ‌های زمینی متعددی و از تلسکوپ فضایی اسپیتزر برای بازنگری مشاهدات انجام شده روی سیارات و دیگر تجهیزات تحقیقاتی در فضاپیما‌ها استفاده می‌کند. ناحیه‌ای که کپلر درصورت‌های فلکی صلیب شمالی و لیرا مشاهده می‌کند تنها در فصل بهار و اوایل پاییز و به کمک مشاهدات زمینی قابل دیدن است. اطلاعات به‌دست آمده از این مشاهدات به شناسایی و تأیید سیارات مشابه زمین کمک می‌کند.

ساینس دیلی
سعید مجیدی گلوندانی