به گزارش همشهری آنلاین، امروز تصاویر جعلی نهتنها در شبکههای اجتماعی، بلکه در وبسایتهای خبری، تبلیغات و حتی پروندههای حقوقی دیده میشوند. این تحول، ضرورت ارتقای «سواد بصری دیجیتال» را بیش از هر زمان دیگری برجسته کرده است. در ادامه، چند راهکار عملی و قابلاعتماد برای تشخیص تصاویر جعلی مبتنی بر هوش مصنوعی ارائه میشود.
دقت به جزئیات غیرطبیعی
هوش مصنوعی هنوز در بازتولید برخی جزئیات ظریف انسانی و فیزیکی ضعف دارد. این ایرادات معمولاً در نگاه اول دیده نمیشوند، اما با کمی مکث قابل تشخیصاند. موارد زیر از نشانههای رایج تصاویر جعلی هستند:
انگشتان دست: تعداد نادرست، اتصال غیرطبیعی یا فرمهای عجیب
چشمها و نگاه: عدم تقارن مردمکها یا نگاههای «بیجان»
پوست و بافت: بیش از حد صاف، بدون منافذ طبیعی
پسزمینهها: اشیای محو، خطوط شکسته یا نوشتههای نامفهوم
بررسی نور و سایهها
در تصاویر واقعی، نور از قوانین فیزیکی پیروی میکند. این ناهماهنگیها اغلب حاصل ترکیب چند الگوی تصویری توسط الگوریتمهاست. در بسیاری از تصاویر جعلی:
- سایهها با جهت نور هماهنگ نیستند
- نور صورت با نور پسزمینه همخوانی ندارد
- بازتابها (مثلاً در آینه یا عینک) غیرمنطقی هستند
توجه به بیشازحد بینقص بودن
واقعیت معمولاً کمی نقص دارد. تصاویر هوش مصنوعی گاهی:
- بیش از حد زیبا، متقارن یا سینمایی هستند
- فاقد نویز، خطا یا آشفتگی طبیعیاند
- شبیه عکس تبلیغاتی، حتی در موقعیتهای عادی هستند
بررسی منبع و زمینه انتشار
تصاویر جعلی اغلب بدون اطلاعات دقیق یا با توضیحات احساسی و تحریککننده منتشر میشوند. یکی از سادهترین اما مؤثرترین روشها پرسیدن این سوالها از خود است:
- آیا تصویر منبع مشخص و معتبر دارد؟
- آیا اولین بار در یک حساب ناشناس منتشر شده؟
- آیا روایت همراه تصویر با واقعیتهای زمانی و مکانی همخوان است؟
جستوجوی معکوس تصویر
نبود هرگونه سابقه معتبر، بهویژه برای تصاویر «خبری»، زنگ خطر مهمی است. ابزارهای جستوجوی معکوس میتوانند نشان دهند:
- آیا تصویر پیشتر در جای دیگری منتشر شده؟
- آیا نسخههای متفاوت یا قدیمیتر از آن وجود دارد؟
استفاده از ابزارهای تشخیص هوش مصنوعی
در سالهای اخیر ابزارهایی توسعه یافتهاند که با تحلیل الگوهای پیکسلی، احتمال تولید تصویر با هوش مصنوعی را تخمین میزنند. این ابزارها صددرصد دقیق نیستند، اما میتوانند بهعنوان نظر دوم مفید باشند.