به گزارش همشهری آنلاین، چند روزی است که تهران و بقیه کلانشهرها، نفس کشیدهاند؛ آلودگی هوا در بخشهای بزرگی از کشور فروکش کرده و شاخص آلودگی در بسیاری از مناطق ایران قابل قبول شده است. با همه اینها، موضوع مازوتسوزی نیروگاههای برق حرارتی هنوز داغ است به طوری که پس از انتقادهای زیاد نسبت به مازوتسوزی در ۱۵ نیروگاه برق حرارتی کشور، عبدالرضا سپهوند، دبیر دوم کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که مازوتسوزی با اجازه شورای عالی امنیت ملی و براساس ابلاغیه به وزارت نفت و نیرو در جریان است و نیروگاهها مجاز هستند روزانه بیش از ۴۵ میلیون لیتر مازوت بسوزانند.
طبق گزارشهای غیررسمی، ۱۵ نیروگاه در ایران توان مصرف حداکثر ۴۳ میلیون لیتر مازوت در روز را دارند؛ توس، منتظرقائم، شهیدرجایی، شهید سلیمی، سهند، تبریز، ایرانشهر، منتظری، زرند، بندرعباس، شهیدمفتح، بیستون، شازند، رامین و اصفهان توان مصرف حداکثر ۴۵ میلیون لیتر مازوت در روز را دارند که براساس آخرین آمار هماکنون ۲۱.۱ میلیون لیتر مازوت در روز میسوزانند. به گفته کارشناسان مازوتی که این نیروگاههای میسوزانند در خوشبینانهترین حالت بین ۷تا ۸برابر استاندارد جهانی گوگرد دارد؛ گوگرد یا سولفور، سوخت بسیار سنگینی است و وقتی که میسوزد بلافاصله دی اکسید گوگرد تولید میکند که یکی از عوامل اصلی ایجاد آلودگی و بیماریهای تنفسی، ریوی و مشکلات تنفسی است.
تلویزیون اینترنتی همشهری به همین بهانه میزبان احمد طاهری، رئیس مرکزملی هوا و تغییراقلیم و محمدجواد فروغی، مدیرکل دفتر برنامهریزی بهرهبرداری تولید شرکت برق حرارتی بود.
مازوت، عامل اصلی آلودگی تهران نیست
رئیس مرکزملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیطزیست با بیان اینکه نوع آلایندگی در کلانشهرها با توجه به ماهیت منابع آلایندگی متفاوت است، گفت: با توجه به این تفاوت، فضای صحبت در تهران با اصفهان یا اراک متفاوت است و با یک ادبیات، نمیتوان درباره آلودگی همه کلانشهرها صحبت کرد. در گزارشی که به تازگی منتشر کردهایم، به صراحت ذکر شده که آلودگی اصلی کلانشهر تهران ناشی از ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون که آلاینده اصلی این فصل است، با حمل و نقل مرتبط است. اگر روند تغییرات این آلودگی را نگاه کنید، افزایش و کاهشی متناسب با حجم ترافیک دارد و در نتیجه باید گفت مازوت عامل اصلی آلودگی در تهران نیست.
احمد طاهری با بیان اینکه در شهر تهران و حتی استان تهران نیروگاهی نداریم که مازوت مصرف کند و نیروگاههای این استان بیش از ۱۰ سال است که مازوت نمیسوزانند، افزود: نزدیکترین نیروگاه در مجاورت تهران که مازوت میسوزاند نیروگاه منتظر قائم در استان البرز است که امسال مازوت کمسولفور دریافت کرد.
او با وجود این توضیحات، تاکید کرد در شرایطی که پدیده وارونگی رخ میدهد، منابع دیگر آلودگی از جمله مازوت نیروگاهها، پسماندسوزی در جنوب و جنوب غرب تهران و صنایعی که سوخت غیراستاندارد استفاده میکنند، این آلودگی را تشدید میکنند. در نتیجه باید نگاهمان به مازوتسوزی و آلودگی ناشی از آن، واقعبینانه باشد.
پیش از این نیز، مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران با استناد به آخرین آمار در دسترس مربوط به سهم منابع آلاینده گفته بود که منابع متحرک با ۸۲ درصد همچنان بیشترین سهم را در انتشار آلایندههای گازی و ذرات معلق تهران دارد.
تولید ۴۲۰ میلیون لیتر مازوت کمسولفور
رئیس مرکزملی هوا و تغییراقلیم سازمان حفاظت از محیطزیست در بخش دیگری از صحبتهای خود با بیان اینکه دولت چهاردهم از اولین جلسه کارگروه ملی آلودگی هوا تمرکز زیادی بر مازوتسوزی داشته و سعی کرده است این موضوع را مدیریت کند، گفت: در این زمینه یک کار پایلوت انجام شد؛ شهر اراک به صورت مستقیم تحتتاثیر مازوت نیروگاه شازند است و در سال ۱۴۰۲، ۲۷ روز آلوده ناشی از گوگرد دیاکسید داشت. طی یک برنامه با همکاری نفت و نیرو و هماهنگی کارگروه ملی مقابله با آلودگی هوا برای اولین بار در تاریخ کشور در سال ۱۴۰۳ مازوت کمسولفور به نیروگاه شازند اختصاص پیدا کرد که با ترکیب ۷۰ به ۳۰ مصرف و موجب شد روزهای ناسالم با عامل گوگرد دی اکسید در این شهر به ۵ روز کاهش یابد. این آمار به ما نشان داد مازوت کمسولفور به صورت مستقیم و کوتاهمدت روی آلایندگی شهر اثرگذار است. با توجه به همین تجربه و اهمیت موضوع، از ابتدای ۱۴۰۴ برنامهریزی شد تا سوخت کمسولفور ذخیره شود و در شرایط اضطرار مورد استفاده قرار گیرد. این برنامهریزی منجر به تولید ۴۲۰ میلیون لیتر مازوت کمسولفور شد که در اختیار نیروگاههای در اولویت قرار گرفت.
احمد طاهری با بیان اینکه طبق قانون هوای پاک، وظیفه سازمان حفاظت از محیطزیست نظارتی است، افزود: ما موظف هستیم گزارش عملکرد دستگاههای مختلف را در زمینه اجرای قانون هوای پاک ارائه کنیم. در این قانون مواردی ذکر شده است که ضمانت اجرایی ندارد. در سالهای گذشته علاوه بر این کار که وظیفه قانونیمان است، رویکرد حل مشکل را هم در پیش گرفتیم. یکی از نتیجههای این رویکرد، مازوت کمسولفور بود.
۳ رویکرد راهکارمحور محیطزیست
رئیس مرکزملی هوا و تغییراقلیم سازمان حفاظت از محیطزیست درباره ۳ رویکرد مهم سازمان برای رفع مشکل آلودگی ناشی از مازوتسوزی گفت: در رویکرد اول، به سراغ استفاده از توان شرکتهای دانشبنیان برای کاهش سولفور رفتیم. فراخوانی در این باره منتشر شد، شرکتها ارزیابی شدند، طرحهای قابل اجرا با قابلیت صنعتیسازی پذیرفته شد و یکی از این طرحها در حال حاضر با امضای قرارداد اجرایی بیش از ۴۰ درصد پیشرفت دارد. همچنین طبق برنامهریزی شرکت نفت سال آینده طرح ارتقای نفتکوره (RHU) شرکت پالایش نفت اصفهان راهاندازی میشود که امکان تولید و توزیع مازوت کمسولفور را افزایش میدهد. در حال حاضر فقط یکی از پالایشگاههای کشور قابلیت این تولید را دارد که توان تولیدش در حدی بود که توزیع کردیم.
به گفته احمد طاهری، حد استاندارد ملی درباره سولفور مازوت ۰.۸ درصد است و مازوت کمسولفوری که امسال توزیع شد کمتر از ۰.۵ سولفور داشت. این در حالی است که مازوت معمولی تا ۳.۵ درصد گوگرد دارد.
او رویکرد دوم را آغاز استفاده از سوخت ال پی جی یا گاز مایع در نیروگاه شازند دانست و افزود: تمام تلاشمان این بود که این طرح به امسال برسد، اما نشد. برنامهریزی این است که این طرح به عنوان پایلوت در شازند اجرا شود و اگر موفق بود، در بقیه نیروگاهها که امکان انتقال سوخت ال پی جی دارند، اجرا شود.
رویکرد بعدی سازمان حفاطت از محیطزیست، آنطور که طاهری توضیح داد، مسئولیتپذیری نیروگاهها و مجموعههای دیگری که تولید آلودگی دارند، بود تا مسئولیت خودشان را برای کنترل آلودگی از منبع بپذیرند. طاهری با بیان اینکه این موضوع هم در قوانین ملی ذکر شده و هم تجربههای جهانی دارد، توضیح داد: نمونههایی در جهان داریم که سبد سوخت نیروگاهها مثلا زغال سنگ است که از مازوت هم بیشتر آلایندگی دارد، اما آلودگی آن با فیلتراسیون قبل از ورود به هوا کنترل میشود. در این باره صحبت کردیم، دغدغههایی وجود داشت. مثلا یکی از سیستمهایی که برای فیلتراسیون استفاده میشود، مصرف آب بالایی دارد و موقعیت برخی نیروگاههای ما اینطور نیست که بتوانیم آب مورد نیاز را تامین کنیم یا پسماندی که با این سیستم تولید میشود هم یک چالش دیگر است. جلسههایی برگزار شد و به این نتیجه رسیدیم از تکنولوژیهای استفاده کنیم که آب کمتری مصرف کنند و همچنین پسماندشان به عنوان ماده اولیه در صنایع دیگر مثل سیمان و گچ استفاده شود.
او ادامه داد: فراخوان منتشر شد؛ ۷ پیشنهاد دریافت کردیم. اگر به این نتیجه برسیم که این سیستمها قابل اجرا هستند آن را اجرایی میکنیم. حتی بخشی از اعتبار اجرای این طرحها هم تامین شده و در گام اول این طرحها برای نیروگاههای مجاور کلانشهرها اجرا خواهد شد.
رئیس مرکزملی هوا و تغییراقلیم سازمان حفاظت از محیطزیست در بخش دیگری از صحبتهای خود در برنامه تلویزیون اینترنتی روزنامه همشهری گفت: باید به این موضوع توجه کنیم که حذف مازوت به معنای رفع آلودگی نیست. موضوع اصلی کلانشهرها آلایندگی با حمل و نقل است و از سوی دیگر، با تلاش دولت برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر و شکستن رکورد ۳ هزار مگاباتی میتوان امیدوار بود در روزهایی که وارونگی دما داریم، مصرف مازوت به حداقل برسد.
نیروگاهها ناچار به مازوتسوزی هستند
مدیرکل دفتر برنامهریزی بهرهبرداری تولید شرکت برق حرارتی هم در برنامه تلویزیون اینترنتی روزنامه همشهری با بیان اینکه در مجموع کمتر از ۱۵ درصد نیروگاههای حرارتی و کمتر از ۱۰ درصد کل نیروگاههای کشور قابلیت مصرف مازوت و عمده آنها از مراکز شهری فاصله قابل توجهی دارند، گفت: معتقدم درباره تاثیر مازوت بر آلودگی خیلی بزرگنمایی شده است. آلودگی برخی شهرها در برخی گزارشهای غیررسمی به مازوت ارتباط داده میشود که اصلا نیروگاه مازوتسوز ندارند.
محمدجواد فروغی با تاکید بر اینکه سوخت پایه همه نیروگاههای کشور گاز است، افزود: هیچ نیروگاه حرارتی علاقه به مصرف مازوت ندارد و اگر اجباری وجود دارد به دلیل ناترازی گاز در طول سال به ویژه ایام سرد است. مازوتسوزی بنابر مصوبههای بالادستی است و نیروگاهها اختیاری در این باره ندارند. اما به هر حال وقتی شرایط ایجاب میکند و مجبور به سوخت مازوت هستیم، باید راهکار داشته باشیم؛ یکی از این راهکارها مازوت کمسولفور یا کمگوگرد است. به همین دلیل مقادیر محدودی مازوت کمگوگرد امسال بر اساس اولویت به نیروگاههایی که تاثیرشان روی مراکز جمعیتی بیشتر است، تحویل داده شد. سال گذشته آزمایش انجام دادیم و متوجه شدیم ترکیب مازوت کمسولفور با مازوت معمولی آلودگی در حد استاندارد ایجاد میکند که محیطزیست هم آن را تایید میکند.
او راهکار بعدی در کوتاهمدت را مانور میزان مصرف دانست و افزود: امسال یکی از برنامهها این بود در روزهایی که وارونگی دما بالاتر است میزان مصرف را کمتر کنیم. برای مثال، در ۲ هفتهای که بیشترین آلودگی را داشتیم مصرف مازوت به کمترین حد رسید.
فروغی همچنین در پاسخ به سوالی درباره شفاف نبودن آمار مربوط به مازوتسوزی نیروگاهها، تصریح کرد: حداکثر میزان مازوتی که نیروگاههای مازوتسوز میتوانند مصرف کنند کمی بیش از ۴۰ میلیون لیتر در روز است. اما گاهی این عدد در رسانهها تا ۲ برابر عنوان میشود در حالی که ما اصلا ظرفیت این مصرف را نداریم. همین عدد حداکثر هم همیشه ثابت نیست و ممکن است در روزهایی کمتر باشد.
امسال هم ناچار به مازوتسوزی هستیم
دولت سال گذشته مازوتسوزی را در ۳ نیروگاه ممنوع اعلام کرد و این انتظار وجود داشت که ممنوعیت به سایر نیروگاهها هم تسری پیدا کند نه اینکه خبر بیاید تعداد زیادی نیروگاه مازوت میسوزانند.
مدیرکل دفتر برنامهریزی بهرهبرداری تولید شرکت برق حرارتی در این باره گفت: سال گذشته موضوع ممنوعیت در آبان در کارگروه مقابله با آلودگی هوا مطرح شد، اما در جلسههای بعدی در سطح شورای عالی امنیت ملی با ارائه گزارشهایی درباره وضعیت تامین سوخت، ممنوعیت لغو و نیروگاهها مجدد مکلف به مازوتسوزی شدند. اما موضوع اصلی برای اینکه نیروگاهها مازوت نسوزانند تامین سوخت جایگزین است.
محمدجواد فروغی با بیان اینکه امسال هم به دلیل ناترازیها نیروگاهها ناچار به مازوتسوزی هستند، افزود: راهحل اصلی تحویل سوخت گاز تا حد امکان، تنوع سبد سوخت و در نهایت، کیفیسازی سوخت مازوت است.
او در این باره توضیح داد: اگر وزارت نفت به ما سوخت مازوت استاندارد بدهد، دیگر نگرانی بابت آلودگی نخواهیم داشت، اما چرا در حال حاضر مازوت استاندارد در اختیار نیروگاهها قرار نمیگیرد؟ به دلیل محدودیت منابع. از سوی دیگر، شاید در برخی نیروگاهها که از مراکز جمعیتی دور هستند، هم این موضوع در اولویت نباشد، اما در جایی که تاثیر نیروگاهها در آلایندگی محیط شهری چشمگیر است بهتر است سوخت استاندارد داده شود.
مدیرکل دفتر برنامهریزی بهرهبرداری تولید شرکت برق حرارتی همچنین با بیان اینکه امسال بخش قابل توجهی از مازوت کمسولفور به ۳ نیروگاهی داده شد که سال گذشته مازوتسوزی برایشان ابتدا ممنوع شده بود، ادامه داد: سال ۱۴۰۰ فراخوانی برای کنترل آلایندگی در نیروگاهها و گوگردزدایی پس از احتراق داده شد که تایید نشد و گوگردزدایی قبل از احتراق در دستور کار قرار گرفت. در حال حاضر گوگردزدایی پس از احتراق مجددا در دست بررسی و قرار است اگر برای منافع ملی سودبخش باشد اجرا شود.
برای تماشای برنامه تلویزیون اینترنتی روزنامه همشهری درباره مازوتسوزی کلیک کنید.