يكشنبه ۱۷ دي ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره۴۱۷۷ - Jan 7, 2007
از آنتي  ژن اختصاصي پروستات چه مي دانيد؟
صداي سرطان در آزمايشگاه
عكس: عليرضا بني علي
دكتر بابك هوشمند
009375.jpg
مزيت هاي انجام آزمايش آنتي ژن اختصاصي پروستات
۱ - تشخيص زودرس يك سرطان پروستات كه موجب درمان زودرس و جلوگيري از عوارض مي شود.
۲ - نتيجه آزمايش منفي موجب آرامش خاطر و رفع نگراني مي شود.
۳ - در بيمار مبتلا به بزرگ شدن خوش خيم غده پروستات، باعث پيش بيني پيشرفت و تخميني از حجم پروستات و درمان مي شود.
۴ - در افراد با سابقه خانوادگي سرطان پروستات امكان تشخيص زودرس سرطان را فراهم مي نمايد.
معايب انجام آزمايش آنتي ژن
اختصاصي پروستات
۱ - در صورتي كه جواب به طور اشتباه مثبت باشد، ممكن است انجام نمونه برداري بي مورد را ايجاب كند كه در اين صورت خطر عفونت و خونريزي از پروستات بالا مي رود.
۲ - اضطراب براي گرفتن نتيجه
۳ - يك مقدار طبيعي از آنتي ژن اختصاصي پروستات به تنهايي وجود سرطان پروستات را رد نمي كند.
۴ - وجود يك مقدار غير طبيعي از آنتي ژن اختصاصي پروستات به تنهايي مطرح كننده سرطان پروستات نيست.

هر 3 دقيقه يك مورد سرطان پروستات در دنيا تشخيص داده مي شود و هر 15 دقيقه يك نفر در اثر اين سرطان جان خود را از دست مي دهد. سرطان پروستات هم از آن سرطان هايي است كه ممكن است تا مراحل پيشرفته علايم قابل توجهي نداشته باشد و به همين دليل، مرگ ومير آن نسبت به خيلي از سرطان هاي ديگر، بيشتر است. اما محققان علوم پزشكي، در برابر هيچ سرطاني دست و پا بسته نيستند. در اين مورد هم، اگرچه سرطان پروستات يك سرطان موذي و مخفي به حساب مي آيد، اما روش هايي براي شناسايي آن پيدا شده است. مهم ترين روش غربالگري اين سرطان، آزمايشي است كه در اكثر درخواست هاي آزمايش چك آپ براي مردان بالاي 40-50 سال هم ديده مي شود. PSA نام ماده اي است كه ميزان آن در خون شك به بيماري را براي پزشكان ايجاد مي كند. تا به حال توجهتان به اين مورد در جواب آزمايش هاي پدر يا پدربزرگتان جلب نشده بود؟
****
تا 35 سال پيش، پزشكان خيلي متوجه اهميت سرطان پروستات به عنوان يكي از شايع ترين سرطان ها در مردان نشده بودند. در آن زمان اين بيماري در بسياري از موارد تنها در مراحل پيشرفته اش تشخيص داده مي شد و به همين دليل،  بودند مردان مسني كه پس از كالبدشكافي معلوم نمي شد به خاطر سرطان پروستات مرده اند. تا اينكه نتايج يك بررسي جهاني بر روي كالبد شكافي مردان آلماني، چيني و سوئدي كه ظاهراً به دلايل ديگري فوت كرده بودند دانشمندان را متوجه شيوع فراوان سرطان پروستات كرد. اين بررسي نشان داد 30 درصد از مردان 50 ساله و 80 درصد از مردان 70 ساله داراي سرطان پروستات بوده اند، بدون آنكه از وجود آن خبر داشته باشند.
به همين دليل دانشمندان به دنبال پيدا كردن روش هايي رفتند تا بتوانند به كمك آنها سرطان پروستات را در مراحل اوليه اش شناسايي كرده و از بروز عوارض آن جلوگيري  كنند. كار آساني نبود چون پروستات در نقطه اي قرار دارد كه دسترسي به آن براي معاينه آسان نيست و روش هاي تصويربرداري هم در اين مورد، خيلي قابل اطمينان نيستند. به همين دليل، گروهي از دانشمندان به فكر اين افتادند كه مواد ترشح شده توسط پروستات كه ممكن است در اثر سرطان پروستات در بدن افزايش پيدا كنند را تجزيه و تحليل كنند. يكي از اين دانشمندان يك بيوشيميست به نام دكتر تي  مينگ  سو بود كه به طور جدي در دهه 1970 ميلادي به تحقيق دربارة كشف ماده اي كه از سلول هاي پروستات ترشح مي شود، پرداخت. او در سال 1979 موفق شد يك ماده قندي- پروتئيني (گليكوپروتئين) كه عملكردي شبيه به آنزيم دارد و توسط سلول هاي غده پروستات ترشح مي شود را پيدا كند و آن را آنتي ژن اختصاصي پروستات (PSA) ناميد.
نتايج اوليه تحقيقات دكترمينگ بيانگر اهميت بالقوه آنتي ژن اختصاصي پروستات در موارد باليني بودند و نشان دادند كه اگرچه آنتي ژن اختصاصي پروستات ماده اي است كه به طور طبيعي از سلول هاي پروستات ترشح مي شود ولي اندازه گيري آن در خون مي تواند نقش بسيار مهمي در تشخيص سرطان پروستات داشته باشد. با توجه به اثر بسيار مهم آنتي ژن اختصاصي پروستات در شناسايي زودرس مشكلات پروستات، اداره غذا و داروي آمريكا (FDA) در سال 1986 آن را به عنوان يك آزمايش مرسوم براي سرطان پروستات مورد تأييد قرار داده آزمايشي كه امروزه پزشكان آن را به طور طبيعي براي بسياري از مردان 50 سال به بالا تجويز مي كنند.
از كجا مي آيد؟
آنتي ژن اختصاصي پروستات يك گليكوپروتئين است كه به طور طبيعي توسط سلول هاي پروستات به داخل مايع مني ترشح مي شود و نقش مهمي در سياليت آن دارد. همين سياليت مايع مني است كه اين اجازه را به اسپرم مي دهد تا به راحتي در داخل آن حركت كند. قسمت خيلي كمي از اين ماده در خون مردان وارد مي شود اما تحقيقات نشان داده كه ميزان آن در اثر سرطان پروستات و برخي مشكلات پروستاتي ديگر افزايش مي يابد. در واقع عمده آنتي ژن اختصاصي پروستات ترشح شده به داخل مايع پروستاتي (كه قسمتي از مايع مني را تشكيل مي دهد) رفته و مقدار كمي از آن به داخل خون مي رود. در واقع، ميزان اين آنتي ژن در مايع پروستاتي بسيار بيشتر از ميزان آن در خون است. مواردي نظير سرطان، التهاب و بزرگ شدن خوش خيم غده پروستات و با ايجاد اشكال در ساختمان غده پروستات موجب به هم ريختن نظم و ترتيب سلول هاي پروستاتي مي شوند و نتيجه اين حالت نشت آنتي ژن اختصاصي پروستات به داخل رگ  هاي خوني اطراف آن است كه باعث افزايش اين ماده در خون مي شود. در واقع هر چه تخريب پروستات بيشتر باشد، نشت آنتي ژن اختصاصي پروستات به داخل خون هم بيشتر خواهد بود.
مقدار طبيعي آنتي ژن پروستات در بدن
به طور كلي آزمايشگاه ها مقدار طبيعي آنتي ژن اختصاصي پروستات بر اساس نانوگرم در هر ميلي ليتر از خون محاسبه مي كنند. البته دانشمندان متوجه شده اند كه مقدار اين ماده با بالا رفتن سن افزايش پيدا مي كند و به همين دليل در هر سني ميزان خوني خاصي به عنوان مقدار طبيعي در نظر گرفته مي شود. بر اين اساس مقدار طبيعي آنتي ژن اختصاصي پروستات در افراد 49-40 ساله در حدود 5/2، در افراد 59-50 ساله 5/3، در 69-60 ساله ها 5/4 و در افراد مسن تر از 70 سال در حدود 5/6 نانوگرم در هر ميلي خون است. اگرچه سطوح افزايش يافته آنتي ژن اختصاصي پروستات مي توانند مطرح كننده  حضور سرطان پروستات باشند، اما از آنجا كه همه چيز در اين دنيا نسبي است، ممكن است سرطان حضور داشته باشد، اما مقدار PSA طبيعي باشد؛ يا اينكه علي رغم افزايش ميزان اين ماده در داخل خون، سرطان پروستات وجود نداشته باشد.
چه مواردي موجب افزايش اين ماده مي شوند؟
اگر برگه آزمايش آنتي ژن اختصاصي پروستات را گرفتيد و ديديد كه ميزان آن افزايش يافته، نبايد خيلي نگران شويد. زيرا موارد بسياري بر روي سطوح اين ماده در بدن تأثير مي گذارند. بررسي ها نشان داده اند كه غير از سرطان، مقدار آنتي ژن اختصاصي پروستات ممكن است در اثر مواردي همچون عفونت و التهاب پروستات (پروستاتيت)، بزرگ شدن خوش خيم غده پروستات، استرس، دوچرخه سواري شديد قبل از انجام آزمايش و ... افزايش پيدا كند. علاوه بر اين، دانشمندان متوجه شده اند كه تنها 30-25 درصد از مرداني كه سطح آنتي ژن پروستاتي بالايي دارند به سرطان پروستات مبتلا هستند. از طرف ديگر، تحقيقات اخير نشان داده اند كه برخي موارد نظير هورمون درماني يا مصرف داروهايي نظير فيناسترايد مي تواند به طور كاذب مقدار آنتي ژن اختصاصي پروستات را تا حتي 50 درصد كاهش دهند. مي دانيد كه فيناسترايد دارويي رايج براي درمان طاسي مردانه است. اما متخصصين به افراد مصرف كننده فيناسترايد توصيه مي  كنند كه حتماً پزشك خود را از مصرف آن  آگاه كنند تا پزشك بتواند با توجه به شرح حال و ساير علائم تفسير درستي از وضعيت پروستات بيمار به دست بياورد.
اهميت آنتي ژن اختصاصي پروستات
با توجه به شيوع فراوان سرطان پروستات در جهان، بسياري از مراكز پزشكي انجام آزمايش آنتي ژن اختصاصي پروستات به منظور غربالگري زودرس سرطان پروستات را توصيه كرده اند. دستورالعمل  انجمن پزشكان آمريكا انجام آزمايش ساليانه آنتي ژن اختصاصي پروستات همراه با معاينه پروستات توسط پزشك را در هر سال براي مردان بالاتر از 50 سال ضروري مي داند. اين دستورالعمل  به مرداني كه داراي سابقه خانوادگي پروستات هستند توصيه مي كند كه غربالگري را از سن 45 سالي شروع كنند.
مواردي كه آزمايش آنتي ژن اختصاصي پروستات مقادير بين 4 تا 10 نانوگرم در هر ميلي  ليتر خون را نشان دهد، به عنوان موارد مشكوك در نظر گرفته شده و توسط سونوگرافي از طريق مقعد و در صورت لزوم، با نمونه برداري از بافت پروستات مشاهده در زير ميكروسكوپ  بررسي مي شوند. البته مجامع پزشكي اروپايي بر اين باورند كه يك غربالگري كامل از نظر سرطان پروستات به مدت هر 4 سال يك بار كافي است. منظور آنها از غربالگري كامل پروستات عبارت است از بررسي آنتي ژن اختصاصي پروستات، معاينه پروستات از طريق مقعد توسط پزشك و بررسي پروستات با استفاده از سونوگرافي از طريق مقعد. آنها معتقدند كه انجام اين موارد به مدت هر 4 سال يكبار كافي بوده و مي تواند به موقع موارد مشكوك را شناسايي كند.
نكته آخر اين كه در صورت تشخيص زودرس سرطان پروستات و انجام درمان توسط جراحي، پرتو درماني، هورمون  درماني، شيمي درماني يا تركيبي از اينها، باز مي توان از آنتي ژن اختصاصي پروستات به عنوان شاخصي براي پيگيري بيماران مبتلا به سرطان پروستات به منظور بررسي عود مجدد بيماري استفاده كرد.

محققان مي گويند
لبنيات پرچرب
عليه چاقي عمل مي كند
گروه سلامت- براي بعضي از افراد چاقي كه مي خواهند لاغر كنند، اولين قدم براي لاغر شدن، حذف شير و ماست پرچربي است. حالا محققان مي گويند لبنياتي كه چربي كامل دارند، ممكن است بتوانند از اضافه وزن جلوگيري كنند.
به گزارش رويترز محققان سوئدي 19 هزار زن ميانسال (بين 40 تا 55 ساله) را براي مطالعه شان انتخاب كردند، كساني كه حداقل روزي يك وعده شير يا پنير با چربي كامل مصرف مي كردند. آنها اين گروه از زنان را به همراه گروه ديگري كه از لحاظ سن و وزن مشابه آنها بودند، اما كمتر از اين نوع لبنيات مصرف مي كردند، به مدت 9 سال پي گيري كردند. مقايسه اين دو گروه نشان داد گروه اول، يعني آنها كه لبنيات را با چربي اش مي خوردند، كمتر وزن اضافه كرده بودند.
هنوز چگونگي اين تأثير مشخص نشده ولي گروهي از بررسي هاي اخير، از جمله همين مطالعه، نشان مي دهد كه چربي موجود در شير، ماست و پنير، سوخت و ساز ساير چربي ها را به شكل مثبتي كنترل و تنظيم مي كند.
البته محققان مؤسسه تحقيقاتي كارولينسكاي استكهلم كه اين بررسي ها را انجام داده اند مي گويند اين مطالعه فقط در زنان بوده و ممكن است در مردان درست درنيايد. ضمن اين كه ممكن است مصرف لبنيات در اين افراد نشانه اي از ساير رفتارهاي مثبت و درست آنها در زندگي شان باشد.
بازماندگان جنگ بيشتر در معرض خطر بيماري قلبي اند
گروه سلامت- اتفاقات سخت و سنگين زندگي ممكن است روي سلامت قلب هم تاثير بگذارند. اين را محققاني گفته اند كه روي سربازان قديمي آمريكايي مطالعه مي كردند. آنها مي گويند مردان مسني كه دچار اختلال رواني به نام تنش پس از ضايعه يا PTSD هستند، بيشتر ممكن است به بيماري قلبي مبتلا شوند.
به گزارش خبرگزاري يونايتدپرس، پژوهشگران دانشكده بهداشت عمومي هاروارد در بوستون، اطلاعات يك هزار و ???مرد را بررسي كردند؛ افرادي كه همگي ساكن منطقه بوستون بودند و سابقه حضور در جنگ جهاني دوم را هم داشتند. نتايج اين مطالعه نشان داد آنها كه بيشتر از سايرين دچار تنش هاي طولاني و نشانه هاي اختلال تنش پس از ضايعه بودند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماري عروق كرونر قلب هستند.
اين يعني قرار گرفتن در معرض اضطراب و تنش طولاني نه تنها خطر بروز مشكلات جدي سلامت رواني را افزايش مي دهد بلكه باعث بيماري هاي مختلف جسمي هم مي شود. اين مطالعه در شماره ژانويه نشريه آرشيو روانشناسي عمومي چاپ شده است.
برچسب پوستي هم پاركينسون را درمان مي كند
گروه سلامت- معمولا افراد مسن دچار آن مي شوند، پس ممكن است مجبور باشند چند تا قرص ديگر را هم همزمان بخورند، حافظه شان هم ممكن است كمي مشكل داشته باشد. پس بهتر است شكل داروي ضدپاركينسون را عوض كرد.
همه اينها دلايلي بود كه باعث شود محققان يك شركت دارويي به فكر بيفتند به جاي قرص هاي معمول، از برچسب هاي دارويي استفاده كنند و آن را روي گروهي از بيماران داوطلب درمان هاي جديد امتحان كنند. اين برچسب ها حاوي مواد شيميايي هستند كه كمبود آنها در دستگاه عصبي انسان، باعث بروز علائم بيماري حركتي پاركينسون مي شود. با استفاده از اين برچسب ها، مواد شيميايي به تدريج آزاد مي شود و جذب بدن بيمار مي شود. به اين ترتيب ديگر نيازي نيست كه او مجبور باشد هر چند ساعت يك بار دارو مصرف كند.
خبرگزاري رويترز كار اين محققان را چنين گزارش مي دهد كه آنها 277 بيمار را در آمريكا و كانادا انتخاب كردند. افرادي كه در مراحل اوليه بيماري پاركينسون بودند. اين بيماران 6 ماه از برچسب پوستي جديد استفاده كردند.
نتيجه، كه در نشريه پزشكي نورولوژي چاپ شده، رضايت بخش بود. بررسي بيماران بعد از اين دوره شش ماهه نشان داد علائم آنها در اين مدت اندكي بهتر شده است. در حالي كه علائم بيماراني كه در وضعيت مشابه بودند و فقط به جاي دارو، به آنها دارونما داده شده بود، در اين شش ماه بدتر شده بود.
انگليسي ها فكر مي كنند به خاطر بدشانسي سرطان مي گيرند
گروه سلامت- البته هيچ دليلي ندارد كه فكر كنيم حساب و كتاب انگليسي ها هميشه درست از آب درمي آيد و آنها هميشه بهترين و كامل ترين نظريه ها را مي دهند. نمونه اش همين مطالعه است كه در يك مركز تحقيقات سرطان در اين كشور انجام شده است.
خبرگزاري رويترز چند روز پيش گزارش داده محققان اين مركز پرسشنامه اي را به 4 هزار نفر از انگليسي ها داده اند و از آنها پرسيده اند به نظر آنها آيا ما مي توانيم براي كمتر مبتلا شدنمان به سرطان كاري بكنيم يا نه.
نتايج به دست آمده نشان مي دهد يك چهارم آنها فكر مي كنند فقط به خاطر بدشانسي مبتلا مي شوند و با هيچ روشي نمي توان جلوي اين اتفاق شوم را گرفت. نكته جالب در اين نتايج آن است كه اين نگرش در آنها كه سيگاري بوده اند شايع تر بوده، طوري كه نيمي از آنها اين طور فكر مي كرده اند. در حالي كه مي دانيم با كنار گذاشتن سيگار و اصلاح شيوه زندگي مي توانيم از نيمي از تمامي انواع سرطان ها جلوگيري كنيم. از شيوه هاي ديگر براي زندگي سالم و در نتيجه پيشگيري از ابتلا به سرطان، مي توان ورزش، داشتن وزن متعادل و تغذيه سالم به همراه مصرف ميوه و سبزيجات به مقدار كافي را نام برد.

پوسيدگي دندان چيست؟
نخ دندان بهتر از مسواك
009378.jpg
دكتر عليرضا آشوري - پوسيدگي دندان شايع ترين بيماري عفوني در كل جهان محسوب مي شود. شايد خيلي ها ندانند كه پوسيدگي دندان يك بيماري عفوني ا ست ولي بايد گفت اين مشكل در اصل به وسيله عملكرد باكتري هاي حفره دهان ايجاد مي شود.
همان طور كه تقريباً همه مي دانند عامل اصلي در بروز پوسيدگي دندان حضور مواد غذايي به خصوص مواد قندي  است. اين مواد، غذاي مناسبي براي باكتري هاي حفره  دهان فراهم مي كنند. باكتري ها با معرف مواد قندي اسيد توليد مي كنند كه اين اسيد آرام آرام ميناي دندان را حل مي كند و باعث تهاجم باكتري ها به عاج دندان مي شود.
نكته مهم اين كه مينا سخت ترين بافت بدن انسان و مقاومت آن دهها برابر بيشتر از استخوان است و اصلي ترين سد مقاومت دندان در برابر پوسيدگي محسوب مي شود. اما در زير اين بافت بسيار سخت عاج قرار دارد كه مقاومت آن در برابر پوسيدگي به مراتب پايين تر از ميناست.
بنابراين در صورتي كه پوسيدگي از مينا وارد عاج شود با سرعتي چندين برابر در عاج نفوذ مي كند و اگر در اين مرحله جلوي گسترش آن گرفته نشود به راحتي پالپ دندان (يا همان بافت مركزي دندان كه شامل عروق و اعصاب است) را درگير مي كند و آن وقت است كه دندان دردهاي شديد آغاز مي شود و چاره اي جز درمان ريشه يا حتي در مواردي كشيدن دندان باقي نمي گذارد. بنابراين براي جلوگيري از پوسيدگي چند راه بيشتر وجود ندارد: يكي از بين بردن باكتري هاي مولد پوسيدگي است.
برخي محققان آزمايش هايي براي توليد واكسن ضدپوسيدگي انجام دادند اما نتايج آن چندان اميدواركننده نبود. حذف كامل باكتري هاي مولد پوسيدگي كار بسيار دشوار يا شايد غيرممكني باشد كه عوارض معرف داروها براي دستيابي به اين هدف به مراتب بيشتر از مزاياي آن است.
راه ديگر حذف مواد قندي از رژيم غذايي ا ست كه كاري دشوار اما عملي  است. تغذيه صحيح، مصرف كم شيريني و شكلات و قند و شكر و بالعكس مصرف زياد ميوه و سبزيجات مي تواند مواد قندي لازم براي ايجاد پوسيدگي را كاهش دهد. اما در بسياري موارد اين امر امكان پذير نيست و طيف وسيعي از افراد جامعه قادر نيستند مواد قندي را در رژيم غذايي خود كاهش دهند. يك روش موثر براي كم كردن اثر مواد قندي، مصرف نكردن يا كم مصرف كردن اين مواد در فواصل بين وعده هاي غذايي  است. توصيه مي شود افراد و به خصوص كودكان مواد قندي را بلافاصله بعد از مصرف وعده غذايي اصلي مصرف كنند و در ميان وعده هاي غذايي از ميوه و سبزيجات استفاده كنند.
اين روش به خصوص زماني موثر است كه هر فرد بلافاصله بعد از مصرف مواد غذايي مسواك بزند تا خرده هاي غذا، از حفره دهان پاك شود تا هم مواد قندي در دسترس باكتري ها قرار نگيرد و هم عامل مهم زمان از باكتري ها گرفته شود. زمان يكي از اصلي ترين عوامل ايجاد پوسيدگي ا ست.
تحقيقات نشان مي دهد كه در صورت وجود مواد قندي، در عرض مدت 20 دقيقه حفره دهان كاملاً اسيدي مي شود.
بنابراين حذف مواد قندي از حفره دهان با روشهاي مكانيكي يعني مسواك و نخ دندان بايد در مدت كوتاهي بعد از صرف غذا صورت گيرد. يكي از نكات مهم در اين زمينه استفاده دقيق از نخ دندان است. مسواك به طور طبيعي سطوح جونده و گونه اي و زباني را پاك مي كند اما قادر به تميز كردن سطوح بين دنداني نيست. معمولاً پوسيدگي در سطوح بين دنداني بي سر و صدا شروع مي شود و حتي ممكن است بيمار متوجه اين پوسيدگي هم نشود چون قابل ديدن نيست و بعضاً علامت خاصي هم ندارد. زماني بيمار متوجه مشكل مي شود كه اغلب پوسيدگي بسيار پيشرفت كرده و حتي به پالپ دندان رسيده است. برخي از دندانپزشكان حتي معتقدند اگر بنا بر انتخاب باشد نخ دندان بر مسواك ارجحيت دارد. اما به رغم اين مطالب فوق اغلب امكان مسواك زدن بعد از مصرف هر وعده مواد قندي وجود ندارد. بهترين كار همان محدود كردن مصرف مواد قندي  است.
در صورتي كه بعد از صرف مواد قندي به مسواك دسترسي نداشتيم خوردن چاي گرم براي حل كردن و شستن مواد قندي مي تواند موثر باشد. حتي چند بار گرداندن آب در دهان هم مي تواند مفيد واقع شود. به هر حال مسواك زدن دست كم دو بار در روز براي پيشگيري از پوسيدگي امري قطعي  است. بهترين زمان براي مسواك زدن شب پيش از خواب (پس از شام) و صبح پس از صرف صبحانه است.

سلامت
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
حوادث
بين الملل
فرهنگ و آموزش
سياسي
شهر تماشا
داخلي
شهري
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   بين الملل   |  
|  فرهنگ و آموزش   |   سياسي   |   شهر تماشا   |   سلامت   |   داخلي   |   شهري   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |