سه شنبه ۳ مرداد ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره ۴۰۴۳ - Jul 25, 2006
بررسي توانايي هدايت هيجان هاي شخصي
كدام هوش، كدام هيجان؟
زهرا باقري
عكس: مسعود خامسي پور
008076.jpg
بيش از يكصد سال، بهره هوشي يا هوش بهره (IQ) به عنوان معياري براي سنجش هوش فردي محسوب مي شد. آزمون بهره هوشي تنها شاخصي بود كه نمايانگر توانايي يادگيري افراد محسوب مي شد، شايد به همين خاطر است كه تعداد زيادي از والدين، از همان دوران قبل از مدرسه رفتن، نگران كيفيت يادگيري فرزند خود و مدرسه اي كه قرار است او در آن درس بخواند، هستند. غافل از اينكه در سال هاي اخير تحقيقات علمي نشان داده كه تنها داشتن هوش عقلاني (شناختي) زياد براي كسب موفقيت كافي نيست و علاوه بر IQ ، كيفيات ديگري نيز لازم است. بسياري از افراد در زمينه علمي به خاطر بهره هوشي بالا در موسسات آموزشي و دانشگاه ها به مدارج بالايي نائل مي شوند، اما بعضي از همين افراد در محيط كار و خانواده چندان موفق نيستند و برعكس آنها افرادي بوده اند كه بهره هوشي پاييني دارند، ولي در محيط خانواده و كار افرادي موفق و سازگار به شمار مي روند كه علتش مي تواند به سطح هوش هيجاني (EI) يا توانايي هدايت هيجان هاي شخصي در تعاملات فردي ارتباط پيدا كند.
هوش هيجاني پيش بيني كننده موفقيت افراد در زندگي و نحوه برخورد مناسب با استرس هاست.
به طور خلاصه هوش هيجاني يعني:  داشتن ظرفيتي براي شناخت احساسات و هيجان هاي خود و ديگران و استفاده از اين هيجان ها به بهترين نحو براي برقراري ارتباط با خود و ديگران.
اهميت هوش هيجاني
روان شناسان عقيده دارند مي توان هوش هيجاني را در كودكان و حتي افراد بالغ افزايش داد. ممكن است اين سؤال مطرح شود كه چرا پرورش و رشد هوش هيجاني مهم است؟
۱ - ايجاد حس مسئوليت پذيري:  هوش هيجاني به ما كمك مي كند كه فرد مسئوليت پذيري در جامعه باشيم، براي رسيدن به اين مرحله بايد به كودكان آموزش هاي لازم را بدهيم. ابتدا با آموزش كودكان، به آنان ياد دهيم به جاي آنكه ديگران احساسات شان را در دست گيرند، مسئوليت احساسات و هيجان هاي خود را بپذيرند؛ به عنوان مثال، به جاي اينكه بگويد شما باعث خوشحالي من شديد از جمله من احساس خوشحالي مي كنم استفاده كند. همچنين به آنها بياموزيم در مقابل احساسات خود حق انتخاب دارند، انتخاب هايي چون استفاده از مهارت هاي كلامي و غيركلامي، تغيير دادن، اقدام كردن و... همه ما مي توانيم بر هيجان هاي خود تسلط داشته باشيم و آن را تحت كنترل خود بگيريم و اين امر با تقويت هوش هيجاني ميسر مي شود. وقتي هيجان ها و احساسات ما كنترل شود، رفتار مناسب تري را هم تجربه خواهيم كرد و اين رفتار خوب باعث ايجاد احساس خوب و بالا رفتن اعتماد به نفس و تقويت ارتباط اجتماعي مي شود.
۲ - ايجاد زندگي شاد و بانشاط: تحقيقات نشان داده است هر چه افراد شاد و خوشحال باشند از سلامت بيشتري برخوردارند و هر چه از هوش هيجاني بيشتري برخوردار باشند، افرادي مسئوليت پذير و اجتماعي تر هستند و بالا بودن هوش هيجاني به آنان كمك مي كند كه شادتر باشند و غم و اندوه را از خود دور كنند.
۳ - برخورد با موقعيت هاي خطرناك: تحقيقات نشان مي دهد كودكاني كه از هوش هيجاني بيشتري برخوردارند، زودتر موقعيت هاي خطرناك را تشخيص داده و عكس العمل نشان مي دهند و در دوران حساس نوجواني كمتر امكان دچار شدن به انحرافات اخلاقي را دارند و كمتر جذب دوستان ناباب مي شوند.
۴ - ايجاد روحيه همكاري و كمك به ديگران: كودكاني كه از هوش هيجاني بالاتري برخوردار باشند از احساسات ديگران آگاهي كامل دارند و در گروه سعي مي كنند عضو سازنده باشند و نيازهاي ديگران را درك مي كنند و حداقل با همدلي به آنان كمك مي كنند. با پرورش هوش هيجاني كودكان پي مي برند وقتي احساس بهتري نسبت به زندگي دارند كه با يكديگر همكاري داشته و به هم كمك كنند.
تحقيقات نشان داده كودكاني كه از نظر هوش هيجاني در سطح بالاتري هستند ويژگي هاي زير را دارند: يادگيرندگان بهتري هستند، مشكلات رفتاري كمتري دارند، هيجان هاي خود را به خوبي بيان مي كنند، به حرف هاي ديگران خوب گوش مي كنند، از خود خشونت كمتري نشان مي دهند، دوستان زيادي پيدا مي كنند، خوشحال و بانشاط هستند، اگر در زندگي آنان مشكلي پيش آيد، در حل مشكل خوب عمل مي كنند و تحمل مشكلات در اين كودكان بيشتر است، بيشتر از ديگران هيجان ها و تكانه هاي خود را كنترل مي كنند، درباره اطرافيان خود احساس خوبي دارند.
چگونه هوش هيجاني كودكان را افزايش دهيم؟
بيشتر مهارت ها بر اثر تعليم و تربيت توسعه مي يابد. هوش هيجاني به وسيله رشد مهارت هاي هيجاني قابل رشد و توسعه است. هوش هيجاني مفهومي، قابل يادگيري است. برخلاف بهره هوشي كه در طول زندگي سطح آن تقريباً ثابت است، هوش هيجاني را مي توان افزايش داد.
* قبل از هر چيز والدين بايد درباره احساسات و هيجانات اطلاعات بيشتري پيدا كنند و درباره انواع هيجان مثل شادي و غم، شجاعت و ترس، صبر و بي حوصلگي، عشق و تنفر و... اطلاعات سازنده اي داشته باشند.
* با ايجاد يك محيط امن عاطفي كودكان مي توانند با آزادي درباره احساساتشان با والدين گفت وگو كنند.
* مهلت هاي هوش هيجاني با تعامل خوب والدين و كودك آغاز مي شود. والدين به كودكان ياد مي دهند كه هيجان هاي خود را تشخيص دهند و آنها را نامگذاري كنند. به عنوان مثال: احساس نااميدي مي كنم، احساس شادي مي كنم، الان عصباني هستم و... پس وقتي از رفتار دوستش شكايت مي كند و مي گويد من اصلاً او را دوست ندارم، مي توان جمله او را به اين صورت تصحيح كرد: به نظر مي رسد از دست دوستت عصباني هستي، با بيان اين جمله، هم نشان داده ايد احساس فرزندتان را درك كرده ايد و هم الگوي مناسبي براي بيان احساسات فراهم ساخته ايد.
* به جاي نامگذاري روي فرزندان با صفاتي چون دست و پا چلفتي، بي عرضه،  ترسو، كودن و... احساسات آنها را نامگذاري كنيد. مثلاً: (الان احساس خجالت مي كني، به نظر مي آيد احساس ترس مي كني و...).
* به حرف هاي فرزندان خود با دقت گوش دهيد و همزمان از زبان بدن (حالات و حركات اعضاي بدن و صورت) استفاده كنيد. اين روش به شما كمك مي كند ارتباط بهتري با فرزندتان برقرار كنيد و او را بهتر بشناسيد.
* متخصصان باور دارند كه آموزش طبيعي هيجاني كه همراه با هنرهاي آزاد است از اهميت بيشتر برخوردار است. در درس هايي كه داستان هاي مهيج وجود دارد، كودكان در مورد احساسات قهرمانان شروع به يادگيري مي كنند و خود را به جاي قهرمان داستان مي گذارند وبا نحوه برخورد يا مقابله با احساساتي چون خشم، ترس، شادي، غم و... آشنا مي شوند.
* آموزش مهارت هاي اجتماعي از راه هاي افزايش هوش هيجاني است. اين آموزش شامل برنامه كنترل خشم و عصبانيت، همدلي، پي بردن به تفاوت ها و شباهت هاي مردم، حل مسائل و مشكلات، برقراري ارتباط موثر، ارزيابي خطرات، تصميم گيري، تقويت روحيه افراد گروه، ابتكار و مديريت تغيير، استفاده از روش هاي گوناگون براي متقاعد كردن ديگران و... است .

درمانگاه
جلوگيري از خشم كودك
008073.jpg
الهام مؤدب -خشم بخشي از فرايند رشد كودك است. با اين حال والدين مي توانند با روش هاي زير از خشم كودك جلوگيري كنند.
نتايج منطقي را مطرح كنيد: اگر كودك در پارك به بچه هاي ديگر توپ پرتاب مي كند، او را صدا بزنيد در كنارتان بنشانيد تا بازي كودكان ديگر را ببيند. به او بگوييد: اگر بچه ها را اذيت نكني، مي تواني بازي كني. اين روش از كتك زدن مؤثرتر است. شما مي توانيد الگوي كودك باشيد و رفتارش را عوض كنيد. با حفظ خونسردي، اولين گام را در راه كنترل او برمي داريد. داد زدن و كتك زدن به كودك نشان مي دهد كه او را دوست نداريد.
محدوديت خاص اعمال كنيد:در برابر رفتار خشن كودك سريع واكنش نشان دهيد. منتظر نشويد تا برادرش را براي سومين بار كتك بزند و سپس بگوييد كافي است. او بايد سريع متوجه اشتباه خود شود. بهترين روش، آرام كردن كودك و دور كردن او از موقعيت مورد نظر است، زيرا كودك پي به عواقب رفتار بد خود مي برد.
تربيت مستمر:حتي  الامكان در برابر رفتار كودك واكنش ثابت داشته باشيد. وقتي مي گوييد: دوباره خواهرت را زدي؟ بايد متوجه شود كه دفعه ديگر او را از اتاق بيرون مي كنيد. هرگز اجازه ندهيد خشم و عصبانيت باعث شود كودك را كتك بزنيد. اگر ديگران شما را تشويق كردند بگوييد: داشتن بچه 2 ساله سخت است. فقط با روش خود فرزندتان را تنبيه كنيد.
روش ديگري را آموزش دهيد:وقتي كودك آرام شد، با ملايمت آنچه را كه روي داد مرور كنيد. از او بپرسيد: اگر بار ديگر عصباني بشوي، به جز كتك زدن چه كار مي تواني بكني؟ بگوييد: طبيعي است كه عصباني شوي ولي نبايد آن را با كتك زدن و گاز گرفتن نشان دهي. او را تشويق كنيد رفتار درست داشته باشد. او را به پارك ببريد و بگوييد: سارا، تو مرا عصباني مي كني. يا خودت توپ شوت كن يا اگر نمي تواني از بزرگ ترها بخواه كمكت كنند. كودك بايد بياموزد از كسي كه كتك زده، معذرت خواهي كند. شايد در ابتدا برايش سخت باشد، ولي تربيت مي شود. كودكان معمولاً مهربان و دلسوز هستند، اما گاهي هيجان دوران كودكي، مانع آن مي شود.
رفتار خوب كودك را پاداش دهيد:به رفتار بد كودك توجه نكنيد. برعكس رفتار خوب و مثبت او را تشويق كنيد. اگر كودكي را هل مي دهد، از او بخواهيد به نوبت بازي كند. اگر حرفتان را گوش كرد، او را تشويق كنيد و بگوييد: خيلي كار خوبي كردي كه خواستي به نوبت بازي كني ، يا اگر كار خوبي كرد يك ستاره رنگي به او جايزه دهيد. بدين ترتيب مي آموزد كه رفتار خوبي داشته باشد، در صورت ادامه رفتارهاي گذشته، نهايتا تماشاي برنامه تلويزيون را محدود كنيد .

دريچه
استعداد فاميلي در بروز چاقي
صدف كوه كن- وراثت يكي از علل داخلي ابتلا به چاقي است، در واقع استعداد فاميلي مي تواند در بروز چاقي مؤثر باشد، بدين ترتيب كه معمولاً ۸۰-65 درصد كودكان والدين چاق، چاق هستند. در صورتي كه يكي از والدين چاق باشند، اين احتمال 50-40 درصد است و اگر هر دو نفر لاغر باشند 9 درصد احتمال چاقي در بچه ها وجود دارد. از ديگر عوامل ژنتيكي مؤثر مي توان به اختلال در غده هپيوتالاموس و يا اختلال در سلامت مركز سيري و گرسنگي،  اشاره كرد، كه اين اختلال در صورت ژنتيكي بودن، بيماري نيست، بلكه به صورت ارثي يا مركز گرسنگي فعاليت بيشتري دارد يا مركز سيري بسيار تنبل است.
در واقع ژني به نام چاقي وجود ندارد كه روي كروموزوم ها واقع شده باشد، بلكه افراد چاق، داراي ژن هاي رفتاري هستند كه از نياكان خود به ارث برده اند و هميشه فرمان بخور، بخور صادر مي كنند.
قهوه، نوشيدني سالم
008070.jpg
هلث دي نيوز- فرزانه فخريان: فنجان قهوه اي كه براي صبحانه مي نوشيد، مي تواند يكي از سالم ترين نوشيدني هاي رژيم غذايي تان باشد، علاوه بر اين مطالعات نشان مي دهند قهوه فوايد بيشتري نيز براي تندرستي دارد.براساس تحقيقات دپارتمان زراعت ايالات متحده آمريكا (USDA)، دو فنجان قهوه در روز قادر است به سلامت قلب كمك كند، خطر بروز ديابت نوع دوم را كاهش دهد و از درد پاي مربوط به ورزش كه در افراد بسياري ديده  مي شود، بكاهد.محققين به اين موضوع نيز پرداخته اند كه شايد قهوه بتواند در برابر بيماري هايي با ريشه  عصبي مانند آلزايمر و پاركينسون از بدن محافظت كند. نوشيدني ها يكي از غني ترين منابع آنتي اكسيدان ها در رژيم غذايي آمريكايي ها هستند.
رديابي آلزايمر از طريق چشم
گروه اجتماعي-  پژوهشگران بيمارستان بريگهام و زنان شهر بوستون آمريكا معتقدند كه بروز اولين مراحل بيماري آلزايمر، توسط معاينه ساده چشم مشابه آنچه كه معمولاً براي اندازه گيري فشار چشم و بيماري ديابت (قند) انجام مي شود، قابل تشخيص است.
به گزارش شبكه خبري بي بي سي، اين محققان با استفاده از يك دستگاه ليزر و با بررسي عدسي چشم به رديابي علايم اوليه بيماري آلزايمر مي پردازند، اين دستگاه توانسته است ميزان رسوب پروتئين بتا- آميلوئيد كه در مغز مبتلايان به آلزايمر يافت مي شود را رديابي كند.

سلامت
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
زادبوم
حوادث
بين الملل
فرهنگ و آموزش
سياسي
شهر تماشا
شهري
ورزش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   زادبوم   |   حوادث   |   بين الملل   |  
|  فرهنگ و آموزش   |   سياسي   |   شهر تماشا   |   سلامت   |   شهري   |   ورزش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |