معصومه صفايي 
پيش از اين درستون حيات وحش ايران با گونه اي از پستانداران به نام سنجابك درختي آشنا شده ايد.
Dryomys nitedula كه در زبان تركي به آن آغاج سي چاني و در زبان مازندراني به آن دارموش مي گويند؛ جانوري كه در وهله اول موش به نظر مي رسد. سنجابكي با چشمان درشت، دو نوار چشمي سياه، گوش هاي كوچك كه از بين موهاي نسبتا پرپشتش كاملا ديده مي شود و دم بلند و پشمالو كه ممكن است شما را به اشتباه انداخته و احيانا فكر كنيد سنجاب ديده  ايد.
اين گونه بيشتر در مناطق جنگلي ومشجر زندگي مي كند و اخيرا هم در جنگل هاي ارس كوهستان هاي بجنورد و همچنين باغ هاي انار منطقه كويري رباط پشت بادام واقع در بين يزد و طبس هم مشاهده شد، ولي همه اينها كه گفتيم تماما در ارتفاع زير 2800 است يعني اين گونه به دليل شرايط خاص بدني و زيستي اش تاكنون ترجيح داده بود كه در بين شاخ و برگ درختان كه معمولا در ارتفاعات نسبتا پايين تا متوسط رشد مي كنند روزگار بگذراند.
و اما بشنويد از يك نسبتا كشف جديد. گروهي 40 نفره از اكوتور ايران كه براي صعود قله دماوند عزمشان را جزم كرده و راهي شده بودند بعد از طي مسيري نسبتا طولاني در شرايطي كه اوضاع رفته رفته سخت و سخت تر مي شد به پناهگاه سركچال در ارتفاع 3500 متري مي رسند و طبق روال و برنامه دراين محل كه تقريبا ديگر از گياهان و حتي در ختچه خبري نبود اتراق مي كنند، عده اي در كمپ و عده اي در محوطه خارج كمپ. مدت زماني نگذشته كه عده اي از داخل كمپ بيرون پريده و با فرياد اعلام مي كنند كه يك موش داخل كمپ است كه البته چندان غيرطبيعي نيست . افرادي كه به اصطلاح موش را ديده بودند در شرح ماوقع به اين نكته اشاره مي كنند كه دم اين موش خيلي پشمالو بوده، پس قطعا گونه مشاهده شده موش نبوده.دم موش ها كاملا  بي مو است. با توضيح و تفسيرها، مهندس هوشنگ ضيايي نويسنده كتاب راهنماي صحرايي پستانداران ايران كه اتفاقا مطالب ستون حيات وحش ايران هم با اقتباس از كتاب ايشان است، نوع گونه را احتمالا سنجابك تخمين مي زند. اتفاقا مهندس هادي فهيمي خواهرزاده مهندس ضيايي كه مصداق واقعي خواهرزاده حلال زاده اي است كه به دائي اش رفته ،در جمع حضور داشته، پس جستي مي زند و در زماني كمتر از 3 دقيقه اين گونه را زنده گيري كرده و مورد بررسي قرار مي  دهد كه البته نيازي به بررسي خيلي عميقي هم نداشته. حيوان كشف شده توسط كوهنوردان نه چندان حرفه  اي يك سنجابك درختي بوده. البته نه داخل شاخ و برگ درخت كه در منافذ سقف پناهگاه سركچال در ارتفاع 3500 متر، عاري از درخت.
و اما روز بعد، شرايط بسيار سخت تر، پناهگاه سيمرغ، ارتفاع۴۲۰۰ متر، مهندس جوكار ، يكي از بهترين محققان حيات وحش كه هنوز در تجزيه و تحليل سنجابك درختي ارتفاع 3500 متري بوده، دست دراز مي كند تا بالشي را از گنجه بيرون بياورد. بالش بيرون كشيده مي شود و پشت بند آن دو موش با دم هاي پشمالو از زير بالش متواري شده و به اصطلاح، خود شان را به هر نحو كه شده گم و گور مي كنند.
و حالا دو سنجابك درختي ديگر آن هم در ارتفاع 4200 متر پناهگاه سميرغ در مسير صعود به قله دماوند، يعني 1400 متر اختلاف ارتفاع. اما اينكه اين گونه نسبتا جنگلي در اين ارتفاع چه مي كند...
مهندس هوشنگ ضيايي اين تغيير رويه در روند زيستي را طبق روال، تغييرات و در واقع تخريبات زيستگاه هاي اصلي حيوان مي داند و مي گويد: اين جونده كوچك و زيبا، رنج زيستگاهي اش نهايتا ارتفاعات 2800 متر بوده و اين مساله كه اين حيوان خودش را به ارتفاع 4200 متري و شايد حتي بيشتر از اين هم كشيده است نشان از قدرت تطابق بالاي اين گونه دارد. در ارتفاع 4200 متر كمتر اثري از ميوه، دانه و تخم پرندگان كه رژيم غذايي سنجابك درختي را تشكيل مي دهند، وجود ندارد. بنابراين احتمالا منبع غذايي اين جونده را باقيمانده غذاي كوهنوردان تشكيل مي دهد.
سنجابك درختي شباهت زيادي به اشگول دارد. شب گرد است، ولي بعضي وقت ها روزها هم ممكن است ديده شود. بيشتر تنها در بين شكاف سنگ ها ، سوراخ درختان يا آشيانه متروك پرندگان زندگي مي كند و زمستان در همين حفره ها به خواب زمستاني مي رود.
بيشتر از ميوه، دانه و ساير مواد گياهي و همينطور از حشرات، تخم و جوجه پرندگان كوچك تغذيه مي كند. سنجابك درختي معمولا يك بار درسال توليد مثل مي كند و بيشتر از آن هم ديده شده و در هر بار زايمان بين دو تا شش بچه به دنيا مي آورد كه بچه ها هم وابسته به مادرند.
اندازه بدنش نسبتا كوچك است، شايد به همين دليل با موش يا سنجاب اشتباه گرفته مي شود. طول سر و تنه اش بين 80 تا 130 ميليمتر و وزنش از 28 تا۵۵ گرم است، طول دمش گاهي با طول بدنش برابري مي كند.

خانه خزندگان ما، در پارك جانورشناسي نيويورك، يكي از بزرگترين مجموعه هاي انواع مار سمي درجهان به شمار مي  رفت و من موقعيت بي  نظيري داشتم تا بتوانم گونه هاي مختلف مارهاي سمي را از نزديك مورد مطالعه و بررسي قرار دهم، از آنها زهرگيري كرده، اثرات هر يك را بررسي و با يكديگر مقايسه كنم. آنچه در ادامه به نظرتان مي  رسانم، حاصل تحقيقات شخصي من است كه اغلب در دانشگاه ها و مراكز علمي تدريس مي  شود: در ميان مارهاي سمي دنياي جديد، مار بوش مستر آمريكاي جنوبي به نسبت جثه اش، داراي بلندترين نيش هاست. يك نمونه مرده 12 فوتي حدود 4 متر از اين مار را كه از كاستاريكا برايمان رسيده بود مورد معاينه و كالبد شكافي قرار دادم. نيش هاي اين مار واقعا وحشتناك و بزرگ بود. شايد براي خيلي ها باورنكردني باشد، اين Bushmaster كاستاريكايي داراي نيش هايي به درازاي اندكي كمتر از دو اينچ 5 سانتيمتر بود. از نظر ضخامت نيز درست به سوزن سرنگ هاي دام پزشكي مي  مانست! در عوض، يكي از انواع افعي دنياي جديد، در شمال آمريكا، موكاسن آبي است كه معمولا پنج فوت 6/1 متر يا بيشتر طول دارد ولي داراي كوچكترين نيش هاي سمي، به لحاظ طول، است. بعد از آن،مار سر مسي Copperhead قرار دارد كه داراي نيش هاي بسيار ريزي است. مار زنگي Rattlesnake آمريكاي شمالي داراي انواع گوناگوني است و جالب اينكه نيش هاي آنها نيز گوناگون و داراي اندازه هاي مختلفي است. در ميان آنها، افعي زنگي پشت الماسي متعلق به ايالات جنوب شرقي آمريكا را مي  توانم صاحب بلندترين نيش ها معرفي كنم. نيش آنها با گونه هاي استوايي برابري مي  كند. اين افعي ها جزو خطرناك ترين خزندگان دنياي جديد به شمار مي  روند.
من سم تمام اين گونه ها را براي آزمايش و مطالعه جمع آوري كرده ام. طريقه زهرگيري از اين گونه  ها بسيار خطرناك و غيرقابل اعتماد است و كسي كه اين كار را انجام مي  دهد بايد بسيار ماهر و در عين حال هميشه محتاط باشد. يك بي  احتياطي و حواس پرتي مساوي است با مرگ.
برگردان: حميد ذاكري 

گرگ، پستاندار اسرار آميزي است كه شيوه زندگي اش همواره در هاله اي از ابهام بوده است. از سال 2000 در مجمع الجزاير بريتيش كلمبيا واقع در كانادا مطالعاتي درباره گر گ ها صورت گرفته كه بيانگر نقش مكمل آنها در اكوسيستم اين مجمع الجزاير است، همچنين رژيم غذايي شان راهنماي مهمي براي دانشمندان است تا بتوانند به پويايي بين شكار و شكارچي پي ببرند.
بررسي هاي صورت گرفته حاكي از تنوع رژيم غذايي گرگ ها است، از گوزن گرفته تا ماهي  آزاد كه بسته به محل زندگي شان متغير است و با اينكه شكار اصلي شان را گوزن تشكيل مي   دهد از بز كوهي و پستانداران كوچك نيز تغذيه مي  كنند. از آنجا كه مطالعه نحوه شكار گرگ ها كار مشكلي است، دانشمندان آنچه كه آنها از خود باقي مي  گذارند را بررسي كرده اند.
دور افتاده بودن اين جزاير- كه خود باعث شده تا آنجا چندان مورد هجوم انسان واقع نشود- عامل مهمي در تعيين چگونگي تغذيه آنهاست؛ وقتي حيوانات از شكار اصلي خود دور باشند به راه هاي ديگري متوسل مي    شوند.
محققان متوجه شده اند، گرگ ها ماهيگيران ماهري نيز هستند، آنها با كمين كردن در مصب رود ماهي ها را شكار مي  كنند. نكته جالب توجه اين است كه فقط سر ماهي را مي  خورند و پس مانده  آن را رها مي  كنند و اين نقش قابل توجهي در اكوسيستم دارد. لاشخورها، لاشه هاي به جا مانده را مي  خورند و مگس ها در آنها تخم گذاري مي  كنند كه تخم ها به نوبه خود به لارو تبديل مي  شود و پرندگان از لاروها تغذيه مي  كنند. سپس پرندگان بعد از هضم، ماده غذايي به دست آمده از مگس ها را دفع مي  كنند؛ ماده غذايي كه منشاش همان ماهي ها بوده اند. زنجيره غذايي در طبيعت از چنين حلقه هاي مرتبطي ساخته شده است.
به دليل تنوع ژنتيك، گرگ ها بيش از هر پستاندار بزرگ ديگري پراكندگي زيستي دارند و مي  توانند خود را با هر محيط زيستي تطبيق دهند، از بيابان ها گرفته تا كوه هاي مرتفع.
تنوع ژنتيك آنها در مناطق ساحلي بيشتر از هر نقطه ديگري درآمريكاي شمالي است، چرا كه گرگ ها در آنجا بر خلاف نقاط ديگر به خاطر شكار بي  رويه نابود نشده اند و به همين دليل قابليت انعطاف بيشتري نسبت به ساير همنوعان خود دارند.
گرگ ها به منزله سفراي كبير جنگل هاي باراني منطقه ساحلي هستند، منطقه اي كه هنوز گرگ هاي زيادي در آن زندگي مي  كنند، همانطور كه هزاران سال پيش از اين مي  زيستند. به همين سبب گرگ ها در اين منطقه از اهميت، اعتبار و آزادي ويژه اي برخوردارند.

فن آوري هاي نوين امكان بررسي دقيق پديده هاي آتشفشاني را فراهم آورده و دانشمندان مي توانند حتي تغييرات نامحسوس ناشي از حركت ماگما را مشخص كنند.
با پيشرفت تكنولوژي در دو دهه اخير، زمين شناسان نوسانات زمين را بهتر و راحت تر از گذشته كنترل كرده و اطلاعات به دست آمده را سريع تر تاويل و تفسير مي كنند. امروزه دانشمندان، آتشفشان ها را از فواصل دورتري مشاهده مي كنند، گيرنده هاي حساسي كه در همه نقاط دنيا نصب شده اند، علايم را به ماهواره هايي كه در مدار زمين قرار دارند مخابره مي كنند تا با اختلاف چند اينچ موقعيت گيرنده ها را مثلث  بندي كنند. رادار ماهواره هاي ديگر، نمايي سه بعدي را فراهم كرده و تغييرات نامحسوس ناشي از حركت ماگما را مشخص مي كنند. اين اطلاعات از طريق اينترنت در سراسر دنيا، در اختيار دانشمندان قرار مي گيرد.
به اين ترتيب آنها امنيت بيشتري هم نسبت به قبل پيدا كرده اند. در سال 1980 يك دانشمند زمين شناس، به همراه 57 نفر ديگر در فوران كوه سنت هلن كشته شد، چون محل استقرار آنها 5 مايل از محل آتشفشان فاصله داشت. اغلب آتشفشان ها در كناره صفحات زمين به وجود مي آيند، جايي كه مواد داغ از زير زمين بيرون مي آيند. البته تعداد كمي از آنها مثل آتشفشان  هاوايي در وسط صفحه واقع شده اند. به اعتقاد زمين شناسان، آتشفشان ها از ستون هاي داغ سنگ كه از هسته زمين بيرون آمده و زير پوسته زمين مذاب شده اند، به وجود آمده اند.
ميزان فوران گدازه  و باران خاكستر ناشي از فوران آتشفشان به اندازه آب موجود در سنگ هاي مذاب بستگي دارد. وقتي سنگ هاي مذاب يا ماگما به سطح زمين مي رسند، آبي كه در فشار فوق العاده زياد زيرزمين در آنها محبوس شده است بيرون زده و به بخار تبديل مي شود. اين مساله نيروي بالقوه انفجار را فراهم مي كند.
تكنولوژي سنجش گازهاي آتشفشاني نيز پيشرفت كرده است. بخار بيرون آمده از دهانه آتشفشان خود به تنهايي نيروي انفجاري ماگمايي كه در زيرزمين قرار دارد را مشخص نمي كند، چراكه شايد بخار حاصل از آب منتشر شده در زمين باشد كه با ماگما برخورد كرده است. به همراه آب درون ماگما 3 نوع گاز نيز وجود دارد كه عبارتند از دي اكسيد كربن، سولفيد هيدروژن و دي اكسيد سولفور كه تا سال 1980 دانشمندان فقط موفق به شناسايي دي  اكسيد سولفور شده بودند.
با اين حال حتي اندازه گيري دقيق گازها براي پيش بيني ميزان انفجار يك فوران آتشفشاني، كافي نيست. به گفته يكي از دانشمندان ماگماي غني از گاز بيرون آمده از يك آتشفشان هميشه فوران يكساني ندارد. گاهي با انفجار همراه است و گاهي خير. شايد مردم تصور كنند دانشمندان و زمين شناسان كه صدها سال است به مطالعه آتشفشان ها مشغولند پاسخ آن را بدانند، ولي آنها نيز جوابي براي آن ندارند.
يكي از محققان در دانشگاه بركلي با استفاده از نوعي ماده چسبناك، يك نوع ماده افزودني غذايي، تكه هاي ميوه و چسب، يك نمونه آتشفشاني ساخته است. چسب را در آب حل كرده و مي جوشانند تا حباب هايي در آن پيدا شود. وقتي فشار وارده بر آن به طور ناگهاني برطرف شود شبيه زماني است كه ماگما از عمق به طرف سطح زمين بالا مي آيد.
براي فوران انفجاري، ماگما بايد تكه تكه شود؛ از طرفي اگر همه گازهاي موجود در آن، قبل از آنكه ماگما به سطح برسد خارج شوند، ديگر نيرويي براي پرتاب ماگما به هوا وجود ندارد.
ترجمه: شيرين معتمدي 

ساعت بازديد از موزه تاريخ طبيعي و تنوع زيستي پارك پرديسان در ماه مبارك رمضان تغيير كرد.
اگر در ماه رمضان قصد بازديد از موزه تنوع زيستي يا به قول معروف موزه حيات وحش پرديسان را داريد، بهتر است كمي به ساعت  هاي اعلام شده جديد كه منطبق با آداب ماه مبارك رمضان است دقت كنيد.
دراين ماه مي توانيد براي بازديد از اين موزه صبح ها ساعت 9 تا 13 و عصرها از ساعت 19 تا۲۲ يعني بعد از افطار به اين موزه مراجعه كنيد. موزه تاريخ طبيعي و تنوع زيستي پرديسان در اتوبان همت واقع شده است.

نوع آفت انگلي گياهي به نام سورانتوس در جنگل هاي كرمان به شدت شيوع پيدا كرده است. اين آفت با جوانه زدن روي درختان بادام كوهي، باعث ضعيف شدن و در نهايت نابودي درختان مي شود. جنگل هاي بنه استان كرمان هم مورد هجوم آفت برگ خواربنه و جونده اي به نام تشي قرار گرفته است. اين جونده شبيه جوجه تيغي است و با كندن پوست تنه درخت، باعث خشك شدن آن مي شود.در حال حاضر 550 هزار هكتار از عرصه هاي جنگلي اين استان آلوده به انواع آفات شده اند.اداره كل منابع طبيعي استان كرمان مقابله با آفت تشي را براي 17 هزار اصله درخت بنه با حصاركشي اطراف درختان اجرا كرده است.خشكسالي هاي پي در پي سال هاي اخير و ضعف اكوسيستم ها عامل اصلي هجوم آفات و امراض به جنگل ها و مراتع استان كرمان است.

۹۰ هكتار از بخش هاي ييلاقي مراتع شهرستان طارم استان زنجان طعمه حريق شد.
براثر اين حادثه حدود 90 هكتار از مراتع ييلاق هاي پلنگاه پايين و بالا و نيز ييلاق بهاره ميراث خاني از توابع شهر آببر طعمه حريق شد. طبق برآوردهاي انجام شده توسط مركز حوادث غيرمترقبه طارم، نزديك 300 ميليون ريال به مراتع ييلاق هاي شهر آببر خسارت وارد شده است.
نوروزي، فرماندار طارم بي احتياطي دامداران و گردشگران اين منطقه را دليل اصلي ايجاد حريق اعلام كرد.
اين آتش سوزي 10 ساعت طول كشيد و در نهايت به كمك نيروهاي مردمي مهار شد.

يكي از كارشناسان شهرستان دهدشت مي گويد: محل دفع زباله هاي شهر دهدشت باعث آلودگي آب هاي سطحي رودخانه شور و از بين رفتن تفرجگاه نزديك محل دفع زباله شده است.
ظاهرا تاكنون مكاتبات زيادي هم باشهرداري، فرمانداري و مركز بهداشت شهرستان درخصوص رسيدگي به اين مساله انجام گرفته است اما هيچ يك از اين ادارات در اين باره اعلام نظر نكرده اند.
اما رئيس شوراي شهر دهدشت نظر ديگري دارد، او مي گويد: اين زباله ها به هيچ وجه راه نفوذي به رودخانه شور ندارند و هيچگونه تفرجگاهي در حال حاضر! در نزديكي محل دفع زباله ها نيست و مكان فعلي دفع زباله، سابق بر اين هم مربوط به دفع زباله هاي شهرداري بوده است.
شهرستان دهدشت از توابع استان كهكيلويه و بويراحمد است.

امسال دومين جشنواره ملي انار در شهرستان ني ريز استان فارس برگزار خواهد شد.متوسط برداشت انار استان فارس در واحد سطح 13 هزار و 777 كيلوگرم است. شهرستان هاي ني ريز، شيراز، ارسنجان، كازرون، استهبان، مرودشت، جهرم، فيروزآباد، ممسني و سپيدان مراكز مهم توليد انار در اين استان هستند.مهندس رضوي، رئيس جهاد كشاورزي فارس هدف از برگزاري اين جشنواره را چنين بيان مي كند: براي معرفي استعدادها، توانمندي ها و تنگناهاي توليد، فر آوري و صادرات انار، امسال دومين جشنواره ملي انار در شهرستان ني ريز برگزار خواهد شد و با توجه به اينكه در كشور ما هنوز براي فرآوري انار فعاليت اقتصادي صورت نگرفته است، در اين جشنواره تلاش خواهد شد از ديدگاه ها و نظرات كارشناسان و محققان كشور براي به دست آوردن ارزش افزوده اين محصول استفاده شود.اين جشنواره شامل تشكيل نمايشگاه بهترين توليدات انار كشور و برگزاري همايشي بامحورهاي اصلاح و توسعه باغ هاي انار، مكانيزه كردن باغ ها و مديريت داشت و برداشت، انبارداري و افزايش بهره توليد در كنار مجموعه اي از برنامه هاي مفرح جنبي خواهد بود.

صيد شاه ميگو از چهارم مهرماه در استان سيستان و بلوچستان آغاز شد و احتمالا طبق روال به مدت 45 روز ادامه خواهد داشت ولي با اين حال مدير كل شيلات استان، زمان و  مكان صيد شاه ميگو و مسووليت تصميم گيري در خصوص اين دو مهم را بر عهده كميته مديريت صيد شيلات استان اعلام كرد. طباطبايي گفت: صيد شاه ميگوهاي تخم دار و زير سايز با طول كمتر از 7 سانتيمتر توسط صيادان ممنوع است و صيادان موظف هستند اين شاه ميگو را به دريا بازگردانند.  شاه ميگو گونه اي منحصر به فرد و بسيار ارزشمند است كه در سواحل صخره اي جنوبي استان سيستان و بلوچستان صيد مي شود. سال گذشته صيادان اين منطقه موفق به صيد 17 تن شاه ميگو شدند كه توسط شركت هاي طرف مشاركت، عمل آوري و بسته بندي ، جمع آوري و نهايتا صادر شد.

از نظر شكل ظاهري و موهاي بلند كف پا شباهت زيادي به پامسواكي بزرگ دارد، ولي در اين گونه، جثه كوچك تر و طول پا از 66 ميليمتر كوتاه تر است. طول سر و تنه 10 تا 15 سانتيمتر است و وزن آن از 50 تا 75 گرم.
بيشتر در مناطق خوزستان و سواحل خليج فارس ديده شده و تاكنون از خرمشهر، شوش و بوشهر گزارش شده است.