:است چه‌كاره كس هر شهر در بدانيم است لازم
شهري توسعه و سياسي دگرگوني‌هاي
پژواك
!ميوه بازار وسط در كتابخانه
:است كاره چه كس هر شهر در بدانيم است لازم
شهري توسعه و سياسي دگرگوني‌هاي
:اشاره
مورد كمتر ما كشور در كه بوده نكته‌اي شهرها ، توسعه در سياسي دگرگوني‌هاي تاثير
مديريتي مسائل با كشور اخير دهه سياسي چالش‌هاي تعامل اگر به‌واقع.است گرفته قرار توجه
و مباحثه به ايران در باره اين در كه بود دشوار نمي‌داشت ، وجود مدت ، اين در تهران شهر
واكاويده تفصيل به را موضوع اين مي‌خوانيد كه مقاله‌اي در ويلهايم يورگپرداخت احتجاج
سياسي نظام‌هاي ازجنس مقوله‌اي را شهري مديريت كه جهت اين از بويژه او مقالهاست
.است توجه جالب مي‌داند ، تمركزگرا
در است ، همراه لطماتي و دردها با پيشين ، مشابه دوره‌هاي تمامي همچون كنوني ، گذار دوره
و مي‌كشاند خويش از موضع‌دفاع به را ملت‌ها و نهاد افراد ، بلاتكليفي دوره‌اي ، چنين
گروهي ، خودخواهي‌هاي خشونت ، تساهل ، عدم اين‌رو ، از.مي‌گردد موجب را تاسف‌باري اعمال
در همه اين و مي‌روند شمار به دوره اين بارز وجوه از ويرانگري‌همه روحيه و قومي نفرت
نوميدي و فقر و ويرانگري و مرگ كه جايي يعني مي‌بندد ، نطفه كه است شهري زندگي و شهرها
.مي‌كنند قلمداد"شهري مسائل" زمره غالبادر را
بافت در كه اجتماعند آيينه شهرها فرهنگ‌اند ، و تمدن مركزي هسته حال عين در شهرها اما
بر رو اين از.مي‌تابانند باز را اجتماع ويژگي‌هاي تمامي خود بناهاي فضاي و اجتماعي
كه را اميد بذرهاي و بجوييم خود شهرهاي كنوني اوضاع در را خود آينده ريشه‌هاي كه ماست
.بپرورانيم اوضاع بطن‌همين در ياس‌درآميخته‌است ، زيانبار بذرهاي انواع با
گمراه‌كننده نظرات
با را موضوعات برخي جهان كنوني ترسيم‌اوضاع در متعددي افراد و سازمانها نويسندگان ،
بشريت آينده حركت مسير توضيح براي را موضوعات اين گويي كه مي‌كنند مطرح تاكيدي چنان
امروزه و مي‌كنم اشاره آنها ذيلابه كه نظرهايي اظهار جمله‌اند آن از مي‌دانند ، كافي
:يافته‌اند عام رواج
.است ازلي و ابدي سرمايه‌داري و است مرده سوسياليسم -
.مي‌گستراند خودرا سلطه بازار مكانيسم دولتها ، تضعيف با -
.مي‌گيرد شكل محيطي زيست توازن خلال در آن پايداري و توسعه تضمين -
زيست مسائل مقوله از) است "سبز" واژه‌اي پايدار توسعه يا "پايداري" ديگر عبارت به -
.(است محيطي
.است فردي استقلال نهايي ابزار اطلاعات ، تكنولوژي-
اقتصاد قواعد با را خود جهان كه مي‌گردد ميسر هنگامي كنوني اجتماعي مشكلات بر غلبه -
.نمايد تعديل و منطبق بازار
است ، حقيقت از بخشي متضمن و واقعي احوال و اوضاع زاييده يادشده نظرات از يك هر چند هر
گمراه‌كننده نظرات ، اين پايه بر آينده سده آغازين دهه‌هاي طي بشريت حركت مسير طراحي اما
.بود خواهد مخاطره‌آميز و
فروپاشي.برشمارم يافته‌اند ، عموميت كه را مزبور نظرات كاستي‌هاي اختصار به است لازم
در مديد مدتهاي كه متمركز ، برنامه‌ريزي غيردموكراتيك شيوه بر پاياني نقطه شوروي نظام
نظريه‌هاي بي‌اعتباري حدودي تا رويداد اين كه است طبيعي.نهاد داشت قرار انتقاد معرض
غايت از بشر كه كنيم تصور ندارد وجود دليلي هيچ اما داشت ، پي در سوسياليستي‌را ديرين
نظريه‌هاي از بسياري دروني هسته كه ثروت ، بهتر توزيع و عادلانه جامعه يعني خود آمال
:بيكن فرانسيس تعبير به.باشد دست‌شسته كلي به مي‌دهد تشكيل سوسياليستي‌را
آن بايد نرسد ، مشام به آن از نامطبوعي بوي كه آن براي.است حيوانات سرگين همچون ثروت"
".كرد پخش خوب را
پيامد همچنين نيست ، بلكه متمركز برنامه‌ريزي بي‌اعتباري از ناشي تنها دولتي قدرت تضعيف
دوران در و گرفته فرا را دولتها از بسياري يقينا و جوامع اغلب كه است اخلاقيات فقدان
همگان ديد معرض در فزاينده‌اي نحو به آزاد ، مطبوعات و دموكراسي ارتقاء پرتو در اخير
نيز دولتي بخش در مالي منابع فقدان پيامد مي‌توان را دولتها تضعيف.است گرفته قرار
حال در كشورهاي در توسعه فزاينده چالش‌هاي با رويارويي از را دولتي بخش كه دانست ،
بر مهاجرت و بيكاري كه يافته ، توسعه كشورهاي در اجتماعي رفاه چالش‌هاي نيز و توسعه
.است ساخته عاجز مي‌افزايد ، آن وخامت
در آنها ، اتلاف جاي به طبيعي منابع حفظ اهميت به نسبت آگاهي افزايش با امروزه
نسلهاي به را طبيعي منابع اين سپردن كه اقداماتي مجموعه كردن لحاظ با توسعه برنامه‌هاي
تداوم تضمين براي اما مي‌دهند ، قرار مدنظر را توسعه فرآيند تداوم حفظ كند ، تضمين آتي
رشد كه خود ، انساني منابع انديشه در جامعه چنانچه.نيست كافي اقدامات اين قطعا توسعه ،
تضميني هيچ نباشد ، مي‌سازند ، محقق را آمده پيش فرصت‌هاي در جامعه شدن سهيم اقتصادي‌و
مراتب به تعريفي توسعه پايداري گفت بايد لذا داشت ، نخواهد وجود توسعه تداوم حفظ براي
.دارد گسترده‌تر
از بهره‌گيري و كامپيوتري برنامه‌هاي و نرم‌افزارها كامپيوتر ، يعني اطلاعات ، تكنولوژي
.است آورده ارمغان به بشر براي را شخصي ابزاري راستي به آن ، به متصل ارتباطات مجموعه
نكردني باور شتاب معناي به كه آن ضمن تكنولوژي اين آينده ، دهه چند طي گفت بايد اما
را جامعه از بخش آن بين شكاف حال عين در بود ، خواهد اطلاعات با مرتبط فرآيندهاي تمامي
مي‌ماند ، بي‌نصيب امكان اين از كه عظيم‌تري‌را بخش و دارد دسترسي كامپيوتر به كه
پيدايش و كثير جمعي محروميت و قليل عده‌اي برخورداري ديگر عبارت به كرد ، خواهد عميق‌تر
جديدي شكاف و تازه چالشي همانا اطلاعات از بي‌بهره جوامع و اطلاعات از بهره‌مند جوامع
.برآمد آن كردن پر درصدد مي‌بايست كه آورد خواهد پديد
جامعه يك دستيابي‌به مدخل به‌عنوان اقتصادي تعديل توهم پيرامون را نكاتي سرانجام
سياستهاي در شده لحاظ تمهيدات از بسياري چه اگر.مي‌سازم خاطرنشان روبه‌توسعه و متعادل
چنين اگر خطاست اما است ، معقول و موجه برنامه‌ريزي ، و مديريت خردگرايي ، نظير تعديل
بر بتوان بازار محركه نيروي بر اقتصادمبتني يك با انطباق و تعديل صرف به كه بپنداريم
قابل.آمد فايق مهاجرت‌ها و موجود شكافهاي محروميت ، بيكاري ، همچون وخامتي روبه معضلات
را جامعه‌اي هر ديگر ، مهم سياستهاي بسياري غياب در تعديلي چنين كه است آن تصورتر
و بيكاران و شاغلان اطلاعات ، از بي‌بهره‌گان و بهره‌مندان غني ، و فقير دچاردوگانگي
دچار توسعه حال در كشورهاي كه آن ضمن ترتيب ، اين به و ساخت خواهد ندار ، و دارا بالاخره
نيافته توسعه كشورهاي به رفته رفته نيز يافته توسعه كشورهاي شد ، خواهند توسعه نارسايي
.مي‌گردند بدل
گذار دوره
از را نظرات اين.كرد طرح‌ريزي شده ياد فرضيات پايه بر را آينده نمي‌توان بنابراين
و بشر تاريخ در كنوني دوره‌گذار متشكله عناصر به‌عنوان مي‌توان جهات بعضي
.كرد تلقي مزبور دوره نشانه‌هاي و عوارض بعضابه‌عنوان
چنين از مورخين آينده در كه آن از حاكي است معني‌داري ساختاري دگرگوني گذار ، از منظور
.كرد خواهند ياد عطف نقطه يك به‌عنوان "بعد" و "قبل" لفظ بردن كار به با دوره‌اي
و داريم قرار آن متن در اينك هم ما كه است حقيقت اين از ناشي دوره اين فهم و درك دشواري
اين با دوخت ، نظر آينده و رو پيش به يا نگريست پشت به بتوان كه لازم‌را فاصله بالنتيجه
قرار مدنظر را زماني بعد نوعي خود اقدامات در تا بكوشيم بايد وجود اين بانداريم دوره
.دهيم
دگرگوني نشانه‌هاي
شدن جهاني" اصطلاح عظيم شمول دايره در است ضروري كدامند؟ بنيادي دگرگوني نشانه‌هاي
.مي‌رود به‌شمار تغيير عامل يك كدام هر كه كنيم شناسايي را خاصي متشكله عناصر ،"اقتصاد
دور مسافت‌هاي از كه است شده بدل اجزايي مونتاژ به رفته رفته صنعتي توليد زمان ، گذشت با
گسترش.مي‌شوند تهيه استاندارد ضوابط اكيد رعايت با و نقل و حمل استوار پيوندهاي با
كارخانجات ، مديريت فرآورده‌ها ، طراحي دگرگوني موجبات انفورماتيك ، وعلم روبات‌ها كاربرد
واحدهاي استقرار محل و ابعاد نيز و اشتغال ساختار انساني ، نيروي از انتظار مورد مهارت
.مي‌سازد فراهم را صنعتي
مبتني جامعه بنيادي و عظيم پيشرفت‌هاي سو ، اين به الكترونيكي تراشه‌هاي اختراع هنگام از
كليه و ساخته محقق را جهان سطح در اطلاعات الكترونيك تبادل جريان اطلاعات ، بر
گرديده موجب شتاب اين است ، بخشيده شتاب را اجتماعي و اقتصادي فرآيندهاي و تصميم‌گيري‌ها
بين شكاف اطلاعات از بي‌بهره جوامع و اطلاعات از بهره‌مند جوامع بين موجود شكاف است
يك را دگرگوني اين بتوان شايد.شود عميق‌تر كشور هر درون در موجود شكافهاي نيز و كشورها
سالهايي پديده اين ليكن شد ، خواهد برطرف خود موقع به كه كرد قلمداد وعارضي تبعي تغيير
آن كردن پر پي در بايد كه جديد شكاف نوعي بود ، خواهد محروميت از تازه‌اي شكل مبين چند ،
.باشيم
متحرك پديده‌اي به" سرمايه هيرش ، مايكل گفته بهندارد قرار خود معمول جايگاه در سرمايه
سال 1993 در ".است شده دشوارتر مراتب به جهان اقتصادهاي براي آن مهار كه گرديده بدل
و بيمه و مستمري غول‌آساي صندوق‌هاي فعاليت از ناشي دلار تريليون سه عظيم رقم ميلادي
كه بود ، گردش در سرعت به كامپيوترها و ارتباطات مجاري طريق از سهام عمليات‌بورس نيز
روي گفته به.بود يافته افزايش برابر سه قريب مزبور سال از قبل سال سه به آن‌نسبت حجم
از حجم اين":فوق‌الذكر مقاله طي نيويورك ، دانشگاه در جهاني مالي مسائل كارشناس اسميت
كشور هفت دولتي سالانه بودجه مجموع چهارم سه با است خصوصي بخش اختيار در كه نقدينگي
تركيباين در كه است تغييري است ، بيشتري اهميت حائز آنچه مي‌كند ، برابري صنعتي بزرگ
ميليارد گردش ، 468 نقدينگي‌در مجموع از ميلادي ، سال 1990 در.است آمده پديد نقدينگي
و سهام بازارهاي فعاليت حاصل دلار ميليارد متقابلا756 و بانكي وام‌هاي صورت به دلار
به نسبت سال 1993اين در.برمي‌آورند سر جهان كنار و گوشه در اينك كه بود ، بهادار اوراق
ميليارد نوسان 3/42 حال در رقم مقابل در بانكي وجوه صورت به دلار ميليارد ترتيب 555
قرار دولتها دسترس از خارج كه است پولي اين.بود سرمايه بازارهاي در موجود وجوه دلار
".دارد
از كه است فراملي شركتهاي تعدادقدرت افزايش بيفزايي ، اوضاع اين مجموعه به بايد آنچه
هشتاد دهه اواخر در شركت هزار هفت و سي به‌حدود ميلادي شصت دهه در شركت هزار هفت حدود
اين اگرميرود فراتر جهان بازرگاني‌كل صادرات مجموع از آنها فروش حجم و يافته افزايش
هشتاد است ، فراملي شركتهاي اكثريت ماواي كه آمريكا ، دركشور بگيريم‌كه نظر در را نكته
فروش شامل بلكه نمي‌شود ، صادر واقع در كشور ، از خارج به شده فروخته كالاهاي مجموع درصد
امتيازات و حقوق واگذاري قراردادهاي و شركتها خود داخلي معاملات وابسته شركتهاي به كالا
به بين‌المللي توليد نظام يك":ساوانت-ك قول به كه كنيم اذعان بايد آنگاه است ، تجاري
".است برآوردن سر شرف در فراملي شركتهاي زعامت
جايي به بلكه نيست ، خود معمول جايگاه در پول تنها نه كه كنيم اضافه بايد همه اين بر
شمار به تجارت ضروري جزو ديگر است ، متداول بانكي نظام در كه گونه آن پول كه رسيده‌ايم
طور به و مي‌گويند الكترونيكي نقدينه آن به اصطلاحا كه است پديده‌اي نمي‌رود ، منظورم
كه مقرراتي كليه و بانكي چك‌هاي بانكها ، افتاده جا مجاري از خارج متعدد مجاري از گسترده
از فردريكز -آر تعبير به.دارد جريان گرديده ، وضع مركزي بانكهاي توسط جهان سراسر در
ديگر بانكها خود است ، اما نوين اقتصاد لازمه بانكداري":مونتگمري‌سكيوريتيز موسسه
را دولتها ماليات‌بندي و نظارت توان شيوه ، بدين پول و اعتبارات گردش ".نيستند چنين
قابل بخش رهگذر اين از كه را خصوصي بانكداري نظام است ممكن وضع تضعيف‌مي‌كند ، اين
بانكهاي كه آن مگرافكند مخاطره به داد ، خواهد دست از را خود مشتريان از ملاحظه‌اي
به پيوستن تدارك در كه بانك سيتي نظير بپيوندند ، الكترونيكي پولي مبادلات شبكه به خصوصي
بررسي‌اين كه ويزا نظير اعتباري كارت‌هاي عرضه‌كننده شركتهاي همچون يا و است شبكه اين
.كرده‌اند آغاز را موضوع
و مالي منابع فقدان.است حاكميت بحران همانا كنم ، خاطرنشان مايلم كه تغيير نشانه آخرين
خودي به جهان ، مختلف كشورهاي قانونگذاري مجالس و حكومت‌ها درون در رايج غيراخلاقي رفتار
ناآرامي‌هاي تا.سازد فراهم را حكومت‌ها و اعتباردولت‌ها سلب موجبات كه است كافي خود
آينده در را انسانها شخصي امنيت كه عواملي تمامي از ناشي خشونت و تنش اجتماعي ، فزاينده
از ناشي عظيم مهاجرت‌هاي.است شده علت بر مزيد نيز مي‌كند بلاتكليفي دستخوش نزديك
مي‌افزايد تنش‌ها بر توسعه‌نيز حال در كشورهاي در فراوان اقتصادي معضلات و درگيري‌ها
پي در را بيشتر خشونت هم باز و كرده فرهنگي‌هموار و قومي تساهل عدم براي را راه كه
.دارد
سستي به حكومت‌ها بربسته‌اند ، رخت ايدئولوژي‌ها شده ، بلاتكليفي‌جاي‌گير كه شرايطي در
خطر اين است ، شده فراگير فساد و نيست انسانها اعمال دهنده سمت اخلاقيات گراييده‌اند ،
پيشاپيش كه شود بدل قبايلي‌شهري نظام از خطرناكي و جديد نوعي جامعه‌به داردكه وجود
پيش شده ، ياد نشانه‌هاي و عوارض يقيناتمامي هستيم ، شاهد را ازآن بارزي نمونه‌هاي
.است ساختاري بحران متشكله‌يك عناصر بيانجامد ، ساختاري تعديل به كه آن از
مي‌شود ، محسوب پيش گامي‌به خود لذا است ، درك قابل "تغيير و تصميم" قالب در كه بحراني
.است ويكم بيست سده نوين دنياي سوي به حركت فرآيند در دردناك گامي عين‌حال در اما
نزديك آينده براي پيشنهادي طرح يك
و طرح‌ها بتوان آن قالب در كه را سودمندي ديدگاه و چهارچوب مي‌خواهم اجازه اكنون
حال در اينك بشريت كه بپذيريم اگر.كنم بيان اختصار به كرد ، پياده را توسعه اقدامات
تحول اين نشانه‌هاي از بخشي رفت ، آن ذكر اين از پيش آنچه و است انتقالي دوره يك از گذار
قرن يعني است ، كرده"بازگشت" هجدهم قرن به بشر بگوييم‌كه بايد لذا مي‌رود ، شمار به
.اجتماعي قراردادهاي عصر و دائره‌المعارف اصحاب
آن پايه بر تا برگزينيم نويني اجتماعي ميثاق و كنيم دوباره تعريفي مفاهيم‌را بايد
".است كاره چه كس هر" بدانيم
ورزيد ، خواهد اهتمام مهم اين به خود جامعه و است جمعي مشترك وظيفه ميثاقي‌يك چنين تدوين
.رسانيم ياري آن تدوين به كه داريم را وظيفه حتي و حق اين ما از يك هر اما
تكنولوژي‌اطلاعاتي ، از ناشي اقتصادي و اجتماعي فرآيندهاي پرشتابتمامي حركت به توجه با
شكافهاي اثر در كه مي‌رسند نقطه‌اي به دور چندان نه آينده‌اي در فراملي شركتهاي
فضاي غني ، كشورهاي در توسعه و رشد غافلگيركننده توقف و اجتماعي محروميت‌هاي روبه‌گسترش ،
بازارهاي ظاهر گسترش عليرغم همه اين و يافت خواهند تهديد معرض در را خود جهاني اقتصادي
فرآيند اين ساختن متوقف راه بهترين پيوست ، خواهد وقوع به كنوني ، شرايط در مزبور شركتهاي
ياري دارند شكاف‌ها كردن پر به گرايشي كه برنامه‌ريزاني به خود ، مشاركت با كه است آن
به اينك هم شركتها از برخي.شود تضمين جهاني بازار يك آينده رهگذر اين از تا رسانيم
با را خود فعاليتهاي خود ، اخلاقي اصول بازنگري ضمن و آورده‌اند روي فعاليتهايي چنين
.مي‌زنند پيوند منطقه‌اي توسعه
كه دريافته‌اند اينك هم چنانكه يافت ، درخواهند را حقيقت اين شركتها هم و دولتها هم
مشاركت نوعي توسعه در ذينفع بازيگران ميان كه است آن توسعه مسير در برداشتن گام لازمه
رفته رفته ترتيب ، اين به.كرد خواهد معين را كس هر نقش سرانجام مشاركتي چنين و آيد پديد
دست ويكم بيست قرن با متناسب طرحي به دموكراسي و شد خواهد بنا ملي متن در حاكميتي‌نوين
.يافت خواهد
با دست‌كم يا درتصميم‌گيري‌ها مدني جامعه انبوه مشاركت با اينك هم كه شده ياد فرآيند
دگرگون را ارزش‌ها احتمالا گرديده ، آغاز مي‌كند ، وارد برحكومت كه قاطعي فشارهاي
توسعه اهداف مركز استواري‌در با انساني‌را رفاه و كرده اعاده را اخلاق اهميت ساخته ،
خواهد رنسانس يكم‌نوعي و بيست قرن فرهنگ كه بگويم مي‌توانم جرات به.داد خواهد قرار
نظامي با را موجود اطلاعات گنجينه‌عظيم شد خواهد مالاموفق كه محور مردم فرهنگي بود ،
.درآميزد فلسفي
شهرها در دگرگوني اثرات
شهري ، زندگي و شهرها بر را اجتماعي ساختاري دگرگوني‌هاي اين تمامي نتايج مي‌خواهم اجازه
اغلب است ، گسترش روبه آن شهرنشيني‌در پديده كه جهاني در برشمارم ، اختصار به
ميثاق يك مثابه به مشاركت معنايميپيوندند وقوع به شهرها عرصه در شده ياد دگرگوني‌هاي
جديد روش‌هاي ضرورت شهري ، حاكميت گونه‌گون بسيار قالبهاي از است عبارت نوين‌اجتماعي
شهرها كلان تقسيم تصميم‌گيري ، و مديريت در تمركززدايي ذيعلاقه ، طرف‌هاي و مردم با مشورت
.بود خواهد شهري مناطق و بزرگ شهرهاي در حاكميت براي جديدي قالب و كوچكتر اجتماعات به
در مردم نمايندگان حضور متفاوت قالبهاي و نوين نهادهاي پيدايش به دگرگوني‌ها اين تمامي
بود ناگزيرخواهد يكم و بيست قرن در دموكراسي سخن ، ديگر به شد ، خواهد منجر صحنه
نيز و است آورده ارمغان به شهرنشيني و اطلاعاتي و ارتباطي علوم كه را دگرگوني‌هايي
نوين ، جامعه يك بناي به بشر زاييده‌اميد كه را انساني ارزش‌هاي از مجموعه‌اي
محيطانساني در صلح با توام و خويش پيرامون طبيعتي با صلح در انسان‌محور ، عادلانه‌تر ،
.كند جذب است ، خويش
كنوني وظايف
قرار برآن را فرض ناگزيريم ما اما است ، خوشبينانه بلندمدت در آينده در چندچشم‌انداز هر
.بود خواهد همراه رنج و درد با دگرگوني فرآيند كه دهيم
كه مي‌كنند احساس و كرده مقاومت دگرگوني برابر در همه نهادها و سازمانها افراد ،
از:مي‌گيرد خود به گوناگوني اشكال مقاومت اين.مي‌كند تهديد را بلاتكليفي‌آنان
تا و قبيله‌گرايي تا مليت‌گرايي از خشونت ، تا تساهل عدم از خودبيگانگي ، از تا خودخواهي
.ويرانگري و جنگ
كه داريم دوش بر رسالتي همگي و داريم قرار جهاني گذار دوران از مرحله اين در ما اكنون
و آن بذرهاي‌پربار نماي و نشو به كمك گذار ، مرحله اين كردن كوتاه‌تر:از است عبارت
آينده سر بر سرمايه‌گذاري سخن ، ديگر به نو ، فاشيسم و تروريسم همچون موانعي عليه مبارزه
همگاني وظيفه‌اي صلح مرحله‌حفظ هر در و اينها همه از فراتر و توسعه امر در شدن سهيم و
.است
پژواك
گريست بايد زمين اين بر
از كردن نگاه ارزش كه است آن از ملال‌آورتر روسيه بخصوص و اروپا شرق آسمان در پرواز
.باشد داشته بيرون به را هواپيما پنجره
خود جاي وتميز زيبا دشتهاي و كوهها.باشي پرواز در اروپا شرق به غرب از كه آنگاه بخصوص
به روسيه و اوكراين سفيد ، روسيه آسمان به ورود و اسلواكي و چك فراز از عبور با را
.پيداست نيز آسمان فراز از آنهاحتي پيكر بر صنعتي زخم‌هاي بيش و كم كه مي‌دهند دشتهايي
در انسان زندگي از كه كرده‌اند آلوده را اطراف محيط چنان كه شهرها از دور كارخانه‌هايي
.مي‌افتي وحشت به مي‌نگري آن به هواپيما پنجره از وقتي آن پيرامون
از وضوح به نتوان وسيعي ابعاد چنين در هم آن را زيست محيط آلودگي دنيا كجاي هيچ در شايد
.ديد آسمان
تولد پاي جاي.مي‌خورد چشم به سفيد روسيه و روسيه همانند مشابهي وضع نيز اوكراين در
گاو بدن بر عفوني لكه‌هايي همانند شرقي اروپاي پيكر بر را سوسياليستي عقبافتاده صنعت
.يافت مي‌توان است افتاده زمين بر بيمار كه شيردهي
تخيلات بر پرواز ستوده‌اند ، را آن زيبائيهاي چخوف و تولستوي كه دشتهايي درآسمان پرواز
.ندارد وجود ديگر كه دنيايي برفراز و است
ديگر بار گذشته چندهفته در اتريش همسايگي در چك در "تملين"اتمي نيروگاه سر بر جنجال
اتمي فاجعه خاطره و كرد شرقي اروپاي بي‌برنامه صنعتي جهش مخرب آثار متوجه را جهان
.كرد زنده را "چرنوبيل" نيروگاه
در و كشورمان شمال جمله جهان‌از جاي جاي در مي‌توان را چرنوبيل فاجعه پيامدهاي هنوز
زمين روي در و گريست روسيه دشتهاي بر بايد آسمان فراز از.كرد رهيابي انزلي بندر اطراف
است مشهور "دربند" به كه تفرجگاهي در و تهران نقطه شمالي‌ترين در ما ، از دورتر قدم چند
نفس از زود يا دير كه است شده تبديل زباله‌داني به و است بند در كه جاريست رودخانه‌اي
.مي‌افتد
و جويبارها زمزمه و آن آسمان آبي تاخته‌اند خاكي كره اين بر زمين و آسمان از
.يافت مي‌توان تخيلات در فقط آينده در درياهايش روح‌پرور نسيم با همراه را رودخانه‌هايش
.گريست بايد زمين اين بر.مي‌داد نشان گريزي راه شايد بود همتي اگر ژوهانسبورگ اجلاس
امير
!ميوه بازار وسط در كتابخانه
شهري خدمات مراكز مكان‌گزيني اهميت در بحثي
ويژه‌اي اهميت از اداري و خدماتي مراكز مناسب مكان انتخاب شهري ، برنامه‌ريزي در
هنوز لكن شده ارائه خدماتي مراكز مكانيابي زمينه در نويني روش‌هاي اگرچه.است برخوردار
. است نشده برطرف اداري مكانهاي تعيين مسائل يعني رابطه اين در عمومي سياستگذاران نگراني
اجتماعي اقتصادي ، توسعه مورد در خدماتي و اداري مشاغل افزايش به رو تاثير به كه چرا
اين از كه سياستهايي.نموده‌اند بيشتري توجه امر اين به و بوده واقف شهرها و ناحيه‌ها
جهت در كه سياستهايي نظير.دارند بيشتر بررسي و تامل جاي آمده‌اند بوجود بحث‌ها
توجه محققين از عده‌اي مثال عنوان به.شده‌اند اتخاذ مركزي شهرهاي از ادارات تمركززدايي
بقيه كه حالي در داشته آن ماهيت و شهر مركز و اداري مشاغل بين ارتباط شرايط به زيادي
و كنند ارزيابي را تمركززدايي سياستهاي اقتصادي و اجتماعي پيامدهاي كه كرده‌اند سعي
احتمالي رفتن بين از تمركززدايي اقتصادي عمده پيامدهاي جمله از. است تمركز كاهش هدفشان
امروزه حال هر به.مي‌گردد حفظ آساني به متمركز و مركزي محل يك در كه است فردي ارتباطات
بيشتر را شهري برنامه‌ريزان خاصتا عمومي اذهان آمده وجود به كه تازه‌اي مشكلات بروز با
.فروروند فكر به تصميماتي اتخاذ جهت در و نموده تامل زمينه اين در تا ساخته مجذوب
با و توسعه را شهري خدماتي مراكز و مشاغل مي‌بايست شهر كالبدي و فيزيكي توسعه با متناسب
.آيد عمل به ممانعت شهري مراكز به آوردن روي از بهينه توزيع
مورد كاربريهاي به زمين تخصيص با كه مي‌كند حكم شهري مديران و ريزان برنامه وظيفه اينجا
كمك شهر ، كالبد در (خدماتي مراكز و ادارات) آنها مناسب مكان‌گزيني و شهرها در نياز
بيهوده و مكرر آمدهاي و رفت از تا نمايند شهرنشينان آسايش و رفاه تامين به توجهي شايان
فراهم شهرها در را سالم محيطي زيست امكانات نهايت ، در و كنند جلوگيري شهر مراكز به
به جغرافيايي اطلاعات سيستم توانمنديهاي و رياضي مدلهاي از مي‌توان رابطه اين در.سازند
اين در كه پارامترهايي و محيطي توانهاي به توجه با تا نمود استفاده الگوهايي عنوان
اداري و خدماتي مراكز براي مناسبي مكانهاي منطقي -معقول صورتي به بتوان هستند مهم زمينه
كه است برخوردار بالايي اهميت از قدري به موضوع اين مي‌سازد نشان خاطر.نمود انتخاب
خدمات يا آتش‌نشاني ايستگاههاي مكان‌گزيني مثال طور به.مي‌كند پيدا حياتي جنبه بعضا
حضور حادثه محل در بتوانند ممكن زمان حداقل در كه باشد گونه‌اي به بايد (اورژانس)پزشكي
دقيقه حريق 4 وقوع محل تا ايستگاه از آتش‌نشاني ماشين رسيدن براي لازم زمان مدت)يابند
.(داشت خواهد دنبال به فراواني مالي و جاني خسارات صورت اين غير در كه مي‌باشد
انجام ملاير شهر عمومي كتابخانه‌هاي مكانيابي خصوص در موردي مطالعه يك رابطه همين در
مكان‌گزيني مراكز اين تعداد در كمبود بر علاوه كه داد نشان چنين حاصله نتايج كه است شده
.است نبوده مطلوب نيز شهر سطح در را آنها اغلب
را امر اين علت و داشته وتوجه‌قرار اهميت مورد ديرباز از كتابخانه اينكه به توجه با
به (نويسنده) اطلاعاتي منبع از پيام رساندن در رابط يك عنوان به كتابخانه نقش بودن دارا
در مراكز اينگونه نقش و موضوع اين به وقوف با نيز امروز دانست بايد (خواننده) گيرنده
در موثر و مهم منبع يك عنوان به همچنين و آينده نسل به ديگران اندوخته‌هاي انتقال
داراي كه مناسب مكان انتخاب در بايد گذشته همچون مردم عامه دانش و آگاهي سطح ارتقاء
سالهاي در توسعه امكان هزينه‌ها مسافت‌و بعد كردن كمينه جمعيت ، تراكم دسترسي ، قابليت
.نماييم عمل عالمانه و كوشا باشد آتي
را آن محل وضوح و آساني به استفاده‌كنندگان كه يابد استقرار جايي در بايد كتابخانه
.دهند تشخيص
گرفته نظر در نيز آن ايمني آسان دسترسي ضمن و مركزي بخش ، در باشد ممتاز بايد محل موقعيت
به را خود شهر مختلف نقاط تمام از ماشين دوچرخه ، با پياده ، بتوانند مردم همچنين شود
محل ، انتخاب در.نباشد مزاحمت‌آفرين و پرسروصدا محدوده در ضمن در.برسانند كتابخانه
داد قرار خود كار دستور در بايد را مشاورين و كارشناسان مراجعين ، نقطه‌نظرات از استفاده
مراكز اينگونه مكان انتخاب در منطقه زمين‌شناسي و عوارض و زمين ، ماليات قيمت البته
.موثرند
موقعيت و مكان اگر مسلما است برخوردار زيادي اهميت از كتابخانه براي مركزيت و محل
امري جمعيت رشد داشتن نظر در.كرد خواهد جلب را بيشتري كننده مراجعه باشد داشته مناسبي
جمعيت رشد طرفي از باشيم داشته را كتابخانه فضاي توسعه امكان جمعيت رشد با تا است ضروري
نظر در را شهر جامع نقشه مدت دراز هدفهاي بايد فلذا دارد به‌دنبال را شهرها گسترش و رشد
الي 20 احتياجات 10 اساس بر را كتابخانه فضاي حداقل و كنند عمل آنها با متناسب و گرفته
.نماييم طرح‌ريزي آينده سال
مكان‌گزيني چگونگي خصوص در مراجعين از نظرخواهي طبق عمل‌آمده به تحقيق اساس بر
ابراز مكاني موقعيت از اكثرا كه شد حاصل نتيجه اين ملاير شهر در عمومي كتابخانه
در هم موجود كتابخانه‌هاي تعداد شهر سطح در مذكور مراكز كمبود ضمن.مي‌كردند نارضايتي
كه دارد قرار ميوه‌فروشان بازار مركز در كتابخانه‌ها از يكينداشتند قرار مناسبي مكان
سكونتي مراكز در دقيقا و نيست واقع قبول مورد وجه هيچ به سروصدا و آلودگي لحاظ به
كتابخانه‌ها فعال اعضاي ، كميت هستيم كتابخانه فاقد ارتباطي شبكه‌هاي مسير در و پرجمعيت
را اولويت‌ها كه است يادآوري به لازم.مي‌باشد مراجعين براي بهينه دسترسي عدم از حاكي
كتابخانه نمي‌توان منطقه‌اي و محل هر در زمين بودن ارزان صرف به تنها كنيم حفظ بايد
.كرد تاسيس
ملموس مكاني اهميت فلذا نيست بين در بيشتر درآمد كسب براي رقابتي چون موارد گونه اين در
فروش براي باشد زنجيره‌اي فروشگاه با غذايي مواد فروشگاه يك چنانچه.نمي‌باشد ملحوض و
.شد خواهند راه‌اندازي مناسبي محلهاي يا مكان در كالا بيشتر
از استفاده با و آورد عمل به نظر تجديد مراكز اينگونه مكان‌گزيني در بايد خاطر همين به
در كه فوق‌العاده‌اي قابليتهاي و تواناييها به توجه با جغرافيايي اطلاعات سيستم
نسبت دارد جغرافيايي داده‌هاي نمايش و مدلسازي تحليل ، بازيابي ، ذخيره‌سازي ، جمع‌آوري ،
ه نمود اقدام كيفي و كمي متغيرهاي دادن دخالت با شهري عمومي خدمات مراكز گزيني مكان به
مترتب نقايص و داده انجام آمده دست به مكانهاي در را لازم تعديلهاي لزوم ، صورت در حتي و
عنوان به راGIS موارد اينگونه در و كرد برطرف مي‌توان زيادي حد تا را رياضي مدلهاي بر
يادآور پايان در.برد كار به شهري مديريت و برنامه‌ريزي در قوي پشتيباني سيستم يك
كتابخانه‌هاي گزيني گرديد ، مكان مشخص شده جمع‌آوري پرسشنامه‌هاي تحليل به توجه با مي‌شوم
.است نبوده رياضي مدلهاي و علمي محاسبات و كارشناسانه نظرات اساس بر و نيست مطلوب عمومي
و صوتي آلودگي داراي و پرسروصدا اماكن در بعضا ضعيف ، آنها دسترسي قابليت خاطر همين به
به توجه با كه است گرديده مردم استقبال عدم موجب مناسب و كافي فضاي از برخورداري عدم
امري بهينه و مناسب مكان‌گزيني يك ضرورت مردم آگاهي سطح ارتقاء در مراكز اينگونه اهميت
.مي‌باشد اجتنابناپذير
شمس مجيد
ملاير اسلامي آزاد دانشگاه علمي هيات عضو
|
