در گوشه و كنار شهرهاي بزرگ و به ويژه تهران،  مجسمه ها و سرديس هايي كه اغلب از مشاهير علمي و فرهنگي ساخته شده اند، به چشم مي خورد. اين آثار هنري، همشهري هاي ساكت و ثابت ما هستند. آنها برخلاف ما شهروندان، هوا و محيط زيست  ما را آلوده نمي كنند، آنها سروصدا و آلودگي صوتي ايجاد نمي كنند. در كار دلالي و يا مصرف گرايي صرف نيستند.
اين مجسمه ها و سرديس ها، بخشي از فرهنگ و هويت ما را تشكيل مي دهند و يادگار نسل ما براي آيندگان هستند. بنابر اين بخشي از ميراث فرهنگي آيندگان محسوب مي شوند. آنان در كنار ما در اين شهر دود و آهن زندگي مي كنند و به شهر سيمايي جذاب تر مي دهند، چرا كه بدون هنر، شهر ما به گلداني خالي مي ماند؛ پنجره اي بسته، ديواري بي قاب، شبي خاموش.
اما با اين همه در اين شهر شلوغ كه دغدغه از دقايقش پيداست و همواره همه شبيه به هم مي شويم، رواق منظر شهر مي تواند كرانه امني باشد براي خاطره ها، براي سنگ تراشه ها و تنديس ها؛ امروزه اما، مجسمه ها خالق هارموني و همنوايي در شهر و در مفهوم وسيع تر بيان كننده فرهنگ و تمدن در كشور هستند. مجسمه ها و سرديس ها معرف عملكرد و روحيه ميدان يا محدوده پيرامون آن، يا تداعي گر عملكرد تاريخي يا فرهنگي جامعه هستند كه با حمايت از هنرمندان و تقويت تعامل آنها با مديران شهري مي توان فضاهاي چشم نواز و همخوان با هويت شهري را به وجود آورد. بنابر اين مجسمه ها به ارائه شناسنامه اي از شهر كمك مي كنند. در شهرها و كشورهاي متمدن آثار هنري زيادي در محيط وجود دارد كه بيانگر قدمت و پيشينه تاريخي آن شهر يا كشور است. در ايران هم در چند سال اخير سعي بر فراهم آوردن بستري بوده است تا هنرمندان امكان بروز عقايدشان را به دست آورند و در بهبود كيفي محيط زيست شهري تلاش كنند و آثاري از خود به جا گذارند كه اين آثار مي توانند بخشي از ميراث فرهنگي ما براي آينده باشند.
به طور كلي ساختن مجسمه و به نمايش گذاشتن آن در ميدان هاي شهر حتي در گذشته در ايران به دلايل مذهبي، مرسوم نبوده است. در مجسمه سازي شهري پيش از انقلاب به جز يكي دو نمونه شاخص يعني مجسمه حر و مجسمه فردوسي، هنر مجسمه سازي محدود مي شد به مجسمه هاي شاه در حالت هاي متفاوت؛ همانطور كه نخستين مجسمه نصب شده در تهران قديم نيز، مجسمه ناصر الدين شاه بود. اما اكنون مجسمه ها و سرديس هاي شهري، نه نماد قدرت يا سلطنت كه نشانه فرهنگ و تاريخ باعظمت ايران زمين است. هنگامي كه هر شهروند مجسمه يا سرديسي را مي بيند خاطره آن تنديس در ذهن وي حك مي شود و آن خاطره را نشانه شهري گويند. ايجاد خاطره در سطح شهر به خوانايي و هويت شهر كمك مي كند. براي ايجاد احساس تعلق و هويت به ابنيه و محيط شهري كافيست كه در بعضي از قسمت هاي شهر هاي جديد عناصري كه داراي جنبه هاي فرهنگي و هنري هستند، قرار داده شود تا در ذهن شهروندان يا بازديد كننده ايجاد خاطره كند. در اين راستا حجم به عنوان عنصري همخوان با فضا تعريف مي شود؛ اين حجم مي تواند بر گرفته از سنگ، آب و حتي نور باشد.
ارتقاء فضاي كيفي
مجسمه سازي شهري بر مبناي تعريف امروز از حجم شكل گرفته است و در اين تعريف، حجم ، فضاي داراي سازمان است، پس حجم يا مجسمه ساختاري است كه معماري، طراحي محيطي و مجسمه سازي را دربرمي گيرد. از اين منظر ارتباط ميان محيط و مجسمه در سالهاي اخير مورد توجه قرار گرفت و اين مرحله تا جايي پيش رفت كه در دهه گذشته جريان مجسمه سازي از امكانات به مراتب بهتري از قبل انقلاب برخوردار شد و هنر مجسمه سازي و در معناي وسيع تر حجم در شهر مورد توجه قرار گرفت.
مجسمه ها و سرديس  ها نمي توانند صرفاً  بخشي از مبلمان شهري شمرده شوند، بلكه در آن مقطع جزيي از مبلمان شهري به حساب مي آيند كه داراي ويژگي هاي حجمي، فيزيكي و كاربردي شوند. مجسمه ها و سرديس ها داراي عملكردي روحي رواني هستند و مي توانند با فضاي شهري ارتباط برقرار كنند. مجسمه ها و سرديس ها به عنوان بخشي از حجم در سطح شهر مي توانند سهم مهمي در ارتقاءكيفيت فضاها و ايجاد محيطي آرام و سالم كه تأمين كننده آسايش و غناي زندگي است داشته باشند. با اين ديدگاه، هنر ابزاري است كه مي تواند عواطف عمومي را شكل دهد و در حال حاضر با تبليغات پرسروصدايي كه درباره زيباسازي شهر شكل مي گيرد، برخورد با مجسمه شهري نيز به عنوان هنر در شهر بايد مورد توجه قرار گيرد تا به جز بيلبوردهاي بيگانه با زندگي شهري ايراني و تبليغات كالاهاي غربي و شرقي، گوشه اي از تاريخ و فرهنگ و گذشته پرافتخار ديني و فرهنگي مردم نيز توسط هنر مجسمه سازي شهري كه هنري براي مردم است، همواره در پيش چشمشان باشد.
شهر خاكستري تهران به وسيله مجسمه ها و سرديس ها، اندكي قابل تحمل مي شود. هنگامي كه يك كودك در شهر رم متولد مي شود، در لحظه تولد با تاريخي سه هزار ساله پيوند مي خورد اما يك كودك تهراني با حضور در شهري بي هويت و بي نشانه، با تاريخ روبه رو نمي شود. دليل اين مسأله هم بي توجهي به عناصر بصري انتقال دهنده مفاهيم در شهر است. ساماندهي مجسمه هاي شهري از مهم ترين نيازهاي تهران است.
متأسفانه تهران علاوه بر اين مشكل، سرشار از پيام هاي بصري بي هويت و بي استفاده است. با وجود تعداد فراوان تابلوها، پيدا كردن يك پمپ  بنزين در تهران كار ساده اي نيست!  در حالي كه تهران با استقرار در حاشيه كوير و برخورداري از انواع مظاهر طبيعي چون كوه و رودخانه مي تواند هويت بصري متفاوت و تأثيرگذاري داشته باشد.
متأسفانه در تهران، بهبود كيفيت محيط شهر به طور مستمر صورت نگرفته، نيازمندي هاي بصري شهروندان شناسايي نشده و نحوه سازماندهي كيفيت هاي معنوي در شهر مشخص نشده است.
نشانه هاي انحطاط
آثار هنري زيادي در سطح شهر تهران وجود دارد اما كسي به فكر مرمت و حفاظت از آنها نيست. شاهكارهاي هنري زيادي در سطح شهر تهران وجود دارد اما متأسفانه آنها را رها كرده ا ند و كسي به فكر مرمت و حفاظت از آنها در برابر عوامل طبيعي نيست.در بيشتر پارك ها و ميدان هاي شهر تهران آثار حجمي و مجسمه هاي متعددي وجود دارد كه به دست هنرمندان نام آشنايي ساخته شده اند. ممكن است آثار هنري اي كه در سطح شهر وجود دارند، نمود زيادي نداشته باشند و به چشم نيايند اما تعداد آنها به بيش از صد قلم مي رسد.
يكي از رسالت هاي اصلي درنظرگرفته شده در ارتباط با مجسمه ها و سرديس هاي سطح شهر، رساندن مفهوم و انتقال پيامي به ناظران است، از همين رو بايد مصالح به كار گرفته در مجسمه ها از قابليت  ماندگاري بالايي برخوردار باشند. با وجود اينكه اين مجسمه ها و سرديس ها به عنوان عناصر اصلي سازنده سيماي شهر و به عنوان عناصر تقويت كننده حس مكان و هويت تعريف شده در سطح شهر بايد از قابليت  ماندگاري بالايي برخوردار باشند، بسياري از آنها سالهاست در ميدان ها و اماكن عمومي نصب شده و آسيب هاي جدي تهديدشان مي كند. بيشتر اين مجسمه ها و به ويژه سرديس هاي نصب شده در پارك ها هنگام آبياري روزانه خيس مي شوند و چون پارك ها با آب چاه آبياري مي شوند، املاح موجود در اين آب ها بر ساختار اثر، تأثير منفي دارد و به مرور اثر را دچار خوردگي و مشكلات ديگر مي كند. متأسفانه در بعضي موارد بدون توجه به ويژگي هاي هنري اشياء براي حفاظت، آنها را رنگ مي كنند و اصالت اثر را از بين مي برند. در صورتي كه براي اين آثار بايد از روكش هاي مخصوصي استفاده كرد.
با اين كه گفته مي شود مجسمه سازي شهري كار مشترك مجسمه  سازان، طراحان منظر و مبلمان شهري، برنامه ريزان و طراحان شهري است كه با حمايت و هدايت مديران شهري انجام مي پذيرد، اما هنوز مشخص نيست وظيفه حفظ و نگهداري از اين آثار هنري مشخصاً  بر عهده چه شخص يا سازماني است. مردم ميراث داران اين آثار هنري هستند.
آيا بهتر نيست براي مراقبت و حفاظت از آنها به مردم آموزش هاي لازم داده شود؟

روياهاي آدمي به حقيقت مي پيوندد. همه چيزهايي كه در روزگاري دور غيرقابل تصور بوده امروزه براي ما آدمهايي كه در اين عصر زندگي مي كنيم تكراري و روزمره است.
هواپيماها، آسمان خراش ها، موشك ها و... روياهاي دست نيافتني آدمها در روزگاري دور بودند و شايد اگر كسي از روزگار دور سر از خاك بيرون بياورد و به زندگي ما نگاهي بيندازد براي هميشه فرار را برقرار ترجيح  مي دهد.شايد آدم كوتوله هايي كه در كرج ديده شدند و در ناگهاني محو، از همان دسته آدمهاي ساليان دور زندگي بشر بودند و با ديدن ما كه در برابر آنها نقش غول هاي عجيب و غريب را بازي مي كرديم فرار را برقرار ترجيح دادند و براي هميشه محو شدند.اين روزها زندگي ما آدمهاي پايتخت نشين كم كم در زيرزمين به جريان افتاده است.
اين روزها ما مسافت هاي زيادي را درزيرزمين در شكم تونل ها فرو مي رويم و از آن طرف خيابان هاي پرهياهوي شهر سردرمي آوريم. قطارهاي زيرزميني آبي  رنگ،  هواي نمناك و رطوبت گرفته، تاريكي هول آور زيرزمين و اگر همينگونه پيش برويم بي هيچ ترديدي آپارتمان هاي بلند و چند طبقه در لايه هاي زيرين زمين احداث مي شود و آدمها، زندگي را با همين دغدغه هاي هر روزه بي نور و اكسيژن دنبال مي كنند و اين دور از تصور ما نيست كه تهران سال هاي آينده، شهري چند طبقه باشد و يا با رشد جمعيت غيرقابل كنترل، همه شهرها در طبقاتي متفاوت معنا پيدا كنند و شايد طبقات همتراز همه شهرها كشوري جداگانه. راستي اگر زندگي به همين صورت پيش برود و هشتاد سال ديگر آنگاه كه از ما جز تلي از خاكستر چيزي برجاي نمانده و ما در يك تكان ناگهان زمين در تهران يا سرزمين مادري خودمان سر از خاك بيرون بياوريم، به آدمها، خيابان ها و لباس ها و همه چيزهايي كه در ذهنمان نمي گنجد نگاهي بيندازيم چگونه برخورد مي كنيم؟
آيا ما هم مثل همه آدمهاي سال هاي دور در شرايط اكنون، فرار را برقرار ترجيح نمي دهيم؟

فارس: سرپرست پليس راه كشور گفت: طي هفته گذشته ۶۶۳ تصادف جاده اي در كشور به وقوع پيوست كه در اين تصادفات ۱۱۲ نفر از هموطنان جان خود را از دست دادند كه اين ميزان تلفات نسبت به هفته قبل از آن ۴۴ نفر افزايش يافت.
بر اساس اين گزارش در هفته ابتدايي ماه جاري، ۷۳فقره تصادف منجر به فوت و ۵۹۰ فقره تصادف جرحي در جاده هاي كشور به وقوع پيوست كه در اين تصادفات۱۱۲ نفر كشته و ۸۸۹ نفر مجروح شدند. معاون عمليات ترافيكي پليس راه كشور عوامل تصادفات در جاده ها طي ماه گذشته را به ترتيب سواري و وانت بار با ۵۲ درصد، موتورسيكلت با ۲۷ درصد، كاميون با ۱۲ درصد، عابر پياده با ۶ درصد و وسائل نقليه مسافربري عمومي با ۲درصد ذكر كرد. عمده علل شكل گيري تصادفات نيز انحراف به چپ، تخطي از سرعت مجاز، عدم رعايت حق تقدم عبور و عدم توجه به جلو است. شايان ذكر است كه ميزان تلفات جاده اي در هفته آغازين ماه جاري كه با تعطيلاتي نيز همراه نبود نسبت به مدت هفته قبل از آن رشد زيادي داشت.

بيش از چهار دهه از تبلور زندگي شهرنشيني در سازه هاي مختلف شهري مي گذرد. درست از آن روزي كه ميدان آزادي به عنوان يك سازه شهري - مردمي، به دور از هرگونه نماد حكومتي پي ريزي شد، تمدن شهري در ايران اولين گام را براي ظهور يافت. به تدريج ما شاهد مظاهر جديد اين فرهنگ در قالب هاي متفاوت بوديم. گاه يك ميدان در دوره اي دربردارنده تجارب به يادگار مانده از دوران گذشته بود، گاه نيز اين فرهنگ را در شكل خيابان  سازي يا حتي طراحي شهري مي توانستيم ببينيم. اگر چه بسيار بيشتر از ميدان آزادي، الگوي شهرنشيني در قالب ميدان نقش جهان يا برج جهان نما جلوه كرده بود، اما اين جرقه ها، چندان نتوانست در رگ هاي طبقه نوظهور شهري خودي نشان دهد.
بي ترديد مردمي كه برحسب عادت به گرد تاج و تخت ها جمع مي شدند كه در سايه آن به زندگي بپردازند تا شايد اندكي از رفاه و امكانات بهتر بهره مند شوند، يكباره به جايگاهي رسيدند كه براي خود تاريخي مي جستند. آنان به تبلور فرهنگ خود در آثار و بناهاي شهري روي آوردند و خيلي زود تهران محملي شد براي اين اراده.
ميدان آزادي، اولين اتفاق بود. بلافاصله پس از آن، برخي ديگر از ميادين شهر، تداوم حضور آنان را ترسيم كرد. ميدان حر با تنديسي برخاسته از افسانه ها و داستان هاي ايراني بهانه اي ديگر شد براي اين تداوم و پس از آن ميدان فردوسي. به تدريج تاريخ شهر، در ميادين جان گرفت. ميدان انقلاب و روايت داستان اراده زندگي شهرنشيني.
حالا پس از گذشت قريب به نيم قرن، در بسياري از نقاط شهر، مي توان احجام و اشكال گوناگوني را ديد كه يا از دل فرهنگ اين مرز و بوم جان گرفته اند يا اساطيري كه در هزار توي حافظه اين كشور باقي مانده است. چندان عجيب نيست اگر سرديس «دكتر حسابي» را در ميدان تجريش ببينيم يا سرديس رهبر كبير انقلاب را در بزرگراه محلاتي.
گويا تاريخ اجتماعي، فرهنگي و حتي سياسي اين مرز و بوم ديگر از دل موزه ها و قفسه هاي كتابخانه ها بيرون آمده و در خيابان ها، ميدان ها و پارك هاي اين شهر خود را در معرض ديد همگان قرار داده است.
هر تنديس، فارغ از جذابيت هاي بصري و يك فرم هنري، در زمره يك نماد شهري در كنار ساير مظاهر تمدني جلوه كرده است. احجامي كه روزگاري تنها به عنوان آثاري هنري در گالري ها و در اجتماع هنرمندان داراي اهميت بود، امروزه به نشانه هايي تبديل شده است كه راوي فرهنگ و تمدن يك ملت است.
ديگر كشف نشانه هاي زيبايي شناختي از معماري دوران باستان شايد براي مردمي كه در هياهوي زندگي شهري غوطه ورند چندان جذاب نباشد. شايد يافتن مظاهر تمدن ملي در افسانه ها چندان جذاب نباشد. بلكه تبلور تجارب گذشته در برابر ديدگان مردمي كه ساعت ها در انبوه رنگ ها و حجم هاي مزاحم در نوسانند مي تواند مبين رويدادي باشد شگرف.
بي ترديد شهروندان، در پي بروز زندگي و فرهنگ امروز خودند و در اين گذار، چه جايي بهتر از شهر كه نقش خويش را بر آن به يادگار گذارند براي نسل هاي بعد از خود.