يكشنبه ۲۶ تير ۱۳۸۴
گزارش همايش مولانا «پير عشق و سماع»
مولانا؛ اولين شارح مثنوي
001212.jpg
عادل جهان آراي
سخن از مولانا در حقيقت سخن از درياست، دريايي كرانه ناپديد. آب دريا را اگر چه تمامي نمي توان كشيد ولي به قدر تشنگي مي توان از آن جامي برداشت و چشيد. مثنوي دريايي است كه مولانا آن را پديد آورد تا آيندگان از اين بحر معنوي، مي عشق و هستي را بنوشند. مثنوي با نام مولانا اعتبار و ارزشي نويني يافت به گونه اي كه تمامي زواياي عرفان را مي توان در درسهاي مثنوي او بازشناخت؛ مثنوي آينه هويت ملي و ديني ايرانيان است.
روز سه شنبه ۲۱تيرماه همايش «مولانا، پير عشق وسماع» در سالن شهيد مطهري دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي با حضور انديشمندان و مولوي شناسان و جمع كثيري از دانشجويان و علاقه مندان مولوي برگزار شد. در اين همايش كه به همت موسسه نجم كبري و دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي برپا شده بود، انديشه ها و ديدگاه هاي مولوي توسط سخنرانان و پژوهشگران مورد بررسي قرار گرفت.
در ابتداي اين همايش بعد از قرائت كلام الله مجيد بخشهايي از سخنان دكتر كاظم محمدي، محقق و نويسنده و استاد فلسفه و عرفان، پيرامون سماع و وجد پخش شد.
دكتر محمدي با تاكيد بر اينكه رقص و سماعي كه امروزه اجرا مي شود اصلا سماع نيست، گفت: سماع اساسا بدون ذكر و بي حضور پير معنا ندارد. آنچه كه امروزه به عنوان سماع مي شنويم، با آنچه كه عرفاي بزرگ، مثل نجم كبري و حتي مولانا تلقي مي كردند كاملا متفاوت است. سماع فقط با حضور پير معنا دارد.
وي گفت: مولانا بيش از هر عارف ديگري متخصص در امر موسيقي است، او با موسيقي مقامي و رديفي و با برخي از سازها، با ريتم و وزن و آهنگ آشنا بود. زماني كه مولانا براي ساز دف ساحتي قائل است، نبايد اينقدر سماع را سطحي و خام نگريست.
وي افزود: در سماع عرفاني شروطي داريم. سماع زماني در مي گيرد كه به قول عرفا يك وارد غيبي باشد. مشاهير بزرگ طريقت مثل جنيد تأكيد مي كنند كه جلوي سماع جسماني را بگيريد چون باعث تباهي مي شود. در عرفان نمايش وجود ندارد. تمامي عرفا بدون استثناء معتقد هستند كه ذكر و سماع در وضعي ويژه انجام مي شود.
در ادامه دكتر نجفقلي حبيبي رئيس دانشگاه علامه طباطبايي با موضوع «جدال عقل و عشق» سخناني ايراد كرد.
وي گفت: انسان برمبناي انديشه مولانا موجودي دو بعدي است كه جنبه اي از آن مادي و جنبه اي ديگر الهي و معنوي است. به همين دليل بشريت امروز به حقايقي كه مولانا به آن اشاره داشته نيازمند است و امروزه در حال سير به همان سمت است. از نظر مولانا انسان كه اشرف مخلوقات است به دنيا نيامد كه فقط به همين كره خاكي خلاصه شود، بلكه او از سرچشمه ديگري است، ولي به زمين آمد تا كامل شود؛ به همين دليل مولانا راه هاي كامل شدن را در آثار و كارهاي خود نشان داده است.
دكتر حبيبي با بيان اينكه يكي از جدالها در انديشه مولانا جدال عقل و عشق است، گفت:آنچه كه از مفهوم عشق در انديشه مولانا بر مي آيد رهايي انسان از ماديت خويش و شيفتگي بشر به خداست كه سر چشمه زيبايي هاست. در واقع وحدت مظهر عشق است كه بايد به آن رسيد. اگر انسان بتواند به اين رهايي برسد، زيباترين حالات معنوي در وجود او شكل خواهد گرفت و در عالم چيزي را غير از او نمي بيند.
وي گفت: از ديد مولانا عقل به همه عوالم هستي راه ندارد. پيام مولانا به دوره معاصر اين است كه نه همين ماديت و نه همين عقل، بلكه چيزي فراتر و برتر از هستي وجود دارد كه اگر به او نپيوندي، چيزي نيستي.
بعد از سخنان دكتر حبيبي، هنرمند نوجوان خانم اهورا محمدي با ساز ني قطعاتي از موسيقي ايراني را اجرا كرد و سپس استاد حميد سبزواري شاعر معاصر ضمن بيان سخناني برخي از اشعار عرفاني خود را قرائت كرد. وي گفت: پي بردن به رمز و راز انسانيت و حالات انساني از نيازهاي جامعه بشري امروز است. اگر انسانها به دل خود رجوع كنند، يقينا به بسياري از حقايق هستي دست خواهند يافت، به همين دليل عرفاي ما در طول تاريخ براي اينكه انسان به انسانيت خود برسد و پي به هويت اصلي خود ببرد، به اين مسائل توجه ويژه داشتند. اگر بتوانيم عطري از عرفان اسلامي پيدا كنيم وضع هستي اينگونه نخواهد بود.
سپس خانم سهيلا علي مقاله اي با عنوان شعر از ديدگاه مولانا را قرائت كرد. وي ضمن بيان انديشه هاي مولانا در مورد شعر يادآور شد كه شاعري براي مولانا فخر نبود و فضلي هم محسوب نمي شد. وي گفت: «مولانا به گفته خودش شاعر نبود و خود را از گروه شاعران نمي دانست و براي شاعري بهايي قائل نمي شد. بيان كلمات مولانا به دليل غليان احساسات و روح شفاف و لطيف ايشان به صورت مقفا و شعرگونه بوده و آشنايي ايشان با عروض و با شعر باعث شده كه تمام بحورهاي قديمي و تقريبا متروك به شكل نو و بهتر از بعضي از بحور زمان خودشان آشكار گردد؛ به گونه اي كه در همين مورد مي گويد:قافيه انديشم و دلدار من/ گويدم منديش جز ديدار من.»
اما در ادامه دكتر كاظم محمدي در باره «رابطه مولانا با حسام الدين چلپي» مطالبي را بيان داشت كه به نظر مي رسد نگاهي جديد و تازه از عشق مولانا به حسام است؛ اين در حالي است كه بسياري از مولوي شناسان معتقدند كه شمس براي مولوي مظهر عشق و شور ومستي است، ولي دكتر محمدي با توجه به ابيات فراوان از مثنوي تاكيد مي كند كه مولانا انديشه هاي خود را مديون حسام است.
آنچه كه از مفهوم عشق در انديشه مولانا بر مي آيد رهايي انسان از ماديت خويش و شيفتگي بشر به خداست كه سر چشمه زيبايي هاست. در واقع وحدت مظهر عشق است كه بايد به آن رسيد. اگر انسان بتواند به اين رهايي برسد، زيباترين حالات معنوي در وجود او شكل خواهد گرفت
دكتر محمدي گفت:مولانا در ابتداي مثنوي كه شاهكار اوست، ابياتي كه با نام «ني نامه» مي شناسيم و شكايت ني را بيان مي كند به دنبال چيزي مي گردد كه به واسطه «ني اي» كه او يافته بتواند با او سخن بگويد، مولانا مشتاق اين است كه كسي را پيدا كند تا شرح درد اشتياق خود را به او بگويد.
وي با تاكيد بر اينكه عاملي كه سبب پيدايي درياي خروشان ديوان كبير مثنوي شده است،حسام الدين چلپي بود، گفت:تمامي انديشه هاي مولانا در اين ۱۸ تا ۲۵ بيت مثنوي او خلاصه مي شود، مثنوي در اصل همين چند بيت است، بقيه شرح مثنوي است. حسام يگانه مردي بود كه در طول تاريخ عرفان مردانه ايستاد و مولانا را سرپا نگه داشت. مولانا به درخواست حسام همان ني نامه را تشريح كرد؛ در حقيقت مولانا اولين شارح مثنوي است.
مولوي اصولا با عشق حسام الدين مثنوي را سروده است. شش دفتر مثنوي شرح همان ني نامه است. در تك تك شش دفتر نه تنها رد پا بلكه وجود حسام را مي بينيم. حسام نه تنها اسباب جوشش دروني مولانا بود، بلكه مهمترين كاتب مثنوي نيز هست.اگر او نمي نوشت امروز از مثنوي خبري نبود. او مثنوي خواني نيز مي كرد؛ مولانا از نغمه و صوت و لحن او به وجد مي آمد و به سرودن شعر ادامه مي داد.
دكتر محمدي گفت: مولانا بارها و بارها شرمنده قدرت استماع و حضور حسام الدين مي شد، حسام بي آنكه پلك بزند ساعت هاي طولاني گوش مي كرد و اشعار مولوي را مي نوشت.
دكتر محمدي با اشاره به اينكه ديباچه دفترهاي دوم تا ششم مثنوي با نام حسام شروع مي شود گفت: كلماتي را كه مولانا براي حسام به كار گرفته است براي كمتر كسي به كار برده است. حسام براي او خاطره نيست بلكه وجود است. مولانا ديوانه وار در جاذبه وجود حسام الدين غرق شده بود؛ با حركت و تلنگري جابه جا مي شود و روح او به تلاطم در مي آيد. مولانا جاده اي از عرفان عملي را صاف كرد كه حسام را بياورد. و تجربيات خود را در سينه حسام الدين قرار داده بود؛ همه حرف مولانا در مثنوي در اين بيت جمع شده است: همچنين مقصود من زين مثنوي/ اي ضياءالحق حسام الدين تويي.
دكتر محمدي افزود:در نظر مولانا حسام شاه معنا است؛ از آن افرادي است كه مولانا او را نور مطلق مي داند.
دكتر محمدي در پايان گفت: مولوي در تمامي عمرش به يك نفر بدهكار بود و آن هم حسام الدين بود و طلب حسام هم يافتن و به نگارش در آوردن همه حقايقي است كه همه انسانها محتاج آن بودند. در پشت صحنه مولانا حسام الدين است، زيرا مولانا بارها و بارها شكر خود را از طلب حسام بيان كرد.
بعد از پايان سخنان دكتر كاظم محمدي كه مورد تشويق فراوان حضار قرار گرفت آقاي قريشي با تنبور قطعاتي از موسيقي عرفاني را نواخت و در پايان برنامه مناجاتي از كتاب مجالس سبعه مولانا قرائت شد.

رويدادهاي انديشه
دومين هم انديشي دست اندركاران تأليف دانشنامه فرهنگ فاطمي برگزار شد
فارس: دومين هم انديشي دست اندركاران تأليف دانشنامه فرهنگ فاطمي با حضور نويسندگان، اعضاي گروه ها و شوراي علمي برگزار شد. در اين نشست، حجت الاسلام رشاد، رئيس پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي ضمن اشاره به ناديده گرفتن پتانسيل هاي علمي حوزه در تأليف گسترده نگاشته ها در سطح كشور اظهار داشت: حضور پرتوان و با صلابت حوزه در عرصه آثار آكادميك و ماندگار مانند تأليف دانشنامه ها و دائره المعارف امري ضروري است. وي با تاكيد بر اينكه دانشنامه امام علي(ع) يكي از اولين آثار دانشجويان حوزه در عرصه دانشنامه نويسي در سال هاي بعد از انقلاب است تصريح كرد: دانشنامه فرهنگ فاطمي نشانه تداوم اهتمام پژوهشگاه بر تأليف گسترده نگاشته هاي ديني است. در ادامه معاون امور پژوهشي دانشنامه، ضمن ارائه گزارش پيشرفتي از فعاليت هاي دانشنامه به بيان دغدغه ها، مسائل اساسي پژوهشي در دانشنامه و تشريح مراحل پس از تأليف مقالات به ارزيابي و بازسازي آن پرداخت.
عرفان در عصر جديد بررسي مي شود
ايلنا: سلسله مباحث عرفان در عصر جديد از ۲۶ تيرماه در كانون انديشه جوان برگزار مي شود.
مباحثي در خصوص عرفان و شالوده شكني، واقع گرايي و عرفان، معنويت هاي نوظهور، تصوف در بستر زمان، جايگاه عقل و دل در عرفان اسلامي، با حضور «دكتر كاظم محمدي» و «دكتر عليرضا قائمي نيا» برگزار خواهد شد. اين جلسات، يكشنبه هر هفته از ساعت ۱۵:۳۰ در خيابان وصال شيرازي، كوچه بهنام، كانون انديشه جوان برگزار مي شود.
«فلسفه زيستن» بررسي مي شود
ايلنا: سلسله جلسات «فلسفه زيستن» در دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه آزاد اسلامي برگزار مي شود. از سلسله مباحث فلسفي در دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه آزاد، «فلسفه زيستن» LIVING PHILOSOPHY با حضور دكتر حميدرضا نمازي برگزار مي شود.
گفتني است، جلسات «فلسفه زيستن» پنج شنبه ها در تالار فردوسي دانشكده ادبيات و علوم انساني دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركز برگزار مي شود. علاقه مندان مي توانند از تاريخ فوق الذكر و از ساعت ۱۶ الي ۱۸ به آدرس ميدان امام حسين، خيابان دماوند، مجتمع دانشگاهي وليعصر، دانشكده ادبيات و علوم انساني، تالار فردوسي مراجعه كنند.
برگزاري همايش «تعامل انسان و رايانه»
مهر: همايش «تعامل انسان و رايانه» ۳۱ تيرماه امسال در شهر لاس وگاس آمريكا برگزار مي شود.
انجمن بين المللي تعامل انسان و رايانه به همراه چندين انجمن ديگر برگزار كننده اين همايش است. هدف از برگزاري اين همايش تبادل نظر و تبادل اطلاعات محققان و پژوهشگران اين حوزه جالب عنوان شده است. به نظر برگزاركنندگان اين همايش ، موضوع تعامل انسان و رايانه از مهمترين و جالب ترين موضوعات معرفتي فراروي بشر است كه دستاوردهاي آن بسياري از وجوه فردي و جمعي زندگي انساني را متأثر مي كنند. سخنران اصلي اين همايش هم جرالد ادلمن است و موضوعي كه وي براي سخنراني خود در نظر گرفته «از ديناميك مغز تا آگاهي» نام دارد. به تعبير ديگر بسياري از مضامين اصلي فلسفه ذهن، در شاخه «تعامل انسان و رايانه» مورد توجه هستند و عنوان سخنراني ادلمن اين نكته را به وفور و به وضوح نشان مي دهد.

تازه هاي انديشه
001215.jpg
كودتاي نوژه، مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي، چاپ چهارم بهار ،۱۳۸۴ شمارگان ۲۰۰۰ نسخه.
گروه انديشه- از روزهاي نخستين پيروزي انقلاب و شكل گيري جمهوري اسلامي، ابرقدرت ها به ويژه آمريكا در پي نفوذ و تضعيف اين نظام نوپا برآمدند، اما سير حوادث نشان داد كه تدبير رهبري انقلاب و پشتوانه مردمي اجازه دست اندازي ابرقدرت ها و گروه هاي وابسته را به منافع و ثروت هاي كشور نمي دهد. از اين رو طرح ها و توطئه ها در شيوه هاي متفاوت براي سرنگوني حكومت نوپا در انداخته شد. كودتا يكي از راه هاي نيازموده پيش رو براي براندازي بود. در سال ۱۳۵۹ انجام كودتايي به دستور آمريكا در برنامه شاهپور بختيار و عوامل داخلي و بيروني اش قرار گرفت. آغاز كودتا از پايگاه هوايي شهيد نوژه همدان برنامه ريزي شده بود و به همين دليل پس از كشف و سركوب به «كودتاي نوژه» شهرت يافت. كتاب حاضر كه چاپ چهارم آن در بهار ۱۳۸۴ منتشر شده به بازبيني و بازخواني تاريخي و تحليل اين كودتا پرداخته است. اين كتاب در سه بخش تنظيم شده است. بخش اول: مقدمه اي بر شناخت «توطئه» ، بخش دوم كودتاي نوژه و بخش سوم با عنوان پيوست ها نام گذاري شده است. كتاب در ۴۴۷ صفحه و با قيمت ۳۰۰۰ تومان در اختيار علاقه مندان قرار گرفته است.
001218.jpg
آيت الله سيدعلي اصغر موسوي لاري، چهره درخشان تاريخ لارستان؛ كاظم رحيمي نژاد، مركز نشر معارف اسلامي چاپ ۱۳۸۴ ،شمارگان ۳۰۰۰ نسخه.
گروه انديشه- تاريخ همواره بستر ظهور مردان بزرگي بوده است كه با حضور در قلب وقايع روزگار خويش يادگاري جاودانه بر تراز بي بقاي خاك به جاي گذاشته اند و ضمن تاثيرگذاري بر روند شكل گيري تاريخ، خود نيز در بطن تاريخ جاي گرفته اند.
آيت الله سيدعلي اصغر لاري يكي از همين مردان بزرگ تاريخ معاصر لارستان است كه با وجود گذشت نيم قرن از رحلتش هنوز ذهن ها از او لبريز است.ايشان كه به تبعيت از پدر خود كه روحاني و از علماي صاحب نام بوده اند در همان اوان جواني به سلك روحانيت در آمدند در حالي كه منشأ خدمات بسياري چه در حوزه معارف و چه در حوزه اجتماع بودند در سال ۱۳۷۴ ه .ق در شيراز جان به جان آفرين تسليم كرد. كتاب حاضر در حالي كه با عكس هايي از آيت الله موسوي لاري همراه است به شرح زندگي  ايشان و خدماتي كه منشأ اثر آن بوده اند پرداخته است. اين كتاب در ۱۸۵ صفحه به زيور طبع آراسته شده است.

انديشه
ادبيات
اقتصاد
اجتماعي
سياست
فرهنگ
ورزش
|  ادبيات  |  اقتصاد  |   اجتماعي  |  انديشه  |  سياست  |  فرهنگ   |  ورزش  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |