روابط متقابل بازيكن و مربي در بسكتبال
مربي تماشاگر نيست
|
|
مهندس صفاعلي كماليان
بازي دوم مرحله اول مسابقات حذفي ليگ برتر بسكتبال كشور تكليف تيم هاي حاضر در مسابقات نهايي را مشخص كرد.
به عنوان تماشاگر، به خلاف آنچه كه در رقابت تيم هاي صاحب نام كشور در فصل عادي (Regular Season) ديده بودم، در اين مرحله شاهد بسكتبال نسبتاً راضي كننده تري بودم. گويا تيم هاي سطح اول بسكتبال كشور (يا به عبارت ديگر بازيكنان طراز اول) به اين نتيجه رسيده اند كه به عوض برتري فيزيكي، بايد برتري مهارتي خود را به رخ حريفان بكشند. بازيكنان خارجي كه معتقدم اگرچه شايد با آنچه كه مورد نظر همگان باشد فاصله داشته باشند اما دقيقاً نقاط ضعف تيم هاي خود در كارهاي گروهي را به اندازه اي كه به كار گرفته مي شوند پوشش داده اند.
اما مستقل از تمامي نكات مثبت و منفي ملاحظه شده آنچه كه بيش از همه، به نظر مي رسد كه اهالي بسكتبال را تحت تأثير قرار داده است روابط متقابل بازيكنان و مربيان است. روابطي كه بعضاً منجر به اعتراض، مجادله، قهر و بي احترامي طرفين نسبت به يكديگر مي شود. بدون اينكه قصد اشاره به آنچه كه گذشته است را داشته باشم، فقط به ذكر نكاتي مي پردازم كه به مربيان در برخورد با بازيكنان توصيه مي شود تا به خلاف روابط متعارف از تخطئه پرهيز كرده باشم، اميدوارم مورد استفاده قرار گيرد:
به طور خلاصه مربي بايد همانند جلسات تمريني، در مسابقات بسكتبال نيز روحياتي بي طرف، سازنده و مثبت داشته باشد.
مربي بايد در طول مدت مسابقات به رفتار خود مسلط باشد.
مربي تماشاچي نيست و نبايد مانند يك تماشاچي رفتار كند. مربي متخصصي است كه مي بايد رفتار خود را (مستقل از عملكرد) براي تيمش تبديل به تجربه اي ارزشمند نمايد.
مسابقه محيط مناسبي براي اصلاح اشتباهات جدي نيست (اين همان هدفي است كه براي آن جلسات تمريني در نظر گرفته مي شود) بنابراين صرف انرژي مربي در اين جهت بي فايده بوده و به جز تأثير منفي بر عملكرد بازيكنان اثر ديگري ندارد. در طي مسابقه، مربيان بايد بر جنبه هاي مثبت تمركز كرده و با تشويق، زمينه تكرار آنها را فراهم آورند و تنها به اصلاح جزيياتي بپردازند كه به طور واقع بينانه اي قابل تغييرند.
همچنين مربي نبايد وقت زيادي را مصروف آنچه گذشته نمايد(اين كاري است كه بعداً و موقع تحليل كامل بازي قابل اجرا است) بلكه بايد بر حال و آينده بازي تمركز كند.
اتفاقات گذشته نيز كه قابل تغيير نيستند اهميتي ندارند، بلكه آنچه كه اكنون رخ مي دهد يا شايد در ادامه بازي اتفاق بيفتد مهم است.
به طور مثال، اينكه تيم مقابل امتيازات زيادي را از ضد حمله كسب كرده اهميتي ندارد، اما استفاده از اين تجربه براي جلوگيري از تكرار اين اتفاق بسيار مهم است.
بنابراين مربي نبايد در مورد امتيازات كسب شده توسط تيم مقابل به مجادله با بازيكنان خود بپردازد بلكه بايد دستورات سازنده اي صادر كند كه به واسطه آنان بازيكنان در جهت اصلاح يا كاهش اين مشكل در ادامه مسابقه توجيه شوند.
جدا از اين توضيحات عمومي، رفتار مربيان در طي زمان مسابقات به دو قسمت تقسيم مي شود:
۱) دوران فعاليت يا زماني كه بازيكن در جريان بازي است.
۲) دوران توقف يا زماني كه بازي متوقف مي شود.(زمان خطاي شخصي، تايم اوت و...)
دوران فعاليت:
طي دوران فعاليت رفتار مربي مي تواند اثر منفي اي بر عملكرد مناسب بازيكنان داشته باشد. براي مثال مربي اي كه از كنار خط با بازيكنان خط مجادله نموده يا در اين دوره به آنان دستور مي دهد مي تواند آنان را عصبي كرده، يا توجه آنان را از بازي منحرف نمايد. بنابراين خود، باعث اشتباه بازيكنان مي شود.
لذا بهتر است كه مربيان در دوران توقف ها با بازيكنان خود صحبت كنند. در صورتي كه مربي احساس كند كه لازم است با بازيكن خود در دوره فعاليت صحبت كند، بايد به مطالبي اشاره كند كه بازيكن بايد در اين زمان انجام دهد نه مواردي كه قبلاً اتفاق افتاده و شايد در آينده اهميت داشته ولي در اين لحظه نامربوط هستند.
به طور مثال، تصور كنيد كه بازيكني به هنگام دفاع دچار اشتباه شده و بازيكن مهاجم امتياز كسب كرده است. مربي عصباني و از نيمكت بلند شده و با بازيكن در مورد اشتباهي كه كرده است مشاجره مي كند و به او تذكر مي دهد كه دفعه بعد توجه كند. موقعي كه اين اتفاق مي افتد تيم در حال حمله است. بازيكنان به سرعت توپ را در اختيار گرفته و براي شوت به سمت سبد حركت مي كنند. بازيكني كه قبلاً اشتباه كرده است در حال گوش دادن به صحبت هاي مربي ، عصباني شده، تمركز خود را از دست داده و هنگامي كه توپ را در اختيار مي گيرد، تصميم اشتباهي گرفته و توپ را از دست مي دهد.
يعني اگرچه احتمالاً مربي در مورد گفتن اشتباه بازيكن حق داشته، اما اين عمل را در زمان مناسب انجام نداده است و اين موضوع اثري منفي بر عملكرد بازيكن در حمله بعدي داشته است.
شايد بهتر مي بود كه در اين موقع مربي چيزي نگفته و به بازيكن اجازه مي داد كه موقعيت حمله را گذرانده و بلافاصله قبل از دفاع بعدي توضيح سازنده اي به بازيكن مي داد.
به طور كلي بهتر است مربيان دستورات دفاعي را زماني كه تيم آنان در حالت دفاع است و دستورات حمله اي را زماني كه تيم در حال حمله است صادر كنند.
عموماً بازيكنان بايد مجاز باشند تا در زمان فعاليت بدون دستورات مربي عمل كنند مگر اينكه مداخله مربي به زمانهاي بسيار خاصي محدود شود.
به همين ترتيب مربي بايد از مسخره كردن و اظهارنظرهاي نامناسب در مورد بازيكنان خود خودداري نمايد.
بنابراين بهتر است در دوران فعاليت، مربي به جاي مجادله و اصلاح، به اداي عبارات مختصر و انگيزاننده يا تشويق رفتار فردي و يا گروهي بپردازد.
براي مثال مربي در موقعيتي خاص و دقيقاً لحظه اي كه بازيكن مي تواند عملي را انجام دهد مي تواند عبارتي را به زبان آورد مثل «علي برو به طرف توپ!» و يا زماني كه بازيكن توپ را با و يا بدون فرمان مربي مي گيرد مربي مي تواند بگويد «علي خوبه!» تشويق دقيقاً بعد از عمل صورت مي گيرد. به طور كلي عبارات مختصر دستوري نبايد مداوماً استفاده شوند اما بايد براي تشويق از هر موقعيتي استفاده كرد.
رفتار مربيان در دوران توقف نيز شرح مفصلي دارد كه ان شاءا... در فرصت مناسبي تقديم حضور علاقه مندان خواهد شد. با عنايت به اطلاع كامل مربيان فهيم بسكتبال در كشورمان اميد است كه اين زحمتكشان با خويشتن داري به موقع، سرمشق مناسبي براي ورزشكاران بسكتباليست خود باشند.
|