فرشاد محمودي
به شمار نامه هاي صدام كه با سربرگ «دفتر رياست جمهوري عراق» در آرشيو سندهاي رسمي ايران نگهداري مي شود بهمن ماه امسال يكي ديگر اضافه شد.
چند روز پيش از رسيدن اين نامه محمد خاتمي پس از خروج از جلسه كابينه به كنار نوارهاي قرمز حايل بين خبرنگاران و دولت آمده بود و در پاسخ به سوال خبرنگاران گفته بود: آمريكا به دنبال بهانه براي حمله به عراق مي گردد. فرداي آن روز هم كمال خرازي، وزير امور خارجه ايران، به همراه وزيران امور خارجه مصر و كشورهاي همسايه عراق به دعوت نخست وزير تركيه به استانبول رفت تا در اجلاس صلح شركت كند اما اين اجلاس هم نتيجه اي، براي حل سياسي بحران نبخشيد آن چنان كه انتظار مي رفت. اما به تازگي لحن رئيس جمهور ايران تغيير كرده است. خاتمي در يكي از روزهاي پاياني بهمن ماه از مجموعه حافظيه سعدآباد به محل ملاقات هاي رسمي رفت تا ناجي صبري وزير امور خارجه عراق را به حضور بپذيرد. او به خبرنگاران گفت كه مخالفت با جنگ عليه عراق به معني حمايت ايران از روش هاي صدام حسين نيست. به نظر مي رسيد منظور رئيس جمهوري از روش هاي صدام، وضعي است كه دولت عراق در ارتباط با بازرسان تسليحاتي ساخته و تاكنون با وقت تلف كردن، جهان و منطقه را در حالت بحراني نگه داشته است.
خاتمي هنگامي كه پا به اتاق آبي رنگ ملاقات هاي رسمي گذاشت تا براي سومين بار ميزبان ناجي صبري شود حتما مي دانست كه وزير خارجه صدام نامه اي دربسته از رئيس اش براي او آورده است. پيامي كه از محتواي آن كسي به طور كامل باخبر نشد اما آن گونه كه «صبري» به خاتمي گفت و رسانه ها آن را مخابره كردند بر دو محور مناسبات ايران و عراق و خطر حمله آمريكا استوار بود. يك روز قبل از ديدار صبري و خاتمي، هنگامي كه وزير خارجه عراق تازه از طريق مرز زميني كرمانشاه و سپس خط هوايي به تهران رسيده بود، بلافاصله براي ديدار با خرازي به دفتر او رفته بود. خرازي كه به تازگي از ديدار با توني بلر نخست وزير انگلستان و متحداصلي آمريكا بازمي گشت براي صبري، پيام مهمي داشت كه چون از زبان ايران بيان مي شد اثر ديگري داشت: «اگر مي خواهيد بيش از اين وقت تلف كنيد، براي حمله آماده باشيد.»
فرستادن اين پيام از سوي تهران هم مي توانست جايگاه ايران را در بحران منطقه اي بالاتر ببرد و هم جوابي به نامه بسته صدام باشد كه در آن مقامات ايران را هشدار داده بود كه باري بعد از عراق، نوبت ديگران هم مي رسد. البته مسئولان ديپلماسي ايران پس از رايزني با مقامات كشورهاي مختلف كه به تهران مي آمدند - از جمله وزير خارجه قطر كه به متحد تازه اي براي آمريكا در منطقه تبديل شده - بارها تكرار كرده اند كه آمريكا در پي تغيير نقشه خاورميانه است، چنان كه وزير خارجه ايران اين خواسته آمريكا را «نقشه شوم» خواند اما اين همه باعث نشد صدام از اين موضوع به عنوان تيري در تاريكي به سوي ايران استفاده نكند. صدامي كه به ظرايف الحيل يكسالي است جهان را به بازي گرفته و براي نخستين بار پس از جنگ سرد اختلاف در اتحاديه اروپا و ناتو و شوراي امنيت را سبب شده است. حاكم تكريتي عراق در ماه هاي اخير كه احتمال سقوط او بيش از هميشه فزوني گرفته از راه هاي گوناگون كوشيده به مقامات ايران بگويد بعد از عراق، نوبت ايران است پس نبايد از سقوط احتمالي رژيم او خوشحال بود. گرچه كمتر كسي در ايران از سقوط صدام افسوس خواهد خورد اما هر كشوري هم كه جاي ايران باشد ترجيح مي دهد همسايه عراقي باشد كه ديگر رمقي براي بر پا كردن آتش ندارد. از نخستين روزهاي جدي شدن احتمال حمله آمريكا به عراق، موضع ايران بي طرفي فعال اعلام شد. اما وزير خارجه ايران به تازگي گفته كه بي طرفي فعال به معني «بي تفاوتي» نيست و اين سخن به موضع واقعي ايران بسيار نزديك تر است.
حضور پي در پي معارضان عراقي در تهران مويد اين نكته است. رهبران مخالف حكومت صدام هرگز نمي توانستند بدون موافقت مسئولان ايراني در تهران خود را براي عراق بعد از صدام آماده كنند. حمايت تلويحي ايران از معارضان عراقي تا آنجا پيش رفت كه اكثر رهبران اين گروه ها در آخرين روزهاي سال گذشته ميلادي به تهران آمدند و پيش از اجلاس رسمي در لندن، پايتخت ايران را مركز تجمع خود كردند.
هنگامي كه برخي از مسئولان ايران نسبت به برگزاري اجلاس معارضان در تهران روي خوش نشان دادند ديگر دير شده بود و شهر لندن به همين منظور آماده پذيرايي مخالفان صدام بود وگرنه بعيد نبود كه اين اجلاس در تهران برگزار شود. در خلال رفت و آمدهاي معارضان برخي از اين رهبران حتي گاهي براي دولتمردان ايران، پيام آوردند آن چنان كه جلال طالباني رهبر اتحاديه ميهني كردستان عراق كه دي ماه امسال براي دومين بار طي مدت كوتاهي به تهران آمده بود اعلام كرد كه واشنگتن در خصوص بحران عراق نيت بدي در قبال ايران ندارد. طالباني در كنفرانس خبري در هتل لاله تهران گفته بود ما از آمريكايي ها شنيديم كه سرنگوني صدام منافع مشترك براي ايران دارد و آماده اند كه به جمهوري اسلامي تضمين هم بدهند كه سوءنيتي نسبت به ايران ندارند.
پس از سفر طالباني به تهران و در آستانه كنفرانس معارضان در «اربيل» كه تا به امروز هم در آن تاخير افتاده، تهران ديگر بار محل ملاقات رهبران مخالف صدام شد. احمد چلبي رهبر كنگره ملي عراق كه خود ائتلافي از چند گروه مخالف عراقي را رهبري مي كند به همراه چندين رهبر ناراضي ديگر به دعوت آيت الله محمد باقر حكيم رهبر مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق كه سال ها است در تهران زندگي مي كند به ايران آمدند.
چلبي بلافاصله پس از رسيدن به تهران در مقر كنگره ملي عراق در تهران كه يك ويلاي مسكوني است گفت ما اميدواريم يك دولت ائتلافي موقت تشكيل بدهيم. آسودگي خاطر چلبي در دعوت از خبرنگاران و اظهارنظرها چنان بود كه خبرنگار روزنامه نيويورك تايمز آن را نشانگر اعتماد عميق چلبي به حمايت ميزبانان ايراني خود تحليل كرد.
ژنرال نجيب الصالحي يكي از فرماندهان سابق ارتش عراق هم ديگر مخالف حكومت صدام بود كه پس از سفر طالباني به تهران آمد همچنان كه سيد عبدالمجيد خويي رئيس مجلس شيعه و فرزند آيت الله خويي، يكي از پرطرفدارترين مراجع تقليد عراق، هم در همين زمان از لندن به قم رفت. گرچه حضور خويي در قم با واكنش منفي عراقي هاي مقيم روبه رو شد اما او در مسجد امام رضا(ع) قم به سخنراني پرداخت كه محور آن طرح اين نكته بود كه شيعيان عراق بايد بپذيرند كه در دنياي امروز قدرتي به نام آمريكا وجود دارد كه با مصالح و منافع ويژه خود قصد تغيير صدام را دارد كه مصالح ملت عراق با اين امر هماهنگ شده است. عبدالمجيد خويي كه رياست بنياد شيعي الخويي در لندن را نيز به عهده دارد چند هفته پيش از سخنراني در قم در نشست گروه كاري آينده عراق در واشنگتن حاضر شده بود و از اهميت حوزه علميه نجف سخن گفته بود. پيش از اين نيز عبدالعزيز حكيم رئيس شاخه نظامي مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق كه يكي از مهم ترين سازمان هاي سياسي مخالف دولت عراق است در نشستي خبري در تهران گفته بود كه مجلس اعلا اطلاعات دقيقي از ادامه تلاش هاي صدام براي توليد سلاح هاي شيميايي و ميكروبي دارد و در صورتي كه سازمان ملل با مجلس اعلا ارتباط برقرار كند آنها اين اطلاعات را در اختيار سازمان ملل قرار خواهند داد. مجلس انقلاب اسلامي عراق يكي از بزرگ ترين و پرنفوذترين گروه هاي مخالف حكومت صدام است كه اعضاي آن بيش از ۲۰ سال با حمايت جمهوري اسلامي در ايران زندگي مي كنند. حمايت هاي غير رسمي ايران از معارضان و به خصوص مجلس اعلا نشان مي دهد كه گرچه تهران در بحران عراق بازيگر قدرتمندي نبوده اما منافع خود را از راه هاي گوناگون دنبال كرده است. آنجا كه لازم است از معارضان حمايت مي كند و به آنها امكان ملاقات و رايزني و حتي مشورت با مقامات و مديران را مي دهد ـ و در اين اثنا كسي همچون چلبي خبر مي دهد كه سال ها پيش از بحران فعلي عراق با مقامات و مديران معارضان به تهران رفت و آمد مي كردند، ـ زماني براي صدام نامه تندي مي فرستد و وزير خارجه اش را به ايران راه نمي دهد و در مناسبات سياسي و ديپلماتيك ميزبان كريس پاتن كميسر روابط خارجي اتحاديه اروپا مي شود تا رايزني ها وارد مرحله تازه تري شود.
رايزني هاي سياسي
روز دوشنبه پانزدهم بهمن ماه خبرنگاران حاضر در تهران به جلسه مطبوعاتي وزير خارجه ايران و كميته روابط خارجي اتحاديه اروپا دعوت شدند. پيش از اين نشست مطبوعاتي، خرازي و پاتن درباره بحران عراق گفت وگو كرده بودند و اتحاديه اروپا از ايران خواسته بود فشار لازم را بر عراق وارد كند تا اين كشور به تعهدات خود در زمينه خلع سلاح وفادار بماند. پاتن در گفت وگو با خبرنگاران هم اين خواست اتحاديه اروپا را مكرر كرد و گفت كه نقش ايران در بحران عراق به ويژه از نظر انساني مهم است چون در صورت حمله نظامي پناهندگان عراقي ميهمان شما خواهند بود. خرازي هم در اين جلسه توضيح داد كه حضور پاتن در تهران براي تفاهم بيشتر ميان تهران و اتحاديه اروپا و گسترش همكاري ها بود ولي بحران عراق مهم ترين موضوع اين روزها است. گفته هاي خرازي و پاتن نشان مي داد كه مذكرات مهمي ميان اين دو درباره بحران عراق صورت گرفته چنان كه وزير خارجه ايران اعلام كرد به زودي براي رايزني بيشتر راهي لندن مي شود. كسي نمي داند كه آيا سفر ناجي صبري به تهران در لندن قطعي شده يا اينكه مقامات ايران از قبل تصميم خود را گرفته بودند و سفر صبري را به بعد از ديدار بلر و خرازي موكول كرده بودند. هر چه بود خرازي در آن نيم ساعت گفت وگو كه پشت درهاي بسته انجام شد حامل پيامي از نخست وزير بريتانيا براي حاكمان عراق شد كه به فاصله ۳ روز پس از آن ديدار، آن را به وزير خارجه صدام رساند و گفت پايبندي به قطعنامه هاي شوراي امنيت فرصت غيرقابل بازگشت براي كنترل بحران است. مقامات ايران در سفر سوم ناجي صبري سعي كردند به غير از بحراني كه دامنگير منطقه شده مسائل باقي مانده از زمان جنگ را نيز مطرح كنند كه با توجه به زنداني بودن دو دانشجوي ايراني در كربلا انتظار مي رفت فوري ترين حاصل آن آزادي اين دو نفر باشد.
صدام در ماه هاي اخير به غير از سياست نزديكي با تهران گاه به زبان ديگري نيز سخن گفته كه گرچه بسيار تكراري و مستعمل است اما در پس آن نشان مي دهد كه حريف در ضعيف ترين موضع است و مهم ترين برگ برنده اش در زنداني كردن دو دانشجو خلاصه شده كه مي خواهد از آن نهايت بهره را ببرد چنان كه آزادي آنها را مشروط به پذيرش صبري از طرف تهران مي كند. حاكم تكريتي كه حالا سال ها است با شيوه هاي تبليغاتي ويژه خود تلاش مي كند تا خاطره روزهاي اقتدار را در اذهان مردم كشورش زنده نگه دارد، چند روز پيش از سفر صبري به تهران خطاب به فرماندهان و افسران ارتش عراق ادعا كرده بود كه پيش از سفر صبري به تهران از سيزدهم شهريور سال ۵۹ ايراني ها را نصيحت كرده بود اما ايراني ها بي توجهي نشان دادند. صدام در اين سخنراني ادعاهاي عجيب تري كرد و آن لغو يك طرفه قرارداد ۱۹۶۵ الجزاير از طرف ايران بود. او به فرماندهانش گفته كه ايراني ها قرارداد الجزاير را مردود كردند و گفتند كه يك قرارداد استعماري است و بنا به دستور صدام و شاه امضا شده است. حتي اگر حميدرضا آصفي سخنگوي وزارت خارجه ايران هم به صدا درنمي آمد و سخنان صدام را تحريف تاريخ نمي خواند آنها كه بايد بدانند، مي دانند كه سازمان ملل متحد طي قطعنامه اي عراق را متجاوز شناخت و پيش از آن صدام در يك برنامه تلويزيوني قرارداد ۱۹۶۵ الجزاير را پاره پاره كرد و امنيت مرزها را به هم ريخت حكومت عراق پيش از اين هم نشان داده بود كه سياست نامعقولي را در برابر همسايگانش دنبال مي كند آنجا كه از آزاد كردن دانشجويان بازداشت شده ايراني در كربلا سر باز زد و آن را دستاويزي براي فشار به ايران كرد. اواسط دي ماه گذشته هنگامي كه سفر صبري به تهران لغو شد طارق عزيز معاون نخست وزير عراق بلافاصله با رهبر سازمان منافقين كه در عراق عليه جمهوري اسلامي فعاليت هاي تروريستي انجام مي دهند ديدار و برايشان آرزوي موفقيت كرد. آن زمان هنوز بازرسان تسليحاتي پايگاه هاي متعلق به منافقين را مورد بازرسي قرار نداده بودند. صدام مي داند كه ديدار حاكمان عراق با سران منافقين تا چه ميزان مي تواند خشم تهران را باعث شود و شايد هم به همين دليل دست به چنين اقدامي زد در حالي كه منافقين هم به اندازه صدام از بحران به وجود آمده در عذاب اند. احتمال وقوع جنگ آينده اين سازمان تروريستي را در وضع خطرناكي قرار داده و سرنوشت آنها را تا حد زيادي با آينده صدام گره زده است.
تحليل گران معتقدند تصميم بازرسان سازمان ملل به بازرسي از پايگاه هاي اين گروه كه از پانزده سال پيش در بغداد مستقرند نشان مي دهد كه ميان مسعود رجوي و صدام حسين چه پيوند تنگاتنگي وجود دارد تا آنجا كه ممكن است دولت عراق بخشي از سلاح هاي كشتار جمعي خود را در اين پايگاه ها مخفي كرده باشد. دولت آمريكا هم چند سال است به شكل رسمي تشكيلات مجاهدين را در فهرست گروه هاي تروريستي قرار داده است. وزارت خارجه آمريكا اخيرا در گزارش سالانه اعلام كرده كه دولت عراق از منافقين براي سركوب مخالفان خود استفاده مي كند. اينكه در صورت حمله آنان در كنار نيروهاي عراقي وارد جنگ خواهند شد يا از عراق خارج مي شوند سوالي است كه جواب مشخصي ندارد اما پيدا است كه منافقين هم از حمله احتمالي آمريكا به عراق به اندازه صدام دل نگرانند چرا كه در صورت وقوع حمله به عراق در هر صورت ضربه سنگيني به اين گروه شبه نظامي وارد خواهد شد.
درست همين جا است كه كشورهاي حامي حمله نظامي به عراق با بزرگ نمايي خطر اين تروريست ها سعي مي كنند ايران را متقاعد كنند كه اگر همراه جنگ نمي شوند لااقل دخالت نكنند. روزنامه واشنگتن پست كه بازتاب دهنده سياست هاي كاخ سفيد است به تازگي خبر داده كه دولت آمريكا اخيرا با مقامات ايراني تماس هايي داشته تا تهران را متقاعد به بي طرفي در جريان جنگ كند. هر چند سخنگوي وزارت امور خارجه ايران گزارش واشنگتن پست را تكذيب كرده اما اين خبرها نشان دهنده تمايل آمريكا براي جلب همكاري ايران در جنگ احتمالي با عراق است، نظير آنچه كه در جنگ افغانستان اتفاق افتاد. البته كمال خرازي در سفر اخيرش به لندن وعده داده كه ايران آماده اسكان پناهجويان عراقي در صورت حمله به عراق است و اين خود نشانه هاي مثبتي براي آمريكا به شمار مي آيد.
در ميانه اين همه فشار و بحران نمايندگان مجلس كه پيش نويس طرح استيضاح خرازي را آماده كرده اند اواسط دي ماه هنگامي كه زمزمه هاي سفر صبري ديگر بار بالا گرفته بود وزير را تهديد كردند كه به محض ورود صبري استيضاح را تقديم هيأت رئيسه خواهند كرد. اما وزارت خارجه در يك اقدام قاطعانه و درست درهاي تهران را به روي وزير خارجه عراق گشود و او براي سومين بار طي يك سال اخير به ايران آمد. آخرين سفر صبري در زماني انجام گرفت كه پس از آن، كشور چهار روز در حالت تعطيلي فرو رفت گرچه نمايندگان مجلس وزير ديپلماسي ايران را تهديد به استيضاح كردند اما از آنها انتظار نمي رود كه در اين شرايط بحراني، تهديد خود را عملي نمايند و اقتدار ديپلماسي ايران در بحران عراق را دستخوش تلاطم خود خواسته كنند كه عاقبت نه چندان خوش آن از هم اكنون پيداست، يعني شكاف در سياست خارجي، ضعيف تر شدن موضع ايران و قوت گرفتن تهديد صدام از آينده منطقه كه آن را در نامه اي دربسته براي محمد خاتمي فرستاد.

جان ميكاسين
مجروحان ايراني بمب هاي شيميايي عراق حدود پنج هزار نفر هستند. اين مصدومان كه در بدن هاي خميده آنان هنوز بارقه هايي اندك از زندگي ديده مي شود قربانيان تنها جنگ شيميايي در سال هاي بي تفاوتي نيمه دوم قرن بيستم به شمار مي روند. سال هايي كه صدام حسين به صورتي آشكار، برنامه تكثير تسليحات كشتارجمعي خود را پيگيري مي كرد و در اين روزهاي بي رحمانه ابرهاي زهرآگين عراق جبهه هاي ايران را فرا گرفت. زندگي عادي براي «احمد فرجي» يكي از مجروحان اين بمباران ها در يكي از شب هاي سال ۱۹۸۵ پايان يافت. وي گفت: «در سنگر بوديم كه با سرفه و فرياد از خواب بيدار شديم و هنگامي كه چشم باز كردم ۳۰ نفر از همرزمان خود را در حال جان دادن ديدم.» وي افزود: «برخي با دچار شدن به حالت تهوع، استفراغ كرده و عده اي ديگر لباس هاي تن خود را پاره مي كردند و بعد بدن هاي پرزخم آنان بر اثر تورم زياد شكاف برمي داشت و من ديگر بي هوش شدم.» «هنگامي كه روي يك برانكارد به هوش آمدم همه چيز در اطراف من سياه بود. امدادگران گفتند من همراه سه هزار مجروح شيميايي ديگر از مناطق مختلف جنگي، به ورزشگاهي در تهران منتقل شده ايم.» «احمد» يك مجروج ديگر بمباران هاي شيميايي عراق است. او هنگامي كه براي آخرين بار لباس نظامي جمهوري اسلامي ايران را بر تن كرد ۲۰ ساله بود ولي اكنون زهر شيميايي كه در بدن وي جريان دارد ناي او را از بين برده و به زودي شش هاي احمد نيز به اين سرنوشت دچار خواهد شد. در طول هشت سال جنگ با عراق، حداقل ۱۰۰ هزار نظامي و غيرنظامي ايراني در معرض كاربرد تسليحات شيميايي صدام حسين قرار گرفتند. ۱۰ هزار نفر از آنان طي فقط چند روز جان خود را از دست دادند ولي ۵۰۰۰ نفر ديگر هنوز زنده اند كه تحت مراقبت هاي ويژه و مداوم پزشكي قرار دارند. دكتر « سهراب پور» متخصص مجاري تنفسي، فرشته نجات اين مجروحان است كه از ۲۰ سال قبل كار خود را براي درمان قربانيان سموم صدام حسين آغاز كرده است. وي مي گويد: «در ابتداي كار به هيچ وجه نمي دانستيم با اين مجروحان چه كنيم. آنان را به آلمان، سوئيس و فرانسه فرستاديم اما پزشكان در اين كشورها فقط سر تكان دادند. هيچ كس نمي دانست چه كند. آخرين تجربيات در اين مورد به پنجاه سال قبل هنگام جنگ دوم جهاني مربوط است.» ارتش صدام حسين از نوامبر ۱۹۸۰ تسليحات شيميايي را در جريان حملات نامنظم خود به كار برد تا تأثير اين گونه مهمات را بيازمايد. ولي در سال ۱۹۸۳ و هنگامي كه خيل رزمندگان ايراني راهي تمامي جبهه هاي جنگ شدند عراق اين تسليحات را به صورت منظم مورد استفاده قرار داد. در سال ۱۹۸۵ فقط در جريان يك مرحله از عمليات شيميايي، ۱۱ هزار سرباز ايراني در معرض گازهاي سمي قرار گرفتند. به گفته دولت ايران، عراقي ها در طول هشت سال جنگ، بيش از ۶ هزار تن گاز شيميايي را در جبهه هاي جنگ به كار برده اند.
حتي در يك گزارش سازمان سيا در سال ۱۹۹۱ آمده است: «با ادامه جنگ، استفاده از سلاح شميايي به بخش تكميلي راهبرد نظامي عراق تبديل شد در حالي كه سربازان ايراني به هيچ وجه آماده مقابله با چنين وضعيتي نبودند.» اما اين همه ماجرا نيست. دكتر «محمد حيدريان» معاون پزشكي يكي از بنيادهاي مذهبي كه به مجروحان شيميايي كمك مي كند، مي گويد بمباران هاي شيميايي بغداد محدود به مناطق نظامي نبود. به گفته وي، «در معرض هشت سال جنگ، عراق حداقل ۳۰۰ عمليات شيميايي را اجرا كرد كه ۱۰ درصد آن در مناطق مسكوني و غيرنظامي صورت گرفته است.»
امروزه اين بنيادها با اختصاص بودجه به مجروحان شيميايي كمك مي كنند كه بخشي از اين اقدامات شامل درمان، نقل و انتقال و اقامت مصدومان عمليات شيميايي صدام در كناره درياي خزر است. دكتر سهراب پور در عرض ۲۰ سال گذشته به خوبي با پيامدها و عوارض گازهاي شيميايي آشنا شده اما بايد گفت تا درمان مجروحان اين سموم راه زيادي مانده و تنها كار ممكن تسكين درد و رنج اين مصدومان است. اسماعيل خوشنويسان يك مجروح ديگر كه گويي نفس هايش رو به پايان است مي گويد: «صدام حسين يك جنايتكار است و بايد بدترين سرنوشت ها را تحمل كند.»
او كه راننده كاميون حامل رزمندگان مجروح ايراني بود در حال انتقال آنان به خطوط پشت جبهه، دچار آسيب ديدگي شيميايي شد. خوشنويسان مي گويد: «هنگامي كه در حال انجام مأموريت بودم ناگهان بوي شكلات و كاه در هوا پخش شد. من و همراهانم ماسك و لباس ضدگاز نداشتيم. چشم هاي من بسته شد گويي كه هزاران سوزن در آنها فرو مي كردند.»
امروز بعد از گذشت ۱۸ سال از آن واقعه، خوشنويسان كه فاقد دندان و لثه است به سختي نفس مي كشد و با دشواري مي تواند دو كلمه متوالي سخن بگويد. زندگي اين مجروح شيميايي همانند گروهي ديگر از همرزمان وي، درون بيمارستان ها مي گذرد زيرا در رگ هاي وي سم جريان دارد. «برايان داوي» يكي از مسئولان بخش سلامت و امنيت سازمان بين المللي ممنوعيت استفاده از سلاح شيميايي مي گويد: «در هيچ نقطه اي از جهان، چنين بخش عظيمي از مردم يك كشور در معرض تأثيرات زيانبار تسليحات شيميايي قرار نگرفته اند و همچنين برنامه كنترل و درمان اين عوارض مانند ايران اجرا نشده است.» برايان داوي مي افزايد: «امروزه نتايج آن جنگ خونبار، به پاسخ ها و معيارهايي در مورد حملات شيميايي تبديل شده است.» اما اين خبر نمي تواند براي شهيدان زنده حاضر در بيمارستان ساسان آرامش آور و تسلي بخش باشد. بسياري از مجروحان سموم صدام حسين، طي سال هاي گذشته بر اثر ابتلا به بيماري سرطان با زندگي وداع كرده و برخي ديگر نيز، بيماري هاي ارثي را به فرزندان خود منتقل كرده اند. بايد گفت هنوز پيامدهاي تأثير تسليحات شيميايي بر كل جمعيت ايران ناشناخته مانده است.
منبع: روزنامه «ايل جورناله» ايتاليا

• پل ارتباطي
«توشي ميتسو موتگي» معاون وزارت امور خارجه ژاپن هفته گذشته در گفت وگويي با ايرنا اعلام كرد كه توكيو از سياست بي طرفي فعال ايران در قبال بحران عراق استقبال مي كند. در مورد قرار دادن نام ايران در كنار عراق و كره شمالي به عنوان «محور شرارت»، وي تاكيد كرد كه در ژاپن نظريه محور شرارت وجود ندارد. موتگي در اين مصاحبه با تاكيد بر عدم تاثير رابطه آمريكا و ايران بر روابط توكيو ـ تهران گفت كه ژاپن آماده است در مورد عراق و مسئله خاورميانه و ديگر مسائل بين ايران و آمريكا نقش پل ارتباطي را ايفا كند.

• ايران منتظر انتخابات ارمنستان
فرهاد كليني سفير و نماينده تام الاختيار ايران در جمهوري ارمنستان به تازگي در مصاحبه اي با خبرگزاري اينترفكس كه در روزنامه «آزگ» ارمنستان چاپ شده است درباره همكاري هاي تهران و ايروان در زمينه هاي سياسي و اقتصادي گفته است كه ايران منتظر روشن شدن سرنوشت انتخابات رياست جمهوري ارمنستان است. تامين سوخت نيروگاه هسته اي بوشهر و احداث خط لوله گاز ايران و ارمنستان از جمله همكاري هاي اقتصادي است. در عين حال سياست آشتي با تمام كشورهاي منطقه قفقاز نيز در دستور كار سفير تام الاختيار ايران در ارمنستان است. كليني در ادامه اين مصاحبه درباره همكاري هاي نظامي ايران و ارمنستان گفته كه تهران با مسكو در اين زمينه همكاري هاي نزديكي دارد. بنابراين همكاري نظامي با ارمنستان ضرورتي ندارد و ايران ترجيح مي دهد «روابط عادي» با ارمنستان داشته باشد. سفير ايران در اين مصاحبه به طور ضمني از اجازه ارمنستان به آمريكا براي استفاده از حريم هوايي اين كشور عليه عراق انتقاد كرده است.

• ادعاي روزنامه الحيات
روزنامه انگليسي زبان الحيات به تازگي در گزارشي با عنوان «از سياست بي طرفي فعال تا نگراني هاي راهبردي» نوشته است مسئولان ايران قول داده اند كه از فرار مسئولان عراقي به خاك ايران جلوگيري كرده و به خلبانان آمريكايي كه در نزديكي مرزهاي آن كشور سقوط مي كنند كمك هاي لازم را ارائه كنند. الحيات اشاره كرد كه ايراني ها از سرنگوني حكومت عراق كه در جريان جنگ هشت ساله باعث كشته شدن سربازان ايراني شد خشنودند اما از خطر تبديل شدن عراق به پايگاه بزرگ ارتش آمريكا هم آگاهي دارند. اين روزنامه همچنين نوشته كه ايران شعار ديپلماسي بي طرفي را در برابر بحران عراق در پيش گرفته اما هيچ كس به درستي معني چنين موضع گيري را نمي داند. يك مقام وزارت امور خارجه ايران درباره موضع برخي اعراب كه در اين گزارش الحيات آمده به همشهري گفت كه برخي از قدرتمندان عرب نمي خواهند درك كنند كه ايران نه در كنار ديكتاتور خون آشام بغداد قرار خواهد گرفت و نه چكمه ژاندارمي آمريكا را براي جنگ عليه اعراب و مسلمانان به پا خواهد كرد.