بديع سخنهاي شاعر
 
"ايرانشناسي اروپايي مطالعات" سمينارهاي از گزارشي
فرانسه ، در "شاعر و فيلسوف رياضيدان ، خيام" و
(بخش واپسين) سپتامبر 1999
رضوي مسعود :از گزارش
علم جايگاه و پاريس در خيام -7
اسلامي تمدن در
رباعيات ترجمه مديون آن‌را بسياري كه خيام عالمگير شهرت
همواره مي‌دانند جرالد فيتز توسط انگيزش شگفت اما اندك
و رفته سخنها ادبي برجسته آثار و كتابها دررساله‌ها ،
سه در به‌ويژه وي علمي مقام درباره كمتر اما.مي‌رود
"اتفاقا.است شده گفته سخن فلسفه و نجوم رياضيات ، عرصه
.بود جالب منظر همين از "عمدتا نيز خيام اخير سمينار
انتشار با آمد ، عمل به سمينار اين در كه روشنگريهايي
زبان سه به راشد رشدي پروفسور اهتمام به خيام رياضي آثار
بازشناسي در عطفي نقطه مي‌تواند فرانسه و انگليسي عربي ،
.است چنين بي‌گمان و باشد خيام عمر حكيم علمي مقام
آقاي عالمانه و ظريف پيام به نخست سمينار افتتاحيه درخشش
مديركل ويژه مشاور منتقدانه و جالب سخنان به سپس و خاتمي
مقام به ارجگذاري ضمن خاتمي آقاي.مي‌گشت باز يونسكو
اسلامي ، تمدن بزرگ ميراثهاي از يكي عنوان به خيام
راهي و ما همه وظيفه را سترگ ميراث اين در بازانديشي
خوانده يكديگر از امروز جهان در فرهنگها شناسايي براي
حكيم اقتدار به‌ويژه و خيام ، فلسفي و علمي مقام وي.بود
چنين شناخت عدم از ظرافت به و نموده گوشزد رياضيات در را
.بود كرده گله گرانقدري داشته‌هاي چنين و مهم جنبه‌هاي
صفت سه نشانگر شد ، درج كشور مطبوعات همه در كه پيام اين
و مجامع از استقبال و پيشتازي -بود1 خاتمي آقاي برجسته
فرصتهاي اغتنام و شناسي موقع -علمي 2 اصيل فعاليتهاي
و گفت‌وگو به زدن دامن براي بين‌المللي عرصه‌هاي در مفيد
احاطه و اشراف دادن نشان -و 3 ايران تمدني ارزشهاي طرح
.آن مختلف ابعاد در ايراني -اسلامي فرهنگ به نسبت علمي
نراقي احسان دكتر اظهارات جمهوري ، رياست سخنان از پس اما
مديركل آنكه ضمن ;بود توجه جالب غربيان علمي مرام نقد در
ارج و اعتبار بر خود سخنان با مايورنيز فدريكو يونسكو ،
با منتقدانه سخنان اين.افزود بسيار علمي اجتماع اين
تمدن و فرهنگ تاريخ در رندانه حكايت يك از نتيجه‌گيري
را حكيم ارسطوي شبي عباسي خليفه مامون.شد آغاز اسلامي
.مي‌شود زيبايي و حقيقت جوياي وي از و مي‌بيند خواب به
عقل كه آنچه اول !است چيز سه حقيقت مي‌گويد پاسخ در حكيم
(جامعه) بشري عرف كه آنچه دوم مي‌كند ، حكم بدان سليم
از پسمينهد صحه آن بر قانون آنچه سوم و است آن پذيراي
رهنمودهاي دراين تامل ضمن و برمي‌خيزد خواب از وي آن
يونان دانشوران و حكما كتابهاي تا مي‌دهد دستور حكيمانه
نهاده بنياد ترجمه نهضت ترتيب بدين.شود ترجمه عربي به
كار اين متولي بيت‌الحكمه نام به سازماني و مي‌شود
خيزش اين از عظيم نتايجي بعدي قرون طول در و مي‌گردد
اين اينكه.مي‌شود بشري فرهنگ همه و مسلمانان عايد علمي
نيست ، مهم قصه‌پردازان ، ساخته بر يا است صحيح افسانه
پرسشگر جامعه در عالمانه و اصيل نيازي كه است اين مسئله
برآن حكاياتي چنين با كه داشته وجود مسلمانان طلب علم و
منتقدانه نكته اما.است مي‌شده زده تاكيد و تاييد مهر
علم براي جعلي سيري غرب ، در علم مورخان كه است اين
با سپس و رم به آتن از را آن مسير و پرداخته‌اند
بدون داده‌اند قرار توجه مورد اروپا به طولاني فاصله‌اي
حقيقي سير كه بپردازند آشكار حقيقت اين اظهار به آنكه
اسلامي شرقي تمدن به رم و آتن از بشر تاريخ در دانش
و آندلس) اسلامي غربي تمدن به سپس و (خراسان و بغداد)
به عربي مترجمان توسط طريق آن از و شده منتقل (اسپانيا
تفكر واقعي جريان اين.است رسيده غربيان دست به لاتين ،
حقيقت و كرده تحريف را آن بسيار غرض‌ورزيهاي كه است علمي
انگاشته ناديده را زمين مغرب به اتصال در آن اصلي ركن و
صرف مترجم فقط مسلمانان كه است اين مهم مسئله امااست
ابداعات ، مسير اين در آنان نبوده‌اند ، يونان فلسفه و علوم
و داشته متعالي و عالي تفسيرهاي و انتقادات اصلاحات ،
شروح در ويژه به.بودند ساخته فربه بسيار را آن حجم
را آنچه و كرده كشف و گوشزد فراوان علمي نكات خود مختلف
بازگفته بود مانده پنهان روم و يونان قديم علماي ديد از
اسف‌انگيز غفلتهاي جمله از نيز نكته اين.بازنوشته‌اند و
به كه است خيام رياضي مهم آثار و ابداعات آن نمونه و است
شده انگاشته ناديده حتي و نگرفته قرار توجه مورد شايستگي
.است
در.خيام سمينار افتتاحيه ارزشمند بودازجلسه اجمالي اين
سمينار نخست كه بود براين قرار رفت آن تفصيل كه گذشته
زرين عبدالحسين دكتر شادروان رياست به بيت‌الحكمه علمي
به اسلامي بزرگ دائرتالمعارف و گردد برقرار تهران در كوب
آمادگي اعلام زمينه اين در نيز بجنوردي موسوي آقاي سيادت
.بود كرده
موثق منابع و متون استحصال از پس نيز زرين‌كوب استاد
مترجمان از نفر نام 25 بر مشتمل ليستي تاريخي ، و فرهنگي
تهيه نموده‌اند ترجمه عربي به يوناني از كه برجسته‌اي
و شود پرداخته بدانها علمي سميناري طي بود قرار و كرد
قرار بررسي مورد دقيق صورت به آنها علمي اعتبار و نقش
هاشمي آقاي وزارت زمان در فوق‌الذكر دلايل به اما.گيرد
نيز و عالي آموزش و فرهنگ وزارتخانه در گلپايگاني
فرصت اين كه شد ايجاد فضايي يونسكو ، در ايشان نماينده
نيز اخير روزهاي همين در "اتفاقا و رفت دست از علمي
و شتافت باقي ديار زرين‌كوببه عبدالحسين استاددكتر
و گرامي يادش.شد كوتاه فرهيخته معلم آن دامان از دستها
اجلاس همين نظير گرديد مقرر سپس.باد درخشان انديشه‌هايش
علمي كميته و شود تشكيل اندلس در نشد ، تشكيل ايران در كه
عربي از كه را غربي بزرگ مترجمان اسپانيا در بيت‌الحكمه
غرب به را بشري دانش عظيم منابع و كرده ترجمه لاتين به
بدين.شوند قرارداده تحقيق مورد و معرفي نموده‌اند منتقل
تاريخ در دانش سلوك دادن نشان براي موثق منبعي ترتيب
عرصه اين در مسلمانان عظيم نقش و بشري تمدن و فرهنگ
بيشتري اهميت از البته مسلمانان براي كه مي‌گرديد فراهم
را شده انگاشته ناديده و رفته ياد از حقي و بود برخوردار
.مي‌داد قرار توجه مورد
كشور از خارج مقيم ايرانيان كمكهاي -8
نيز سمينار و بود خيام سمينار اصلي متولي چه اگر يونسكو ،
بار اما شد ، برگزار پاريس در سازمان اين مقر و سالنها در
كشيده دوش به امريكا حتي و اروپا مقيم ايرانيان را اصلي
سه دو بعدهابودند ساخته فراهم را آن مالي امكانات و
نيز "نهايتا و كرده ارسال كمكهايي نيز ايران سفارتخانه
پرداخت‌كنندگان جمع به نيز اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت
مدتها از مي‌بايست رسمي نهادهاي رو هر به.بود پيوسته
واقع در.مي‌كردند آغاز را خود مساعي تشريك و مساعدت پيش
در سمينار ، علمي اهميت درك و برنامه‌ريزي با مي‌بايست
انتشار با سپس و برمي‌داشتند گام آن اعتبار افزايش جهت
به تاريخي و علمي اثر چند حتي و بروشورها و نشريات
و سمينار ارزشهاي ارتقاي به كمكي بين‌المللي زبانهاي
كتاب دو حتي آنكه شگفت.مي‌نمودند آن موضوعات شدن فراگير
مالي كمكهاي و اهتمام با نيز سمينار اين در شده ارائه
رياضيات آثار" نخست.بود گرديده منتشر مهاجر ايرانيان
و راشد دكتر اهتمام به فرانسوي و انگليسي ترجمه با "خيام
استاد مينياتورهاي با خيام رباعيات از نفيسي كتاب سپس
پزشك كه صادقي خانم و صادقي پروفسور ترجمه و فرشچيان
با چاپي با را نفيس كتاب اين و است سوئيس در برجسته‌اي
مناسبت به خود شخصي سرمايه با زيبا و بالا استانداردهاي
كمكها اين همه.بود كرده ارائه و چاپ سمينار اين
در.نيافت شايسته انعكاسي نيز خبري لحاظ به حتي متاسفانه
مي‌توانيم ما و نيست بسيار عملكردها اين نمونه كه حالي
خارج و داخل در اجتماعي مختلف گروههاي تشويق و تقدير با
آوريم فراهم شرايطي برخوردارند ، مناسب مالي تمكن از كه
و شود خارج ركود حالت از برنامه‌ها و طرحها از بسياري كه
.يابد بسيار افزايش مساعي تشريك انگيزه
هيچگاه عرصه ، اين در بسيار ادعاهاي علي‌رغم بدبختانه ولي
ايرانيان همياري صورت در و نخواسته كمك مردم از صادقانه
و جدي قدرداني هيچگاه -مهاجر هموطنان بويژه -ميهن‌دوست
شده كوشيده همواره واقعيت برخلاف.است نگرفته صورت درخور
مشاركت و غيررسمي مجاري از فردي و عمومي فعاليتهاي تا
براي مسئولان برخي و شود منتسب رسمي دستگاههاي به مردمي
ديگران دستاوردهاي از خود كاري پرونده ساختن قطور
ايرانيان روحيه و انگيزه تضعيف قيمت به و نهاده مايه‌ها
نامبارك ، سنت اين.كرده‌اند را استفاده كمال فرصت ، از
منافع به نگرش با و حرفه‌اي اخلاق رشد مبناي بر مي‌بايد
فرزندان سرنوشت مي‌بايد ناگزير كه آينده‌اي و ايران ملي
كوشيده‌اند ، كه مردماني حق شودو دگرگون خورد رقم آن در ما
!شود ادا جوانمردانه
شاعر و فيلسوف رياضيدان ، خيام ، -9
فلسفه و نجوم رياضي ، وجه بر "عمدتا خيام ، سمينار در
"كاملا خصلتي و صبغه جهت همين به بود ، شده تاكيد حكيم
شركت‌كنندگان از برخي رياضي ، مباحث در بويژه و يافته فني
برخي.بودند شده دعوت بين‌المللي برجسته رياضي‌دانان از
هوزل ، كريستين:از بودند عبارت شركت‌كنندگان از
گيوستي ، انريكو كناني ، ناصر لوبري ، كلود تويري ، عبدالعزيز
استاد و ابگرال فيليپ مايلد ، بن مارون مگاهد ، نفرتي‌تي
رياضيات كارشان حوزه گروه اين.وهابزاده بيژن ايراني
-Khayyam mathematicien -رياضيدان خيام درباره و بود
نخستين براي برخي كه كردند بيان پرباري و دقيق سخنهاي
.مي‌شد مطرح بار
- Astronome -منجم خيام درباره دلال احمد و مورلن رجيس
هيدرواستاتيكي نظريات باب در و كردند ايراد را خود خطابه
.نمود سخنراني نسكايا روزها ميشلوونا ماريام خانم خيام ،
شاعر و فيلسوف خيام درباره علمي ، افادات اين از پس
نو نگاههاي بر مبتني كه شد ارائه ظريفي و زيبا خطابه‌هاي
معروف و بزرگ ايرانشناس لازار ، ژيلبربود متنوعي و
سخنهاي شاعر خيام عمر درباره كم‌نظير تسلطي با فرانسوي
ليلي و بوعلي ، و خيام درباره حسنوي احمد.گفت بديع
سخنراني خيام از جرالد فيتز ترجمه درباره انور چندروف
مترجم صادقي ، حسين پروفسور عده ، اين بر علاوه.نمودند
نفيس‌ترين و ترجمه‌ها بهترين از يكي متولي و فرانسوي
تئوريهاي باب در) چاووشي آقاياني جعفر خيام ، چاپهاي
و هيثم ابن درباره) همداني معصومي حسين ،(خيام موسيقي
ايراني‌هايي دانشوران رضا فضل‌الله پروفسور و (خيام
از گروه اين بر علاوه.كردند ارائه سخنرانيهايي كه بودند
روز نخستين در "فيلسوف خيام عمر" بديع سخنراني ايرانيان ،
مورد بسيار كه شد ارائه نصر سيدحسين دكتر سوي از همايش
كه ايرانيان براي فقط نه سخنرانيش و نصرگرفت قرار توجه
و داشت قرار دانشجويان و استادان همه دقيق توجه مورد
دانشوران از بسياري را او فكري سير كه بود مشخص "كاملا
.مي‌كنند مطالعه را او آثار و مي‌شناسند جهان مختلف نقاط
نيز ما با گفتگويي در صميمانه برخوردي و تواضع با نصر
.بود مضمر آن در آموزنده‌اي و جالب نكته‌هاي كه كرد شركت
.والسلام
|
