به گزارش همشهری، وزارت بهداشت از تمامی دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی درخواست کرد تا ترتیبی اتخاذ شود که ممنوعیت فروش این گروه از داروها بدون نسخه به داروخانه‌های تحت پوشش آن دانشگاه‌ها ابلاغ شده و در امر بازرسی از داروخانه روی این مسئله تأکید خاص صورت پذیرد.
دکتر ابراهیم شیبانی با اشاره به اینکه قرص آدولت‌کلد و آموکسی‌سیلین از آنتی‌بیوتیک‌ها در رده‌های بعدی پرفروش‌ترین داروها در کشور قرار دارند، افزود: تولید 97 درصد داروهای مصرفی کشور در داخل صورت می‌گیرد و در حال حاضر تنها 3 درصد از داروهای مصرفی وارد کشور می‌شود.
معاون غذا و داروی وزارت بهداشت با عنوان این مطلب که قبل از انقلاب سهم داروهای وارداتی مصرفی در کشور 75درصد بوده است، بر ضرورت استفاده از داروهای طبیعی تأکید کرد و به مهر گفت: در حال حاضر 400 قلم داروی طبیعی و گیاهی در فهرست دارویی کشور وجود دارد.
در کشورهای پیشرفته 300قلم دارو در فهرست otc (یعنی فروش دارو بدون نسخه که حتی بدون تجویز پزشک هم می‌توان از داروخانه تهیه کرد) قرار دارد، این در حالی است که در کشور ما به لحاظ برخی محدودیت‌ها، این داروها از 70 قلم تجاوز نمی‌کند.
مهم‌ترین داروهای بدون نسخه شامل مسکن‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضداحتقان و ضدسرفه است.این گزارش حاکی است مسکن‌هایی که در ترکیب آنها مواد‌مخدر وجود دارد مانند استامینوفن کدئین و اکسپکتورانت کدئین ازجمله داروهایی هستند که درصورت مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت منجر به اعتیاد افراد میشوند.
البته مصرف داروهای ضددرد که جنبه مخدر دارند گاهی ناگزیر است اما این مصرف باید زیر نظر پزشک باشد چون مشکل اعتیادآوری دارند.کارشناسان معتقدند: استامینوفن کدئین باید با تجویز پزشک مصرف شود چون مصرف مداوم آن مانند داروهای دیگر عوارض سوء زیادی بر بدن دارد.
براساس این گزارش، مسمومیت کبدی و مشکلات کلیوی، از عوارض مصرف بی‌رویه و بدون نسخه داروی استامینوفن کدئین است و اگر بیش از 10گرم در روز مصرف شود سبب تجمع در کبد می‌شود.
کدئین یک ماده مخدر است که برای کاهش درد روی سیستم اعصاب مرکزی(مغز و طناب نخاعی) اثر کرده، درد را تخفیف می‌دهد. اثرات ناشی از مصرف استامینوفن کدئین شامل یبوست، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، برافروختگی، سبکی سر، کاهش اشتها، تهوع، مشکل یا درد هنگام ادرار و تعرق است.
علی صفا، کارشناس معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت پیش‌تر گفته بود، مصرف زیاد این دارو با توجه به کدئین آن، موجب اعتیاد می‌شود و معتادان گاهی اوقات در روز 20عدد آن را یکجا می‌خورند.
صفا با بیان اینکه مصرف استامینوفن کدئین برای افرادی که ممکن است هنگام سردرد و یا تب از آن استفاده کنند موجب اعتیاد نمی‌شود، گفت که در این مواقع هم دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود. به گفته علی صفا میزان مواد‌مخدر این دارو در بازار ایران از 20میلی گرم به 10میلی گرم کاهش پیدا کرده و قرار است این میزان هم به کمتر از 10میلی‌گرم برسد تا عوارض کمتری برای مصرف‌کننده داشته باشد.
در دسترس بودن انواع مسکن‌ها
این در حالی است که کارشناسان یکی از دلایل افزایش این نوع اعتیاد را دردسترس‌بودن انواع مسکن‌ها می‌دانند. در حال حاضر در کشور ما هر شخصی می‌تواند به‌راحتی و بدون نسخه پزشک به انواع مسکن‌ها دسترسی داشته باشد.
به گفته محققان، مصرف داروهای مسکن و خواب‌آور دارای آثار و عوارض مخربی است که معمولاً تا چند ساعت باقی می‌ماند. داروهای مسکن و خواب‌آور باعث تغییرات رفتاری یا روانی همچون سرخوشی مختصر، رفتار نامناسب جنسی، پرخاشگری، اختلالات درکی، اختلال قضاوت، رخوت، خواب‌آلودگی، شل‌شدن عضلات، به‌هم‌خوردن تعادل و اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی میشوند.
همچنین مصرف طولانی داروهای مسکن و خواب‌آور، عوارضی شامل افسردگی، سردرد، ناراحتی گوارشی، آسیب کبدی و اختلال حافظه در پی دارد. زنانی که به‌طور مداوم از استامینوفن و بروفن استفاده می‌کنند نیز دوبرابر افراد معمولی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند.
باورهای غلط
به اعتقاد اکثر کارشناسان، ناآگاهی جامعه و فرهنگ و باورهای غلط رایج در میان مردم، دلیل افزایش تجویز و مصرف دارو نسبت به استانداردهای جهانی است.
تصور عامه مردم ایران این است که پزشک خوب داروهای بیشتر و متنوعی را تجویز می‌کند، در حالی که با مصرف هرچه بیشتر دارو سیستم سلامت کشور رو به بهبودی نرفته بلکه بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
مردم فراموش می‌کنند که هر دارویی که مصرف می‌کنیم به داروی دیگری نیاز دارد که عوارض آن را از بین ببرد. اما اگر بپذیریم که علت درخواست دارو از سوی بیماران ناآگاهی آنها و باورهای غلط رایج میان مردم است، این سؤال مطرح می‌شود که چرا پزشکان آگاه، به این درخواست نابجا پاسخ مثبت می‌دهند؟
برخی پزشکان به‌منظور نگهداری بیماران خود و جلوگیری از مراجعه آنها به پزشک دیگر، مطابق میل بیمار رفتار می‌کنند و داروهایی که مورد نیاز بیمار نیست را بنا به تقاضای فرد بیمار برایش تجویز می‌کنند؛ این را هم البته می‌شود به مشکلات اقتصادی پزشکان و هزار و یک علت دیگر ربط داد.
مصرف خودسرانه
براساس تحقیقات انجام شده، ایرانی‌ها 10 تا 15 درصد مجموع داروهای کشور را به‌صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشک مصرف می‌کنند. این‌مطلب را دکتر سعید واقفی، دبیر انجمن داروسازان کشور می‌گوید. به گفته او، مسکن‌ها بیشترین داروهایی هستند که مردم به‌صورت خودسرانه مصرف می‌کنند.
دکتر واقفی ادامه می‌دهد: علاوه بر مسکن‌ها، قطره‌های چشمی و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز بیشترین میزان مصرف خودسرانه را دارند. البته آنتی‌بیوتیک‌ها به‌علت نوع تأثیر دارویی، بدترین داروهایی هستند که به این شیوه مصرف میشوند،
چراکه در صورت عدم نیاز بدن، این دارو مانند سم عمل می‌کند و میکروب‌های بدن را نسبت به داروها مقاوم می‌کند و درصورت ایجاد عفونت در بدن دیگر آنتی‌بیوتیک در درمان بیماری مؤثر نخواهد بود، این در حالی است که بسیاری از مردم آنتی‌بیوتیک‌ها را بدون تجویز پزشک مصرف می‌کنند و این مسئله باعث شده که آنتی‌بیوتیک‌ها از پرمصرف‌ترین اقلام دارویی در کشور باشند.
در هر حال اتفاق نظر کارشناسان این است که برای بهبود وضعیت تجویز و مصرف بیش از حد دارو، جامعه ما بیش از هر چیزی نیاز به فرهنگ‌سازی جدی در این زمینه دارد.
