همشهری آنلاین - زهرا بلندی: این مسجد که به سفارش «حاج سیدهاشم قندی» در دوران قاجار تقریباً سال۱۲۸۸ شمسی ساخته شده است، امروز در کنار ستونهای خوشنقش و محرابی که ذرهای از قبله انحراف ندارد، روایتگر پیوند دیرین ایمان، مردم و مقاومت است.
خواندنیهای بیشتر را اینجا دنبال کنید
نصرالله حدادی، تهرانشناس و پژوهشگر شهری، مسجد قندی را نمونهای از معماری برای مردم میداند و تأکید میکند: «سکوی پیرنشین در ابتدای ورود، فقط سنگی برای نشستن سالمندان نبود، بلکه جایی برای دیدار و گفتوگو میان رهگذران و نمازگزاران بود که در طراحی مسجد لحاظ شده تا آدمها کنار هم بنشینند، چهره به چهره گفتوگو کنند و از فضای مسجد بهره ببرند، حتی اگر عذر شرعی برای ورود به شبستان داشته باشند.»
او با اشاره به دقت در جهت قبله میگوید: «زاویه محراب این مسجد براساس موقعیت خورشید در روزهای ۷خرداد و ۲۵ تیر، زمانی که خورشید عمود بر کعبه میتابد، تنظیم شده است و همین موضوع نشان از دقت علمی و معنوی در ساخت بنا دارد. از نظر او، یکی از برجستهترین ویژگیهای مسجد قندی، همین دقت در جهتیابی است که باعث میشود نمازگزار بدون هیچ انحرافی رو به قبله بایستد.»
حدادی مسجد را از نظر معماری نیز نمونهای برجسته معرفی میکند و با بیان اینکه این مسجد یکی از آثار معمار معروف تهران، استاد حسن بنا است که سابقه ساخت بناهایی مانند کوچه قرینه لولاگر را در کارنامه دارد، توضیح میدهد: «هشتی هشتضلعی با گنبدی کاشیکاریشده در ورودی اصلی، همراه با کتیبههایی به خط ثلث سفید بر زمینه لاجوردی، از زیباترین نمونههای کاشیکاری سنتی تهران محسوب میشود. حتی ورودی فرعی مسجد هم با وجود سادگی، دارای هشتی مستقل با تزئینات کاشی معقلی است که نشان میدهد توجه به جزئیات در این بنا، در تمام نقاط آن رعایت شده است.»
حدادی ادامه میدهد: «ترکیب هماهنگ ایوانها، طاقنماها و کاشیکاریهای شرقی و غربی حیاط، جلوهای خاص به صحن مسجد داده و شبستان مسجد با ۹ ستون و دو محراب کاشیکاریشده، فضایی متوازن و روحنواز ایجاد کرده است. استفاده از طاق جناقی آجرچین، درهای چوبی معرق و پنجرههای فلزی سبک همگی یادگار معماری مذهبی دوره قاجار هستند.»
حدادی از نوشتهها و کتیبههای داخل شبستان نیز یاد میکند و میگوید: «در بخشی از شبستان، خطوطی با خط نستعلیق وجود دارد که گفته میشود به دستخط حاج هاشم قندی است. این نوشتهها شامل دعاها و آیات قرآنی هستند و هنوز بهصورت دقیق تحلیل هنری و نسخهشناسی نشدهاند.»
مسجد قندی نهتنها یک بنای تاریخی، بلکه نقطهای مهم در تحولات اجتماعی تهران است. این تهرانشناس با اشاره به این موضوع میگوید: «این مسجد در دوران مشروطه محلی برای برگزاری جلسات مخفی مشروطهخواهان بود و در دفاع مقدس نیز به عنوان پایگاه پشتیبانی شناخته میشد. همچنین، مسجد قندی سرآغاز تحولات فکری شهید عبدالحسین اندرزگو بود و این موضوع اهمیت مسجد را در تاریخ معاصر ایران دوچندان میکند. این مسجد نه فقط محلی برای نماز، که نشانی از تداوم روح همبستگی و فرهنگ مردمی در جنوب تهران است.»
نظر شما