مجموع نظرات: ۰
دوشنبه ۶ آذر ۱۳۸۵ - ۱۱:۵۳
۰ نفر

فاطمه ستوده: قبل از این که برق به تهران بیاید، تهرانی‌‌ها شب‌هاخانه‌هایشان را با شمع روشن می‌کردند.

حتی در دوران قاجار یک کارخانه شمع‌سازی تأسیس شد که بتواند روشنایی خانه‌ها و شهر را تأمین کند.

با آغاز سلطنت مظفرالدین شاه، «حاج امین‌الضرب» اولین کارخانه برق تهران را که با سوخت نفت کار می‌کرد، به کار انداخت. محل این کارخانه هم در خیابانی بود که مولدگازی(اولین کارخانه تأمین روشنایی تهران) در آن قرار داشت.

 وقتی کارخانه برق در این خیابان ساخته شد، این خیابان هم اسم «چراغ برق» به خودش گرفت. قدرت اولین کارخانه برق تهران 400 کیلووات بود و می‌توانست خیابان‌های اصلی شهر، مثل لاله‌زار و شاه‌آباد را روشن کند. چراغ‌های خیابان از غروب تا ساعت دوازده شب روشن بودند و مردم تهران دسته‌جمعی می‌رفتند کنار کارخانه برق امین‌الضرب و با تعجب به لامپ‌های روشن کارخانه‌ نگاه می‌کردند.

برای محاسبه مقدار مصرف هر مشترک، چیزی به نام «کنتور» وجود نداشت، اما کسانی مأمور شده بودند که به در خانه‌ها و مغازه‌ها بروند و بابت هر شعله چراغ روشن شصت واتی، سی دینار بگیرند.

پیش از کودتای 1299، سید ضیا‌ءالدین طباطبایی که صدارت را بر عهده داشت، تصمیم گرفت که برای تأمین روشنایی شهر اقدامی اساسی کند. به همین دلیل، بلدیه تهران موظف شد که تعدادی فانوس دیواری حلبی به رنگ سبز با تعدادی لامپ خریداری کند و در هر پنجاه قدم آنها را به دیوار بکوبد.

 حاج امین‌الضرب هم قرارداد شش ساله‌ای را با بلدیه تهران بسته بود که خیابان‌ها و معابر شهر را به شکلی اصولی سیم‌کشی کند. روزنامه اطلاعات در 21 آبان ماه 1305 از اطلاعیه‌ بلدیه تهران درباره رفاه عمومی و روشنایی شهر نوشت: «نظر به این که در اثر پاک کردن دیگ‌های کارخانه چراغ برق حاج امین‌الضرب برای لیالی ماه رمضان تا صبح باید چراغ‌ها روشن باشد، چند خط از چراغ‌های الکتریک خاموش گردیده و این مسئله ایجاد زحمت تاریکی جهت عابرین می‌شود.

 بلدیه تهران برای رفاهیت عمومی تا موقعی که کارخانه چراغ برق عملیات خود را خاتمه  دهد، به وسیله چراغ‌های زنبوری که به فواصل نزدیک و معابر مذکوره نصب می‌گردد، تنویر معابر را تأمین خواهد کرد.»

در سال 1313 شمسی، با تصویب‌نامه هیأت وزیران، کارخانه برقی معادل چهار واحد 1500 کیلوواتی خریداری و امکاناتش وارد شد. البته فقط نصب این کارخانه حدود 22 ماه طول کشید و در 1316 بهره‌برداری شد.

 در این مدت طولانی، بلدیه تهران بیکار ننشسته بود. روزنامه اطلاعات در 7 آبان 1313 نوشت: «چنان که اطلاع داده بودیم، از طرف بلدیه تهران بر حسب دستور مقام کفالت مقرر گردیده بود که چراغ‌های برق شهر تا دو ساعت بعد از نصف‌شب روشن باشد تا در آتیه نزدیک چراغ‌های برق تا صبح روشن و روشنایی شهر از این حیث در تمام ساعات شب، چنان که آرزوی همه اهالی پایتخت بوده، تأمین گردد.

اینک به طوری که اطلاع یافته‌ایم، چراغ‌‌های برق شهر از امشب تا صبح روشن خواهد بود و در تمام ساعات شب الی صبح، شهر تهران روشن و آرزوی همه اهالی پایتخت از این حیث، مخصوصاً در این موقع که فصل زمستان نزدیک است، برآورده شد.»

در همان روزها بلدیه تهران اقدام به سیم‌کشی هوایی در خیابان‌ها کرد. این کار بلدیه باعث نارضایتی مردم شد، چون ساکنان خانه‌ها علاقه‌ای به کوبیده شدن میخ روی دیوارهایشان نداشتند.

 برای همین به عدلیه شکایت کردند که «مؤسسه برق می‌خواهد با نصب میخ و سیم برق، خانه‌‌های ما را به آتش بکشد.» سال 1315 شرکت برق تهران برای اهالی اخطاریه‌ای را صادر کرد: «مؤسسه برق تهران به عموم ساکنین تهران(منازل و مؤسسات و مغازه‌ها) اخطار می‌نماید: 7 بهمن کابل‌کشی و سیم‌کشی برق برای استفاده از جریانات متناوب عنقریب شروع خواهد شد.

قیمت جریان برق برای روشنایی به قدری نازل است که با قیمت نفت برابری کرده، بلکه ارزان‌تر تمام می‌شود. برای مصارف غیر از روشنایی و بالاخص مصرف روز قیمت برق فوق‌العاده ارزان می‌باشد...

برای این که مؤسسه بتواند قبلاً از عده مصرف‌کنندگان در هر محل و کوچه مستحضر باشد تا بتواند در موقع کابل‌گذاری یا سیم‌کشی مستقیماً انشعابات لازمه را برای هر خانه یا مغازه را از کابل برقرار نماید که در آتیه برای برقرار کردن آنها مخارج اضافی حفر زمین و انشعاب مجدد پیش نیاید، از عموم اهالی تقاضا دارد برای اطلاع دادن به مؤسسه از مصرف برق خود(خواه مصرف و روشنایی خواه مصرف قوه) به دفتر مؤسسه برق تهران(خیابان سعدی صنیع‌الدوله سابق) مراجعه و ورقه درخواست مجانی که به مشارالیهم داده می‌شود پر نمایند تا مؤسسه به مقدار احتیاج هر کس آگاه بوده و سیم‌کشی متناسبی برای آن بنماید...»

 
البته در آغاز استقبالی از نیروی برق نشده بود. کار به جایی رسید که ابتدا مسئولان گفتند هر کس که بخواهد، به او به رایگان انشعاب برق می‌دهند و پس از آن هم گفتند که یک کنتور رایگان هم به مشترکان هدیه داده می‌شود. در نهایت، بلدیه مجبور شد که مغازه‌داران را برای تمدید پروانه کسب مجبور به برق کشی کند.

کم‌کم شب‌های روشن مهمان شهر می‌شدند. اگر روزهای ابتدایی ورود برق به تهران مردم روی خوشی به لامپ‌های نورانی نشان نمی‌دادند، حالا در اوج روزهای جنگ جهانی، با وسیله جدیدی مثل رادیو روبه‌رو شده بودند که با برق کار می‌کرد. برای شنیدن اخبار جنگ، دیگر این بار کسی از برق نمی‌ترسید.

کد خبر 9509

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار شهری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز