سال گذشته پروژه بررسی مطلوبیت زیستگاه خرس سیاه آسیایی در استان کرمان به‌منظور بررسی وضعیت زیستی این‌گونه نادر حیات وحش در کرمان آغاز به کار کرد. با آغاز به کار این پروژه، تمهیداتی برای مطالعه رفتاری این حیوان فراهم شد که از آن جمله نصب دوربین‌های تله‌ای در منطقه جیرفت بود.
این پروژه که با حمایت معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست و همکاری اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان کرمان واداره محیط‌زیست شهرستان جیرفت فعالیت خود را آغاز کرده، همچنان ادامه دارد.
هادی فهیمی، کارشناس پروژه خرس سیاه کرمان درباره وضعیت خرس سیاه می‌گوید: خرس سیاه با زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها و دام مردم بومی در تعارض است، به همین دلیل برای حفاظت از این حیوان ضروری است سازمان‌های مرتبط به‌خصوص سازمان حفاظت محیط‌زیست برای رفع این تضاد‌ها وارد عمل شوند.
این کارشناس ضمن انتقاد از وضع موجود خرس سیاه بیان می‌دارد: مردم منطقه درآمد چندانی ندارند و خسارت به محصولات باعث تحمیل فشار مالی زیادی به آنها می‌شود؛ این امر می‌تواند زندگی خرس‌ها را تهدید کند.
فهیمی یادآور می‌شود: متأسفانه عدم‌آگاهی و علاقه برخی مسئولان تا به حال باعث بروز مشکلات زیادی در زمینه حفاظت خرس سیاه شده است.
گرچه اولویت‌های پژوهشی درباره گونه‌های شاخص حیات وحش در کشور یکی از اولویت‌ها محسوب می‌شود اما بیم آن می‌رود قبل از اتمام پژوهش‌هایی از این دست به‌دلیل شرایط نابسامان زیستگاه‌ها دیگر اثری از گونه‌های منحصر به فرد در طبیعت کشورمان باقی نمانده و این مسئله نگران کننده‌ای است که با تقویت ابعاد حفاظتی زیستگاه‌ها باید برای آن چاره‌اندیشی شود.
وی در مورد نحوه دوربین‌گذاری و چگونگی اجرای این پروژه خاطر نشان می‌سازد: تعداد 14 دوربین تله‌ای در غارهای شناسایی شده در منطقه به‌مدت 9 ماه از آذر ماه سال گذشته تا به حال نصب و تعدادی عکس از خرس سیاه گرفته شده است. این دوربین‌ها در گدار‌های حیوان، محل‌های علامت‌گذاری شده توسط گوشتخواران، مناطقی که مشاهده خرس سیاه از آن گزارش شده، نصب شده‌اند.
فهیمی تصریح می‌کند: هدف از این عکسبرداری‌ها بررسی و شناسایی محدوده پراکنش گونه و زمان کاهش فعالیت مثل زمستان خوابی است. شناسایی سایر گونه‌های موجود در منطقه، غارهای مطلوب برای خرس که در فصول مختلف سال بر حسب نزدیکی به منابع غذایی مورد استفاده قرار می‌دهد و یا به‌عنوان پناه استفاده می‌کند و همچنین زمان استفاده خرس‌ها از غارهای مورد نظر از دیگر اهدافی است که از این طریق پیگیری می‌شود.
این گزارش می‌افزاید: جمعیت‌های کوچکی از خرس سیاه که در ایران زیست می‌کنند تنها زیرگونه در آستانه انقراض(CR) در دنیا هستند که اطلاعات چندانی از وضعیت آنها در دست نیست و به همین دلیل در چند سال گذشته در نقشه‌های پراکنش ارائه شده از سوی مجامع بین‌المللی حفاظت همچون IUCN، پراکنش آن در ایران با علامت سؤال مشخص شده است، در حالی که این زیرگونه تنها در 2 کشور ایران و پاکستان زیست می‌کند.
قابل ذکر است سطح حفاظتی این زیرگونه از خرس سیاه در طبقات حفاظتی IUCN هم‌سطح یوزپلنگ آسیایی است.خرس‌ها با خوردن میوه درختان و درختچه‌ها و پراکنده کردن هسته(دانه میوه) آنها نقش مهمی در احیای رویشگاه‌های طبیعی به‌خصوص گیاهان بومی دارند و به‌عنوان باغبان در طبیعت ایفای نقش می‌کنند.
گزارش و عکس: پریسا خلف بیگی
