(حلق از 3 قسمت تشکیل شده: 1- حلق دهان یا اوروفارنکس 2- حلق حنجره‌ای یا هیپوفارنکس 3- حلق بینی یا نازوفارنکس).
لوزه سوم در انتهای حلق قرار دارد و نقش آن تأمین ایمنی بدن است و اگر در مواردی مشکلاتی برای بچه به‌دنبال بزرگ شدن آن ایجاد شود، می‌توان با عمل جراحی نسبت به خارج کردن آن اقدام کرد.
در اصطلاح عامیانه به این لوزه، لوزه سوم می‌گویند چون در حلق 2 لوزه اصلی وجود دارد و این قسمت از نسج لنفاوی که بعد از 2 لوزه ذکر شده قرار دارد به نام لوزه سوم خوانده می‌شود.
دکتر محمد صادقی، جراح متخصص گوش، حلق، بینی و حنجره در این خصوص توضیحاتی ارائه می‌دهد.
- اغلب از پزشکان می‌شنویم که بچه لوزه سوم دارد؛ آیا این لوزه فقط در برخی از بچه‌ها وجود دارد؟
به‌طور کلی در تمامی افراد این لوزه وجود دارد ولی ممکن است در بعضی از بچه‌ها این لوزه بزرگ‌تر از حد معمول شده باشد و به‌اصطلاح هیپرتروفی پیدا کرده باشد که البته در همه بچه‌ها این اتفاق نمی‌افتد.
- بزرگی لوزه سوم چه علائمی دارد و چه مشکلاتی برای بیمار پیش می‌آورد؟
علائم بزرگی لوزه سوم عبارتند از: 1- انسداد بینی (بیماران قادر نیستند از بینی به خوبی تنفس کنند). 2- سینوزیت‌های مکرر 3- تکلم تودماغی 4- مشکلات و ناراحتی‌های گوش از جمله اوتیت سروز یا التهاب سروزی گوش (این عارضه باعث می‌شود هوا به گوش میانی خوب نرسد).
- روش برخورد با کودکی که دچار بزرگی لوزه سوم شده چگونه است؟ آیا مشکل، خودبه‌خود برطرف می‌شود؟
اگر با بزرگ شدن لوزه سوم این بچه‌ها دچار عوارضی شوند یا اگر بچه با ناراحتی‌های گوش مواجه شود یا به‌علت بزرگی لوزه‌ها کودک دچار سینوزیت‌های مکرر شده و یا به‌علت بزرگی بسیار زیاد لوزه‌ها، انسداد راه‌های هوایی ایجاد شود، در اینگونه موارد باید عمل انجام شود ولی در غیراین صورت معمولاً با افزایش سن خودبه‌خود برطرف می‌شود و نیازی به انجام عمل جراحی نخواهد بود.
- منظور از برطرف شدن لوزه سوم که در جواب سؤال قبل اشاره فرمودید چیست؟
معمولاً لوزه‌های سوم با افزایش سن کوچک‌تر می‌شوند. به‌علت اینکه لوزه سوم از یک نسج لنفاوی تشکیل شده است، از حدود 4 سالگی به بعد نسج لوزه تحلیل می‌رود. یکی از دلایلی که باعث می‌شود شکایت مریض کم شود این است که راه‌های هوایی و مسیر حلق و حنجره با افزایش سن بزرگ‌تر شده و در نتیجه لوزه سوم نسبت به این راه‌ها کوچک می‌شود. از طرفی خود لوزه‌ها هم به مرور زمان کوچک‌تر می‌شوند. بنابراین هم بزرگ شدن راه‌هوایی حلق و حنجره و هم کوچک شدن و باقی ماندن لوزه سوم در همان حالت اولیه هر دو مؤثر هستند. گاهی ممکن است اینگونه نباشد و به مرور زمان بهبودی حاصل نشود و حتی در افراد بزرگ‌تر و بچه‌های 12 و 14ساله هم، لوزه سوم ایجاد مشکلات و عوارضی کند. در نتیجه بهتر است حتما با نخستین مشکل نسبت به درمان اقدام شود و والدین نبایستی در تمام موارد صبر کنند تا با افزایش سن مشکل برطرف شود.
عدم‌درمان به موقع می‌تواند عوارضی را به‌دنبال داشته باشد که برای سلامتی بچه مشکل‌ساز خواهد بود؛ به‌عنوان مثال اگر ضایعه ایجاد شده مربوط به گوش باشد باعث می‌شود پرده گوش به داخل کشیده شده، عارضه‌ای به نام اوتیت سروز ایجاد شود. اگر چه با افزایش سن مشکل لوزه سوم حل می‌شود ولی این عارضه (اوتیت سروز) برای بچه تا مدت‌ها ایجاد ناراحتی می‌کند یا در موارد دیگر درصورت عدم‌درمان لوزه سوم، ممکن است بچه دچار سینوزیت شود و درصورت ایجاد سینوزیت‌های مکرر صبر کردن صلاح نیست.
بنابراین درصورت بروز عوارضی مانند سینوزیت، اوتیت سروز(عفونت گوش) و حتی عفونت غیرمیکروبی گوش و انسداد راه هوایی باید درمان سریعاً انجام شود. از موارد دیگر که حتما لازم است کودک تحت عمل جراحی قرار گیرد شک به بدخیمی است. البته معمولاً لوزه سوم خوش‌خیم است ولی در مواردی هم ممکن است ضایعه بدخیمی داشته باشد. در حالت بدخیمی و اوتیت‌های مکرر و سینوزیت مزمن و انسداد راه تنفسی باید حتماً عمل جراحی انجام شود و صبر کردن به هیچ وجه جایز نیست.
- بی‌توجهی به لوزه سوم و عدم‌جراحی آن‌چه عواقبی در پی دارد؟
اگر لوزه سوم باعث ایجاد عوارضی در بدن شده و به موقع درمان نشود، می‌تواند در نهایت بد فرم شدن صورت را به‌دنبال داشته باشد یا باعث شود سقف دهان دچار مشکل شود، دندان‌ها به‌صورت منظم رشد نکنند، سینوزیت مزمن ایجاد شود، عوارضی در گوش به‌وجود‌آید و همچنین اوتیت سروز ایجاد شود.
- والدین کودکی که لوزه سوم بزرگ دارد، چه مواردی را باید رعایت کنند؟
والدین باید در سرماخوردگی‌ها یا مواردی که باعث عفونت می‌شوند بسیار مراقب باشند و با توجه به اینکه روش خاصی برای پیشگیری وجود ندارد، باید بلافاصله بعد از مشاهده علائم و قبل از بروز عوارض ذکر شده یا درصورت مشاهده هر کدام از عوارض لوزه سوم به پزشک مراجعه کرده و نسبت به درمان یا انجام عمل جراحی برای فرزند خود اقدام کنند.
- بسیار مشاهده می‌شود که والدین این کودکان با بروز کمترین ناراحتی، سر خود برای کودکشان آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند. توصیه شما چیست؟
با توجه به اینکه لوزه سوم در بیشتر موارد اصلاً احتیاج به آنتی‌بیوتیک ندارد، بدیهی است تجویز آنتی بیوتیک به‌طور خودسرانه نه تنها باعث درمان نمی‌شود بلکه باعث ناراحتی‌های دیگر هم خواهد شد و اصلاً به صلاح سلامتی بچه نیست که بدون تجویز پزشک متخصص، اقدام به مصرف آنتی‌بیوتیک کند، چون مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک به‌تدریج باعث کاهش کارایی سیستم دفاعی بدن بچه می‌شود که حاصل آن ایجاد بیماری‌های فرصت طلب در بچه است.
- در درمان این بیماران با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
مشکلاتی که در درمان این بیماران وجود دارد عبارتند از: مشکلات عمل جراحی، مشکلات حاصل از بی‌هوشی، خونریزی و ایجاد عفونت، عدم‌آگاهی والدین در مراجعه کردن به موقع به پزشک متخصص و اقدام کردن به موقع نسبت به درمان این بیماری.
عدم‌آگاهی از مراجعه به موقع به پزشک باعث ایجاد عوارضی در بچه می‌شود و مشکلاتی را به همراه خواهد داشت که بعضی از آنها قابل اصلاح ولی متأسفانه تعدادی از آنها ضایعه‌گذار است.
- توصیه شما به بیماران و والدین چیست ؟
چنانچه بچه از نظر تنفس مشکل داشته باشد یا اگر گوش بچه و همچنین سینوس‌های او مشکل داشته باشد، باید بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه کنند و نسبت به درمان بیماری اقدام شود.
- توصیه کلی شما به والدین چیست؟
با توجه به اینکه این بیماری پیشگیری خاصی ندارد، باید والدین محترم به‌طور مرتب مراقب سلامتی بچه‌های خود باشند و با مشاهده نخستین علائم این بیماری به پزشک متخصص مراجعه کنند. به هیچ‌وجه آنتی‌بیوتیک به‌صورت خودسرانه مصرف نشود، زیرا در مواردی ممکن است باعث بروز عواقب جبران ناپذیری در سلامتی بچه شود یا این فرض که ممکن است با افزایش سن، کودک خودبه‌خود خوب شود، منتظر خوب شدن تدریجی بیماری نباشند و حتماً نسبت به درمان به موقع اقدام کنند.
