سیمای نگاتیوی یک انقلابی

 حالا تبدیل شده به سوژه فیلمسازها و تئاتریست‌ها. خبرنگارها و روزنامه‌نگارها هم ول‌کنش نیستند. بیشتر از تعداد انگشتان دست درباره‌اش فیلم ساخته شده؛ البته از نوع داستانی و تا دلتان بخواهد می‌توانید درباره‌اش مستند گیر بیاورید و با قلبی اندوهناک به یاد چریک خوش‌قیافه با آن سیگار برگ‌هاوانایش بیفتید.

ده‌ها جلد کتاب درباره‌اش نوشته‌اند و چند نفری هم برای اثبات اینکه دست‌نوشته‌ای از او دارند، دست‌به‌یقه شده‌اند. رفقا و همرزمانش هنوز از او یاد می‌کنند به نیکی و بزرگی و خیلی دیگر، حساب او را از دیگر سرخ‌های نامرغوب جهان جدا کرده‌اند. اما چرا «ال چه» شهرتی بدین اندازه دارد؟ چرا او الگوی خیلی از انقلابی‌های دنیا شد؟ چرا چه‌گوارا اسطوره شد؟چه‌گوارا سرزمینش آرژانتین را رها کرد. کوبا را پس از انقلاب تنها گذاشت و برای بولیوی، کاری نتوانست انجام دهد. چه بود داستان «ال‌چه»؟ دکتر ارنستو رافائل گوارا دلاسرنا که معمولاً به‌عنوان چه‌گوارا یا ال‌چه شناخته می‌شود، یک انقلابی مارکسیست ِ متولد روساریو در آرژانتین بود.

نقشه مسافرت
ارنستو یک بار محض شوخى مى‌خواست از طبقه سوم خانه که با خانه مقابلش ۹۰سانت فاصله داشت بپرد.اگر خانواده به دادش نمی‌رسیدند، او دیگر انقلابی نمی‌شد. او در آن دوران، مدام در کتابخانه بزرگ پدرش پرسه مى‌زد. بسیارى از همسایه‌ها از اینکه ارنستو در چهارده‌سالگى آثار فروید را با اشتیاق مى‌خواند، متعجب بودند. «چه» در دوره دبیرستان با آلبرتو گرانادوس(همان شخصى که «چه» همراه با او سفر به دور آمریکاى لاتین را آغاز کرد ) آشنا شد. آلبرتو گرانادوس که هنوز زنده است و آخرین بار در روز افتتاحیه فیلم سینمایى «یادداشت‌هاى موتورسیکلت» در برزیل هم حضور داشت، مى‌گوید: «او دوره دبیرستان را پشت سر مى‌گذاشت و من دانشجو بودم که با یکدیگر آشنا شدیم. او از مسافرت‌هایى که با هم به اطراف شهر داشتیم، لذت مى‌برد.

آغاز سفر
ارنستو در اواخر ۱۹۵۳ به گواتمالا رفت. آن زمان حکومت یاکوبو آربنز(منتخب مردم گواتمالا)مورد تهدید سازمان جاسوسی ایالات متحده آمریکا(سیا) بود. سال بعد نیروهای مزدور سازمان سیا به گواتمالا حمله کردند و حکومت آربنز(یا خاکوبو آربنس) را سرنگون ساختند و به قلع‌وقمع مبارزان و آزادی‌خواهان پرداختند. گوارا مجبور به ترک آن کشور شد و به مکزیک رفت. در آنجا با فیدل کاسترو آشنا شد و به گروه چریکی وی پیوست که برای سرنگونی دیکتاتوری باتیستا متشکل می‌شد.کوبایی‌ها به او لقب «چه» (به معنی سلام) دادند. چه در ابتدا پزشک گروه بود.

در اواخر دسامبر۱۹۵۸در نبرد سانتا کلارا(که یکی از مهم‌ترین عملیات جنگی بود) نیروهای چریکی را به طرف «اتان لاس ویاس» در مرکز کوبا هدایت کرد.«چه» در ۱۹۶۵ کوبا را برای یاری‌رساندن به انقلابیون و جنبش‌های ضدامپریالیستی، ترک کرد. در آغاز به کنگو رفت تا به جنبش پاتریس لومومبا کمک کند. سپس برای مدت کوتاهی درتاریخ۱۴مارس ۱۹۶۵ به کوبا بازگشت.

پیش به سوی مرگ
وی ابتدا در سال ۱۹۶۶ به جمهوری دموکراتیک کنگو رفت و سپس به بولیوی سفر کرد. در اوایل اکتبر۱۹۶۷ چه‌گوارا در بولیوی طی عملیاتی که توسط سازمان سیا طرح‌ریزی شده بود دستگیر می‌شود. برخی باور دارند که سیا ترجیح می‌داد گوارا را برای بازجویی زنده در دست داشته باشد.

قهرمان مرگ را در آغوش می‌گیرد
«چه» را به اتاقی تاریک در پادگان واله‌گرانده می‌برند. او در بولیوی لاغر شده است. دیگر مثل سابق نیست. دیگر سیگار‌هاوانا گیرش نمی‌آید. اگر هم پیدا کند، توانش را ندارد. مریضی اوج گرفته و آسمش پیشرفت کرده است.
مدام شکنجه‌اش می‌کنند. «گروهبان تران» از ارتش بولیوی، دائم‌الخمر است. به اتاق وارد می‌شود و رو به ارنستو می‌گوید که ویلی همرزم قدیمی‌او را کشته است. بیرون می‌رود. دوباره که برمی‌گردد، اسلحه کمری‌اش را در دست گرفته. نگاهی به ارنستو می‌کند و گلوله از لوله تفنگ خارج می‌شود. «چه» فریاد زد: شما یک مرد را کشتید!
او به‌وسیله ارتش بولیوی در نزدیکی واله‌گرانده در «سانتاکروز دلاسیه‌را» کشته شد. تفاصیل مرگ او هنوز هم مبهم هستند ولی خیلی‌ها باور دارند که دولت بولیوی به عمد چه‌گوارا را کشت تا از اجرای یک محاکمه عمومی‌ برای او جلوگیری کند.

اسطوره دوباره فیلم می‌شود
سودربرگ دو فیلم درباره چه‌گوارا می‌سازد. نخستین فیلم با نام«آرژانتین»ساخته می‌شود و به سفر چه‌گوارا از مکزیک به کوبا در سال1956 می‌پردازد. فیلم دوم هم «چریک» نام دارد و درباره سفر وی به  نیویورک در سال1964 است تا دستگیری و اعدام در بولیوی.اما جذاب‌ترین بخش قضیه این است که نقش ارنستو را «بنیتسیو دل‌تورو»بازی می‌کند.ارنستو تنها برای لاتین‌ها و دوستانشان جذاب نیست. در ایران خودمان هم این سیمای اسطوره‌ای، علاقه‌مندان و طرفداران فراوانی دارد. از آنهایی بگیرید که خودشان را شبیه او درست می‌کنند و خیال می‌کنند جلوی دوربین هستند تا آنهایی که در وصفش داد سخن می‌دهند و نمایشنامه می‌نویسند و مستند می‌سازند.تا کنون یک مستند درباره او به وسیله یک ایرانی ساخته شده که البته آن را در کوبا فیلمبرداری کرده‌اند و تا ماه دیگر نیز نمایشی از زندگی این انقلابی بزرگ، روی صحنه خواهد رفت.