این خبر حاکی از آن بود که تابلوی نقاشی «غول» شاهکار منسوب به فرانسیسکو گویا – نقاش نام آشنای اسپانیایی – توسط یکی از شاگردانش خلق شده است. به‌دنبال انتشار این خبر تحقیقات گسترده‌ای به‌منظور آشکار شدن هویت خالق حقیقی این اثر مشهور توسط گویا شناسان آغاز شد. سرانجام ماه گذشته نشریه‌های هنری از به تایید رسیدن این خبر از سوی محققان خبر دادند. برای آگاهی از جزئیات این رویداد خبر ساز هنری، مطالب یکی از نشریات آلمانی زبان را در این باره مرور می‌کنیم.
چقدر غم انگیز است که آدم بعضی وقت‌ها مجبور می‌شود از برخی امور مورد علاقه‌اش خداحافظی کند، این امور می‌تواند حتی یک تابلوی نقاشی درون موزه باشد.
همان طور که چندی پیش مجبور شدیم از تابلوی «مردی با کلاهخود» اثر رمبراند نقاش هلندی خداحافظی کنیم. این تابلو البته همچنان روی دیوار موزه برلین آویزان است اما نه به‌عنوان اثری از رمبراند بلکه به‌عنوان اثر نقاشی یک استاد نه چندان مهم، حالا کدام استاد، کسی نمی‌داند!
اکنون ظاهرا دوباره نوبت نبرد هنری تاریخی جدیدی شده است. محققان موزه «پرادو» اسپانیا به تازگی به این نتیجه رسیدند که تابلوی نقاشی غول؛ شاهکاری که تاکنون تصور می‌شد اثر نقاش مشهور اسپانیا فرانسیسکو گویا باشد به وی تعلق ندارد و ظاهرا کار، کار یکی از شاگردانش به نام «آسنسیو ژولیا» بوده است.
ژولیا که دستیار اصلی گویا و از دوستان نزدیک وی بوده، اهل والنسیا است و گفته می‌شود که گویا پرتره‌ای هم از وی کشیده است. کشف اخیر پس از چند ماه تحقیق بی‌وقفه توسط محققان و گویا شناسان انجام شده است. بنابر نتایج گزارش کارشناسی موزه پرادوی اسپانیا، که هم اکنون در مادرید منتشر شده، در تابلوی «غول» به لحاظ بعد نمایی (پرسپکتیو) اشتباهاتی وجود دارد که با آثار گویا و در حقیقت سبک نقاشی وی مطابقت ندارد. البته کارشناسان از مدت‌ها پیش حدس زده بودند که این تابلو توسط آسنسیو ژولیا شاگرد گویا کشیده شده است. بعد‌ها هنگام بررسی‌های دقیق به وضوح مشاهده شد که علاوه بر تکنیک ضعیف، نور و رنگ مایه‌های تابلو نیز با سبک گویا مطابقت ندارد و تفاوت‌های چشمگیری میان تابلوی غول و شاهکارهایی که کشیده شدن آنها توسط گویا به‌طور مستند ثابت شده وجود دارد.
ضمن آنکه در گوشه‌ای از این تابلو نیز نشانه‌ای کشف شده که تاکنون پنهان بوده است؛ محققان این نشانه را دو حرف A.J می‌دانند که ظاهرا حروف اول نام آسنسیو ژولیا است. این یافته نه تنها تردید‌های موجود در کشیده شدن این تابلو توسط گویا را تقویت کرد بلکه این موضوع را هم مطرح کرد که این تابلو توسط آسنسیو ژولیا کشیده شده است.
جولیت ویلسون مورخ انگلیسی چند سال پیش انتساب تابلوی غول به گویا را تردید آمیز اعلام کرده بود. به‌دنبال آن، موزه پرادو سال گذشته از به نمایش‌درآوردن این تابلو در نمایشگاه گسترده‌ای که از آثار گویا برپا شده بود امتناع کرد.
از آن زمان به بعد بود که تحقیقات مفصلی با مدیریت «مانوئلا منا»، گویاشناس مشهور آغاز شد. وی در آن زمان اعلام کرد که این اثر به گویا تعلق ندارد و دست هنرمند دیگری در کار بوده است. از جمله نتایج بررسی‌های انجام شده در آن زمان پیرامون تابلوی غول این بود که کارشناسان پی بردند که تابلوی غول که تا کنون به گویا نسبت داده می‌شد در آغاز قرن نوزدهم کشیده شده و فقط شبیه آثار گویاست ولی به وی تعلق ندارد.
کارشناسان با تاکید بر تکنیک نقاشی متفاوت در تابلوی غول در مقایسه با آثار گویا اعلام کردند: فرانسیسکو گویا همواره به‌دلیل حرکت مطمئن قلم در نقاشی‌هایش سرآمد همه هنرمندان بوده است در حالی‌که خالق تابلوی غول آنچنان با تردید و نا‌مطمئن کار کرده که به‌نظر می‌رسد اصلا نمی‌دانسته که چه می‌خواهد.
علاوه بر آن، تصویر غول در این تابلو ضعف‌هایی دارد که از سوی هنرمندی چون گویا که یک متخصص ساختمان بدن انسان بوده است بعید به‌نظر می‌رسد. محققان در آن زمان از نسبت دادن این تابلو به شاگرد گویا واهمه داشتند بنا براین به‌طور موقت موضوع تردید‌آمیز بودن هویت خالق این اثر را مسکوت گذاشته و خواستار بررسی دقیق‌تر تابلوی غول شدند. هم اکنون نیز با وجود تحقیقات گسترده توسط محققان و نتایج قطعی آنها، باز هم در میان متخصصان و صاحب‌نظران درباره تصمیم موزه پرادو مبنی بر حذف تابلوی غول از فهرست آثار گویا تردید‌هایی وجود دارد.
مانوئل پیتا یکی دیگر از مدیران موزه پرادو نتیجه گزارش کنونی را تابع روند «مد» می‌داند. وی در گفت‌وگو با روزنامه اسپانیایی ال- موندو گفت: از قرار معلوم میان محققان و کارشناسان به‌تازگی این علاقه باب شده است که آثار هنری برجسته را زیرسؤال ببرند.
طی ماه گذشته موزه پرادو اسپانیا نتایج بررسی‌های انجام شده را در وب سایت خود منتشر کرد که طبق آن، حذف تابلوی غول از آثار گویا و جای گرفتن آن در آثار ژولیا اثبات شده است.
در این گزارش تلاش شده که هیچ نکته مبهمی باقی نماند و تمامی اطلاعات از تحلیل‌های آزمایشگاهی گرفته تا بررسی سبکی اثر، گنجانده شود. با این حال برخی کارشناسان نظرات دیگری دارند.
تعدادی از صاحب‌نظران معتقدند حتی اگر شرح واقعیت‌های داده شده در این گزارش درست باشد باز برخی نتیجه‌گیری‌ها جسورانه به‌نظر می‌رسد. به گفته این کارشناسان برای مثال گفته شده که در تابلوی غول به لحاظ بعد نمایی اشتباهاتی وجود دارد که با آثار گویا صدق نمی‌کند. اما اولا که این مسئله به این شکل نمی‌تواند صحیح باشد. از طرفی اگر هم درست باشد اصلا دلیل محکمه پسندی نیست چون یک ویولن نواز خوب می‌تواند به بدی هم ویولن بزند اما یک ویولن نواز بد هرگز نمی‌تواند به خوبی ویولن بزند. همچنان که پیدا شدن امضای A.J نیز تنها یک دلیل گیج‌کننده به‌نظر می‌رسد و چه بسا که می‌تواند نشانه این باشد که ژولیا، دستیار هنری گویا بوده است. اما پرسش کنونی این است که چرا این حروف تا کنون شناخته نشده و یا چرا تا کنون به این حروف توجه نشده و چرا مورخان موزه با اموری که به آنها واگذار می‌شود اینقدر سرسری برخورد می‌کنند؟
ضمن آنکه حتی این احتمال وجود دارد که گویا تابلوی غول را شروع به کشیدن کرده و سپس آن را به شاگردش سپرده باشد و او هم تابلو را به پایان برده و با حروف A.J امضا کرده است. کارشناسان معتقدند آنچه برای ما روشن است اینکه، استادان کوچک هم می‌توانند آثار هنری بزرگی خلق کنند. تابلوی غول یک شاهکار بی‌نظیر است و فرقی هم نمی‌کند که چه کسی آن را کشیده باشد.
تابلوی مشهور غول بین سال‌های 1808 تا 1812 کشیده شده است.
این تابلو یک غول را با مشت‌های بلند کرده نشان می‌دهد که در یک منطقه کوهستانی ظاهر شده است. این تابلو در حقیقت نماد ترس از جنگ است. انسان‌ها و حیوانات در حالی‌که دچار هراسی وحشت‌زا شده‌اند به این‌سو و آن سو می‌گریزند. این اثر بی‌نظیر از سال 1931 جزء دارایی‌های موزه پرادوی اسپانیا است.
روی تابلو کوچکی که کنار نقاشی غول در این موزه قرار دارد هنوز نام فرانسیسکو گویا به چشم می‌خورد البته مسئولان موزه به‌زودی این تابلو را برداشته و تابلوی جدیدی را در کنار این نقاشی نصب و احتمالا روی آن خواهند نوشت « این نقاشی توسط یکی از دوستان گویا کشیده شده است».
به این ترتیب موزه پرادو یکی از مهم‌ترین تابلوهای گویا را از دست می‌دهد. این تابلو که بیش از نیم قرن مظهر نیروی خلاقیت فرانسیسکو گویا نقاش سرشناس اسپانیایی (1828-1746) به شمار می‌رفت یکی از بزرگترین دیدنی‌های موزه پرادو بود که همواره مورد شگفتی دوستداران هنر در سراسر جهان قرار می‌گرفت و در منابع تخصصی هنر از این تابلو بیش از دیگر آثار گویا یاد می‌شد.
منبع: دنی ولت، 9فوریه2009
