همشهری - سیاوش فلاح‌پور: بامداد روز گذشته نیروی هوایی آمریکا مواضع نیروهای حشد شعبی در مرز سوریه و عراق (گذرگاه البوکمال) را مورد هدف قرار داد. به گزارش شبکه عراقی الاتجاه، ۴ تن از نیروهای حشد شعبی در جریان این حمله به شهادت رسیدند. ساعاتی بعد، گروه «گردان‌های سیدالشهداء» وابسته به حشد شعبی ضمن تأیید این خبر و انتشار اسامی شهدا اعلام کرد یکی از قربانیان این حمله، مسئول اطلاعات محرمانه لشکر ۱۴ در سازمان حشد شعبی بوده است. گردان‌های سیدالشهداء همچنین در بیانیه کوتاه خود تأکید کرد: «از هم‌اکنون جنگ نامحدود میان ما و اشغالگران آمریکایی آغاز شده و هیچ‌یک از منافع این کشور در خاک عزیز عراق در امان نخواهد بود.» در سوی دیگر، سخنگوی پنتاگون این حمله را در چارچوب برنامه «مهار شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در کشورهای عربی» توصیف کرده و گفت: فرمان این حمله توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، صادر شده است. جان کربی همچنین افزود: حملات صبح دوشنبه به مواضع شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران، پاسخی به نقض مکرر حریم امنیتی نیروهای آمریکایی در خاک عراق بوده است.
پیش‌بینی‌ها درباره افزایش تنش
رسانه‌های نزدیک به حشد شعبی، ظهر روز گذشته ساعاتی پس از وقوع حملات جدید در البوکمال، از برگزاری نشستی میان سران گروه‌های محور مقاومت در عراق خبر دادند. براساس گزارش شبکه المیادین به نقل از یک منبع آگاه، در این نشست توافق شده پاسخی درخور به تجاوز نظامی آمریکا و نقض حریم هوایی عراق توسط جنگنده‌های این کشور داده شود. «گردان‌های اهل حق» به رهبری قیس الخزعلی نیز با انتشار بیانیه‌ای ضمن بیان برخی جزئیات این نشست در بغداد اعلام کرد: برخی جریان‌های عمدتا وابسته به دولت تلاش می‌کنند مقاومت را از اجرای پاسخ نظامی درخور به آمریکا، با تأکید بر پیامدهای تقابل نظامی با این کشور منصرف کنند. اما این تلاش‌ها در سایه پافشاری گروه‌های مقاومت بر حق حاکمیتی عراق بی‌نتیجه می‌ماند.
همچنین «ائتلاف فتح» به‌عنوان شاخه سیاسی حشد شعبی در پارلمان عراق نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: ما حضور نظامیان آمریکا در خاک عراق را مصداق اشغالگری به‌شمار می‌آوریم؛ آنان به بهانه مبارزه با تروریسم در خاک عراق حضور دارند درحالی‌که نتیجه عملیات آنان، شهادت نیروهای حشد شعبی است. از سوی دیگر کمال الحسناوی، فرمانده شبه‌نظامیان «حرکه الابدال» ضمن تأکید بر ضرورت پاسخ به تجاوزهای نظامی آمریکا به تندی از سکوت دولت مصطفی الکاظمی در این‌باره انتقاد کرد. او در مصاحبه با روزنامه العربی الجدید گفت: سکوت آقای نخست‌وزیر برای ما تعجب‌آور است؛ آمریکا با نقض حریم هوایی کشور ۴تن از نیروهایی را به شهادت رسانده که جزئی از ساختار نظامی رسمی عراق و تحت امر فرماندهی کل قوا بوده‌اند. همزمان با تشدید نشانه‌ها مبنی بر احتمال درگیری میدانی علیه مراکز نظامی- دیپلماتیک آمریکا، به‌نظر می‌رسد بار دیگر فشارهای پارلمانی بر دولت الکاظمی برای پیگیری پرونده اخراج نظامیان آمریکایی از خاک عراق نیز افزایش یابد. پارلمان عراق در آخرین هفته‌های باقیمانده از عمر دولت عادل عبدالمهدی، قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور را تصویب کرد که طی بیش از یک سال گذشته عملا به حاشیه رفته است؛ به‌گونه‌ای که هیچ برنامه‌ای از سوی دولت جدید برای اجرا یا حتی پیگیری آن مشاهده نمی‌شود. قطعنامه ضرورت اخراج نیروهای نظامی آمریکا از خاک عراق، پس از ترور شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و در سایه غیبت تعدادی از نمایندگان اهل سنت و کرد در پارلمان عراق به تصویب رسید.
گردان‌های سیدالشهداء
نام گردان‌های سیدالشهداء به‌عنوان گروهی که از سوی پنتاگون با فرمان رئیس‌جمهور آمریکا مورد حمله هوایی قرار گرفته، از روز گذشته به‌طور گسترده در رسانه‌های عربی و انگلیسی منتشر شده است. گردان‌های سیدالشهداء را می‌توان سومین گروه نظامی مهم در حشد شعبی به‌شمار آورد که علاوه بر نبرد علیه داعش، در حمایت از دولت سوریه برای مبارزه با تروریسم نیز نقش داشته است. آمریکا تاکنون چندین بار این گروه را به‌دست‌داشتن در حملات پهپادی و راکتی علیه مواضع نظامیان این کشور در پایگاه‌های حریر اربیل و عین‌الاسد الانبار متهم کرده؛ اگرچه تاکنون هیچ سندی دال بر تأیید این اتهامات از سوی دولت آمریکا منتشر نشده است. فرماندهی این گروه که در اواخر سال۲۰۱۳ تاسیس شده با هاشم بنیان، ملقب به ابو آلاء الولائی است. او در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی تحت تعقیب سازمان اطلاعات حزب بعث قرار داشت اما پس از سقوط صدام به کشورش بازگشت. گفته می‌شود گردان‌های سیدالشهداء بیش از ۴هزار نیروی مسلح تعلیم‌دیده دارد که در جریان نبردهای استان‌های نینوا و الانبار با داعش نقش مهمی ایفا کرده‌اند. به ادعای روزنامه العربی الجدید، حاشیه دمشق و محور البوکمال نیز مهم‌ترین مواضع گردان‌های سیدالشهداء در سوریه به‌حساب می‌آید.
این دومین‌بار از زمان روی‌کارآمدن جو بایدن است که مواضع نیروهای گردان‌های سیدالشهداء توسط جنگنده‌های آمریکایی مورد هدف قرار می‌گیرد. پیش از این نیز حملات مشابهی در نیمه اردیبهشت سال‌جاری علیه مواضع این گروه و همچنین گردان‌های حزب‌الله با فرمان رئیس‌جمهور جدید آمریکا صورت گرفته بود. روزنامه العربی الجدید مدعی است حملات بامداد دوشنبه در منطقه الهری در عمق ۸ کیلومتری خاک سوریه صورت گرفته است. این مناطق ازجمله مهم‌ترین بسترهای شبکه‌های زیرزمینی داعش به‌شمار می‌روند که نیازمند نظارت دائمی از سوی نیروهای نظامی ضدتروریسم هستند. اگرچه نیروهای ائتلاف آمریکا و حتی شبه‌نظامیان کرد، به فاصله کوتاهی پس از پایان درگیری‌های مستقیم، مناطق بیابانی را به‌دلیل هزینه‌های بالا و شرایط سخت زیست‌محیطی ترک کرده‌اند اما پایگاه‌های حشد شعبی همچنان در محور البوکمال-قائم برای حفظ امنیت منطقه و جلوگیری از بازگشت داعش فعال است. هفته گذشته شبکه المیادین به نقل از یک منبع میدانی مدعی شده بود نیروهای مستقر در منطقه البوکمال، تحرکات مشکوکی را از سوی جنگنده‌های آمریکا و همچنین نیروهای این کشور در پایگاه التنف (نزدیک گذرگاه البوکمال) رصد کرده‌اند. بر این اساس می‌توان گفت حمله بامداد دوشنبه به گردان‌های سیدالشهداء، برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده توسط ارتش آمریکا برای ضربه به نیروهای مقاومت در مرز عراق و سوریه بوده است.
چرا البوکمال مهم است؟
نام گذرگاه البوکمال برای نخستین بار در جریان آخرین نبردهای شهری محور مقاومت علیه داعش در سال ۲۰۱۸ بر سر زبان‌ها افتاد. این منطقه، آخرین بخش از زنجیره‌ای بود که با آزادی آن توسط حشد شعبی، ارتباط زمینی داعش در عراق و سوریه قطع می‌شد. رسانه‌های عربی از این گذرگاه به‌عنوان شریان حیاتی ائتلاف کشورهای ایران، عراق و سوریه به همراه حزب‌الله لبنان نام برده‌اند. اما آمریکا طی ۳ سال گذشته بارها حملات خونینی را علیه مواضع نظامیان حشد شعبی در این منطقه انجام داده است. حتی دولت سابق عراق به نخست‌وزیری عادل عبدالمهدی به‌دلیل اصرار بر گشایش بخش اقتصادی این گذرگاه به‌طور جدی از سوی آمریکا و متحدانش تحت فشار قرار گرفت. شبکه الحره عراق (وابسته به دولت آمریکا) سال ۲۰۱۹ در گزارشی، علت نگرانی واشنگتن نسبت به وضعیت این گذرگاه را «امنیت اسرائیل» دانست. در گزارش این شبکه آمده بود: ایران سرانجام موفق شده به شاهراه زمینی برای ارتباط مستقیم با متحدان خود تا سواحل مدیترانه دست یابد. بر این اساس، حساسیت البوکمال برای امنیت اسرائیل، دست کمی از ارتفاعات جولان ندارد.
نظر شما