۶۰ ساله شدن صفحه‌هاى سى و سه دور بهانه خوبى است تا به دنبال ردپاى گرامافون برویم.
در سال ۱۸۷۷ ادیسون دستگاه ضبط صدایى را اختراع کرد با نام فونوگراف که قسمت عمده آن از غلتکى درست شده بود که یک سوزن روى آن قرار مى‌گرفت و صداهاى ضبط شده را به علائم الکتریکى تبدیل مى‌کرد. بعد از آن براى اینکه این علائم الکتریکى قابل فهم باشند، آنها دوباره به صوت تبدیل مى‌شدند.
فونوگراف ساخت ادیسون دو اشکال عمده داشت: یکى آنکه غلتک به کار رفته در آن قابل تکثیر نبود و دیگر آنکه کیفیت صداى مناسبى نیز نداشت. ده سال بعد از ادیسون، یعنى در سال ۱۸۸۷ امیل برلینر که یک آلمانى– آمریکایى بود، دستگاه ضبط صدایى را به نام گرامافون در اداره ثبت اختراعات واشنگتن به ثبت رساند.
نام گرامافون برگرفته از ترکیب دو لغت است: گراما که واژه‌اى است یونانى و به معناى خط ، همراه با لغت فون به معناى صوت. تا سالها صفحه‌هایى که براى گرامافون استفاده مى‌شدند، یعنى همان صفحه‌هاى اولیه، از جنس "شلاک" بودند. هرچند که گرامافون از فونوگراف پیشرفته‌تر بود اما با این حال آلفرد کین، رییس رپرتوار کمپانى قدیمى دویچه گرامافون که در زمینه تهیه و تولید صفحه‌هاى موسیقى فعالیت دارد، از پروسه پیچیده ضبط صدا در آن سالها مى‌گوید: « نوازندگان ارکستر مقابل یک شیپور مى‌نشستند و خواننده هم روى یک سکو مى‌ایستاد. در آن قسمتهایى که صداى خواننده بالا مى‌رفت سکو را به عقب مى‌کشیدند و هر زمان که صدایش را پایین مى‌آورد سکو را به سمت شیپور هل مى‌دادند! تازه علاوه بر این‌ها همان موقع در پشت یک پرده یک تکنسین مشغول پختن موم بود!»
در سال ۱۹۰۲ انریکو کاروسو، خواننده تنور ایتالیایى، جزو اولین خواننده‌هاى سبک کلاسیک به حساب مى‌آمد که صداى خودش را بر روی صفحه ماندگار کرد.
تولد صفحه‌هاى سى و سه دور
اواخر دهه ۴۰ میلادى صفحه‌هایى از جنس پى وى سى (PVC) یعنى همان صفحه‌هاى سى و سه دور معروف به بازار آمدند و همان موقع هم بلافاصله صفحه‌هاى یک کنسرت موسیقى از بتهوون و همینطور هم از فرانک سیناترا روانه بازار شدند.
صفحه هاى جدید به سرعت جاى خود را باز کردند، چرا که مزیت اصلی‌شان در مقایسه با صفحه‌هاى شلاک این بود که بر هر دو طرف، نیم ساعت گنجایش ضبط داشتند. البته این تنها دلیل برترى آنها نبود. کیفیت صداى بهتر، محکم بودن و مقاومتشان در برابر خط و خش به همراه پایین بودن قیمتشان نیز آنها را از همتایان پیشینشان مجزا مى‌ساخت. حتى نوار کاست هم که در دهه شصت میلادى به بازار آمد، نتوانست تهدیدى براى صفحه به شمار رود.
سال ۱۹۸۱، سال اوج صفحه بود. در آن سال بیشتر از یک میلیارد صفحه در سراسر دنیا به فروش رفت. اما با این همه مثل خیلى از چیزهاى قدیمى دیگر، صفحه هم میدان رقابت را به تکنولوژى واگذار کرد. این تکنولوژى جدید سى دى نام داشت که انگار شکل کوچک شده‌اى از صفحه است. اما همیشه از قدیم گفته‌اند که دود از کنده بلند مى‌شود از همین رو هنوز هم در این روزهایى که همه به دنبال MP3 و DVD هستند، دى‌جى‌ها و طرفداران موسیقى کلاسیک نمى‌توانند از صفحه به خاطر کیفیت خوب و گرم صدایش دل بکنند. سال گذشته در آلمان، صفحه شدیدا روى بورس بود و نزدیک به ۷۰۰ هزار تعداد از آن هم به فروش رفت.
دویچه‌وله
