به گزارش همشهری آنلاین، توکیوـــــ هیچ قانونی وجود ندارد که به شما بگوید چه کار کنید ولی همه با قوانین و مقررات آشنا هستند: ماسک‌تان را بزنید، فاصله‌تان را حفظ کنید، دست‌های‌تان را ضدّعفونی و درجه‌ی حرارت بدن‌تان را بررسی کنید. با هیچ‌کس تماس نداشته نباشید، فریاد نزنید. در مسابقات فوتبال هورا نکشید و در شهربازی‌ها دادوقال راه نیندازید (ولی اگر هم به ویروس مبتلا شدید، بدانید که تنها یک اشتباه کرده‌اید).
این‌ها ممکن است همچون روایتی آخرالزمانی از آینده‌یی طاعون‌زده از آخرین سریال [شبکه‌ی تلویزیونی] نتفلیکس به نظر برسد، ولی این از قضا راه‌حل ژاپنی‌ها برای یکی از مهم‌ترین و اضطراری‌ترین مشکلاتِ پیشِ رویِ دنیای کنونی است: چگونه با کرونا زندگی کنیم. آمیزه‌ی علم هوشمند و تأثیرپذیری اجتماعی موجب شده است بدون [وضع] هیچ مجازات قانونی یا منع رسمی آمدـ‌وـ‌شدی، ویروس کاملاً کنترل شود. این کشور در جستجوی رویکردی بینابینی است: جایی بین سخت‌گیریِ چینی‌ها و آسان‌گیریِ سوئدی‌ها؛ آن‌ها با این کار خود را به‌عنوان الگویی برای آنچه مشاور کرونای کاخ سفید، آنتونی س. فائوچی، دوره‌ی جدید پاندمی می‌خواند معرفی کرده‌اند.
هیتوشی اُشیتانی، پروفسور ویروس‌شناسی دانشگاه توهوکو و یکی از مشاوران ارشد دولت در این پاندمی، می‌گوید: ”ما از همان آغاز سعی کرده‌ایم انتقال ویروس را سرکوب کنیم و درعین‌حال فرصت‌های اجتماعی و اقتصادی را حفظ کنیم. به‌خاطر نظام قانونی‌مان نمی‌توانستیم آن کاری را که چین کرد در اینجا هم انجام دهیم. کره‌ی [جنوبی] و سنگاپور کلّی تست انجام می‌دهند ولی ظرفیت تست PCR ما در آغاز محدود بود. در نتیجه سعی کرده‌ایم رویکردی متفاوت پیدا کنیم“.
ماه‌ها پیش از آن که تمام جهان به ماسک روی بیاورند و خطرات فضاهای بسته و اجتماعات انبوه را درک کنند، ژاپن شروع به یافتن راهی کرد برای زندگی‌کردن با این پاندمی، بی آن‌که هیچ منع سختگیرانه‌ی شدیدی برای تردد اعلام شود.
قبلاً، در ماه مه، بسیاری از صنایع ژاپن دستورالعمل‌هایی درباره‌ی نحوه‌ی انجام کسب‌وکارشان در راستای به‌حداقل‌رساندنِ انتقال ویروس کرونا تهیه کرده بودند. رستوران‌ها پنجره‌های‌شان را باز کردند و فضای بین مشتریان‌شان را افزایش دادند، مغازه‌ها فروشنده‌های‌شان را پشت پرده‌های پلاستیکی قرار دادند، بارها زودتر از همه تعطیل شدند و مسابقات ورزشی در استادیوم‌هایی از سر گرفته شد که در آن‌ها جمعیت به‌طور پراکنده نشسته بودند و به‌طرز ترسناکی آرام بودند.
قطارهای شهری توکیو در طول وضعیت اضطراریِ ماه‌های آوریل و مه عمدتاً خالی بودند ولی حالا دوباره تقریباً پر از جمعیت‌اندــــ ولی با پنجره‌های باز و مسافران ماسک‌زده.
در کشوری که ترس از توـ‌چشم‌ـ‌زدن [تابلو بودن] تقریباً به‌اندازه‌ی ترس از ویروس کرونا شدید است، اکثر مردم به دستورالعمل‌ها احترام می‌گذارند: پژوهشی که در ماه آگوست منتشر شد نشان می‌داد دلیل اصلیِ ماسک‌زدنِ مردم ”تأثیرپذیری اجتماعی“ [برای رعایت دستورالعمل‌ها] است تا جلوگیری از گسترش ویروس.
اُشیتانی رویکرد ژاپن را در بستری فرهنگی قرار می‌دهد: ”همزیستی“ با ویروس، عوض تلاش برای ریشه‌کنی آن، در کشوری که قرن‌ها از موج‌های متعددِ اپیدمی‌های کُشنده رنج برده (از آبله و وبا گرفته تا آنفولانزا و سرخک) کار معقولی است.
او می‌گوید: ”در ژاپن یادبودهای سنگی فراوانی برای خدای آبله وجود دارد. برای ژاپنی‌ها این چیزی است بسیار قدرتمند که مهارش در دست ما نیست، چیزی که [به همین دلیل] به آن احترام می‌گذاریم. ما ژاپنی‌ها پذیرفته‌ایم که این چیزی نیست که بشود ریشه‌کن‌اش کرد. به‌واقع، اغلب بیماری‌های عفونی را نمی‌توان ریشه‌کن کرد“.
عوامل فرهنگی هم نقش مهمی در پذیرش ماسک‌زدن، تأکید بر بهداشت و پیروی از قوانین توسط ژاپنی‌ها داشته است. ولی علم هوشمند هم به‌اندازه‌ی فرهنگ نقش مهمی ایفا کرده است ــــ و نیز فریاد زودهنگام بیدارباش.
کشتی تفریحی دایموند پرنسس که در بندر یوکوهاما پهلو گرفت همچون آزمایشگاهی بود که مایه‌ی برتری دانشمندان ژاپنی در تحلیل انتقال بیماری شد و سرنخی از ویژگی‌های منحصربفردِ ویروس کرونای جدید به آن‌ها داد.
وقتی هفت یا هشت تن از مأموران قرنطینه، پرستاران و مقامات ژاپنی بر روی کشتی به بیماری مبتلا شدند، زنگ‌های خطر به صدا درآمد.
اُشیتانی می‌گوید: ”مأموران قرنطینه حرفه‌یی‌اند و خوب می‌دانند چطور از خودشان حفاظت کنند. به همین خاطر بود که شک کردیم که شاید شیوه‌ی غیرمعمولی از انتقال در کار باشد“.
تیم اُشیتانی نتیجه گرفت که از قرار معلوم ویروس از طریق قطرک‌ها گسترش می‌یابدــــ ویروس نه فقط از طریق سرفه و عطسه و تماس بلکه از طریق خرده‌ذراتِ معلق و چرخان در هوا نیز هم پخش می‌شود، چیزی که دانشمندان به آن ”انتقال افشانه‌یی“ (aerosol transmission) می‌گویند.
تا میانه‌ی ماه فوریه بیماری همچنان در سراسر ژاپن در حال گسترش بود. داده‌های اپیدمی‌شناختی تیم اُشیتانی را به دو نتیجه‌ی شگفت‌آورِ دیگر رهنمون کرد.
اولی این بود: افرادی که علائم خفیفی دارند یا اصلاً هیچ علائمی نداردند می‌توانند بیماری را منتقل کنند. دومی به پدیده‌یی ربط داشت که حالا به ”حوادث سوپراسپریدی“ [superspreader events؛ سوپراسپریدرها یا ”ناقلان اعظم“ به کسانی گفته می‌شود که افراد بسیار زیاد دیگری را، معمولاً در مکان‌های شلوغ و اجتماعات، مبتلا می‌کنند و موجب شیوع بیماری می‌شوند] معروف است.
برخلاف آنفولانزا، که در آن ممکن است هر مبتلایی بیماری را به دو یا سه نفر دیگر منتقل کنند، اکثر مبتلایان به ویروس کرونا (تقریباً ۸۰ درصد) اصلاً ویروس را به کسی انتقال نمی‌دهند. در عوض، اقلیت کوچکی از مبتلایانْ افراد بسیاری را همزمان مبتلا می‌کنندــــ اغلب در مکان‌های شلوغی که تهویه‌ی مناسبی ندارند و افراد برای دیدن همدیگر و گپ‌وگفت در آنجا جمع می‌شوند.
این نتیجه‌گیری‌ها حالا مورد تأیید بسیاری از دانشمندان جهان است، ولی ماه‌ها طول کشید تا یافته‌های ژاپنی‌ها پشتیبانی وسیعِ [سایر دانشمندان] را کسب کنند. در این بین، در داخل کشور، ژاپنی‌ها رویکردشان برای حل مسئله‌ی ویروس کرونا را پایه‌گذاری کردند.
استفاده از ماسک برای مهار ویروسی که از طریق هوا گسترش می‌یابد حیاتی بود، در عین حال، دانشمندان بر تشخیص و نابودکردن خوشه‌های ابتلا متمرکز شدند.
اُشیتانی می‌گوید: ”تداوم انتقال کوویدـ۱۹ بدون شکل‌گیری خوشه‌ها ممکن نیست“.
این نتیجه‌گیری ساده به شکل‌گیریِ جایگزینِ منحصربه‌فرد ژاپن برای منع تردد سختگیرانه انجامید: این تصور که گسترش ویروس قابل‌کنترل است اگر که مردم صرفاً از خطرناک‌ترین شرایط، که به “san mitsu” یا ۳C’s معروف است، اجتناب کنند: [۱] مکان‌های بسته‌ی فاقد تهویه‌ی مناسب؛ [۲] مکان‌های شلوغ و پُرازدحام و [۳] تماس نزدیک با سایر افراد برای گپ‌وگفت و دیدار.
پیاده‌روی در پارک‌ها و حتی دوی آهسته کافی بود: هیچ لازم نبود مردم در خانه‌های‌شان حبس شوند. بچه‌ها می‌توانستند به مدرسه برگردند، البته با زدن ماسک و رعایت فاصله‌گیری.
این رویکرد منتقدانی هم دارد. بسیاری از دانشمندان و متخصصان پزشکی از عدم‌انجام تست‌گیری کافی گلایه دارند و می‌گویند ضعف اصلی در ردگیری بیماری همین بوده است‌ــــ و موانعی که بر سرِ راه تست‌گیری وجود داشته قطعاً بسیاری از مردم عادی را مأیوس کرده و ترسانده است.
واکنش دولت مرکزی هم به‌نظرمی‌رسد اغلب کُند و آشفته بوده است و مردم هم در نظرسنجی‌های عمومی نمرات بسیار پایینی به آن داده‌اند. در قیاس با بسیاری از همتایانش در آسیای شرقی و جنوب‌شرقی آسیا، ژاپن به‌نحو چشمگیری کم‌فروغ‌تر به‌نظرمی‌رسد؛ تایلند، ویتنام و کره‌ی جنوبی، همگی، مرگ‌ومیر بسیار کمتری داشته‌اند و از بحران هم سریع‌تر بیرون آمدند.
درحالی‌که زندگی در چین و تایوان به روال معمول برمی‌گردد، ژاپن هنوز هم با موجی از ورشکستگی و بیکاری دست به گریبان است. به‌زعم منتقدان، از این منظر، گاهی اوقات، راه میانه‌ی ژاپن بیشتر همچون نوعی مصالحه‌ی درهم‌برهم به‌نظرمی‌رسد تا ابتکاری عالی.
اُشیتانی می‌پذیرد که اتکاء به تأثیرپذیری اجتماعی [برای رعایت دستورالعمل‌ها] اثر جانبی ناخوشایندی هم دارد و به تبعیض علیه مبتلایان و کارکنان بخش درمان می‌انجامد. همیشه هم مؤثر واقع نمی‌شود. اُشیتانی به نقل از پژوهش مؤسسه‌ی ملی بیماری‌های عفونی می‌گوید به‌نظرمی‌رسد آخرین شیوع ویروس کرونا از منبع واحدی آمده است: به‌احتمال بسیار از کلابی شبانه در توکیو که دستورالعمل‌های جدید در آنجا رعایت نشده بود.
حالا، با کاهش موارد ابتلا، ژاپن می‌کوشد با کاستن از دستورالعمل‌هایش برای سبک زندگیِ [متناسب با پاندمی] اقتصادش را احیا کند. این که بتواند این کار را بدون به‌راه‌انداختن موج کُشنده‌ی دیگری از بیماری انجام دهد، محکی است برای راهبردِ این کشور.
منبع: واشنگتن‌پست
مترجمان: نیما فاتح و دامون فاضلی
نظر شما