همشهری آنلاین - مرجان فرهمند: توسعه بافت پیرامون حرم مطهر رضوی یکی از بزرگ‌ترین، ناموفق‌ترین و در عین‌حال گران‌ترین پروژه‌های عمرانی کشور در چند دهه گذشته بود که جدا از ابعاد مالی و مدیریتی نماد تعارض و چالش میان مفاهیم و الگوهای بومی و مفاهیم و الگوهای تقلیدی از توسعه است. در پی تخریب یک مسجد وقفی به نام«هفت در» در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی توسط شهرداری ثامن مشهد، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی و مدیر کل اوقاف خراسان رضوی نسبت به این اقدام واکنش نشان دادند. مسجد «هفت در» در مسیر سواره رو پروژه بلوار شارستان قرار داشت و شهرداری برای اجرای این پروژه مسجد را تخریب کرده است. نکته این است که براساس توافقات شهرداری با دادگستری خراسان رضوی و دیگر ارگان‌های خراسان رضوی، متعهد شده بود تا زمان آماده شدن طرح جدید بافت اطراف حرم، اقدامات خود را در این منطقه متوقف کند که با تخریب این مسجد، در واقع شهرداری، زیر میز توافقات با مسئولان استانی زده است.
- گلایه‌های مردم از تخریب منازل
علاوه بر تخریب این مساجد و اماکن مذهبی در منطقه ثامن، تاکنون شاهد منازل بسیای از ساکنین مردم آن منطقه تخریب شده است. به خاطر این موضوع خبرنگار همشهری با چند نفر از اهالی و ساکنین منطقه به گفتگو نشست.
یکی از اهالی منطقه که حدود ۲۰ سال در این منطقه ساکن است؛ می گوید: از کوچه «آب میرزا» تا « تپل محله» حدود ۶۰ خانه را برای بازسازی پروژه ها تخریب کردند. نزدیک به ۲ سال قبل شبانه مسجد «حوض حاج محمد» را تخریب کردند. کوچه «آب میرزا» به سمت «تپل محله» و «سه راه اسکندری» بیش از ۴ سال این کوچه را بدون اطلاع رسانی برای اجرای پروژه های خود بستند. وی می افزاید: این منطقه قدمتی نزدیک به ۴۰۰ سال دارد و بیشتر ساکنین این کوچه ها از افراد مسن و قدیمی هستند که نزدیک به منازل خود مغازه‌ای دارند و مشغول کار و کسب هستند. با بستن این کوچه ها برای ساکنین منطقه به خصوص کسبه مشکلاتی ایجاد شد. متاسفانه خیلی از افراد به خاطر این فشارها و تخریب منازل یا فشارهای مالی فوت کردند.
در ادامه یکی دیگر از ساکنین محله بیان می کند: بارها به شورای محلات مراجعه کردیم ولی متاسفانه این شورا نیز از بدنه خود شهرداری است و به نفع مردم کاری را انجام نمی دهد. بارها نامه های تهدیدآمیز برای ساکنین یک خانه می فرستند و به زور و اجبار می خواهند تا خانه و ملک شخصی خود را تخلیه کند. با این نامه نگاری ها به قدری مردم را می ترسانند که گاهی طرف بدون رضایت قلبی ناچار به تخلیه ملک شخصی خود می کند. از همه مهمتر اینکه مبلغی را که صاحخانه می خواهد را به وی پرداخت نمی کنند و بعد از چند ماه سرگردانی و گاهی بیش از ۱ سال به طول می انجامد تا مبلغی را به صاحب ملک پرداخت کنند.
خانم میانسالی که نزدیک به ۱۴ ماه قبل و بدون اطلاع رسانی ملکش را تخریب کردند؛ می‌گوید: یکروز صبح که در منزل نبودم، همسرم نزدیک های ظهر تماس گرفت که کجا هستی که خانه مان را خراب کردند. سراسیمه و نگران خود را به منزل رساندم و دیدم متاسفانه از خانه ام فقط سقفش باقی مانده است. بدون اجازه و یا اطلاع رسانی تمام اسباب و اثاثیه را به خانه پسرم بردند و منزلمان را خراب کردند. الان در این شرایط اقتصادی با ۳ فرزند سرگردان، آواره و مستاجر هستم. به ما قول دادند که ملکی را می دهند، ولی تا الان نه ملکی را داده اند و نه پولی را به حسابمان پرداخت کردند.
یکی از اهالی این منطقه که خانه آباء و اجدادی در منطقه نوغان دارد؛ می افزاید: در پشت پرده تمام این تخریب ها مسائل و گروه مافیایی است که کسی از جریان آن اطلاع ندارد. مردم ناراضی، معلوم نیس پشت فرد خاطی به چه کسی گرم است؟ وی می افزاید: از سال ۹۶ تاکنون مرتب برای من حکم تخلیه ملک می آید و اگر در نهایت موافقت نکنم با زن و فرزند من ررا در پاسگاه نگه می دارند و اسباب و اثاث منزل ا جمع و خانه را خراب می کنند. با حضور در دفتر دادستانی از وی خواستم تا فرصتی بدهند و ایشان طی نامه ای به کارشناسان نزدیک به ۳ ماه فرصت دادند. در این مدت قیمت‌ها چقدر افزایش پیدا کرده است؟ از طرفی شهرداری نامه زده است تا قیمت ملک را کاهش دهند و با نازلترین قیمت از ما خریداری کنند.
آقای میانسالی نیز در ادامه می گوید: نزدیک به ۲ سال قبل در مهمانپذیر «هامون» در ابتدای خیابان »آیت الله شیرازی» کار می کردم. شهرداری ثامن به صاحب ملک نامه زد که باید ملک را تخلیه کنید و از طرفی صاحبکارم مقاومت می کرد. در نهایت شهرداری به قدری شیطنت کرد و به بهانه ای ایشان را راهی سفر به تهران کرد. همان روز تمام مسافران را به یک مهمانپذیر دیگری منتقل کردند و شبانه ملک ررا تخریب کردند. روز بعد که حاج آقا از سفر برگشتند و با تلی از خاک ملک خود را دیدند؛ از انبوه غصه دق کردند و از دنیا رفتند.
- تخریب مسجد عملی غیر شرعی است
با تخریب مسجد «هفت در» و اعتراضات مردمی و واکنش های مسئولین به سراغ مدیرکل سازمان اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی رفتیم. وی این عمل شهرداری منطقه ثامن را خلاف شرع می داند و اظهار می کند که این نهاد قبل از تخریب مسجد هفت در، به صورت کتبی و شفاهی به شهرداری ثامن مشهد اعلام کرده بود که این مسجد از لحاظ شرعی نباید تخریب شود.
حجت الاسلام محمد احمدزاده درباره اقدام شهرداری ثامن در تخریب مسجد «هفت در» واقع در بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی بیان می کند: شهرداری ثامن ادعا می‌کند که نامه ما در مخالفت با تخریب این مسجد دیر رسیده است اما ما شب قبل از آن به صورت تلفنی نظر خود را در این باره اعلام کرده بودیم.
- پیگیری از طریق دستگاه‌های قضایی
حجت الاسلام نصرالله پژمان فر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی در مورد تخریب مسجد «هفت در» در نزدیکی حرم رضوی در روز اربعین توسط شهرداری منطقه ثامن بیان می کند: تخریب مسجد مجرمانه است و باید از طریق دستگاه‌های قضایی پیگیری شود. رییس کل دادگستری خراسان رضوی نیز نسبت به این قضیه ورود خواهند کرد و باید از وقوع اینگونه اقدامات مجرمانه در بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی جلوگیری شود.
- تخریب مسجد «هفت در» بر اساس طرح مصوب انجام شد
تخریب مسجد بر اساس طرح مصوب و توافق با اداره کل اوقاف و امور خیریه استان انجام شده و ساخت معوض این مسجد نیز از ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار است. این مطالب بخشی از گفته های سیدمصطفی نعمتیف شهردار منطقه ثامن است. وی عنوان می کند: این مسجد روز ۱۳ مهر ماه جاری به همراه نماینده اداره اوقاف، نماینده هیات امنای مسجد و نمایندگان شهرداری و اجرائیات منطقه ثامن تحویل گرفته و تخلیه شد و با لیست کردن اموال و جابه‌جایی آنها به محل امن، مسجد به صورت فیزیکی تحویل شهرداری شد. عصر همان روز مسجد در اختیار کارگاه قرار گرفت و نسبت به تخریب مسجد و کار اجرایی اقدام شد.
شهردار منطقه ثامن مشهد می افزاید: این نامه بعد از تخریب مسجد به دست ما رسید و نظر مشاور نیز نظر لازم الاجرا نبوده و هنوز در جایی مصوب نشده است لذا براساس طرح مصوب مسجد «هفت در» در مسیر سواره رو خیابان شارستان قرار داشته و توافق با اداره اوقاف بر جای خود باقی است. وی با تکذیب انجام عملیات تخریب مشهد در روز اربعین بیان می کند: در روز اربعین کل کارگاه تعطیل بوده و هیچ فعالیت عمرانی در منطقه انجام نشده است.
- پشت پرده تخریب‌ها چه خبر است؟
پایان داستان تخریب خانه های تاریخی، اماکن مذهبی و فشار به برخی ساکنین برای واگذاری و تخلیه منازلشان که گاهی پشتوانه قانونی دارد نیازمند یک دستور و حکم قضایی ویژه ای است. باید دید پشت صحنه این تخریب ها، در دوره کدام شهردار این طرح ها به تصویب رسیده است و در دوره کدام شهردار دیگر متوقف شده است؟ مسأله طرح نوسازی منطقه ثامن و تخلفات صورت گرفته هم مخاطب مشهدی دارد، هم مخاطب پایتخت نشین ! هم اصولگرا و هم اصلاح طلب! تنها دستگاه قضائی می تواند بدون جانبداری، همه را پاسخگو باشد و از همه مهمتر جانب مردم را بگیرد. متاسفانه در این وضعیت بعضی افراد از «آب گل آلود ماهی می گیرند» و نباید در این عرصه مطالبه گری و عدالت خواهی را جولانگاه انتقام گیری سیاسی و تخریب رقبا کرد.
البته در تجمع و مطالبه گری مردم از شهردار منطقه ثامن در خصوص تخریب مسجد «هفت در» این نکته قابل اهمیت است که آقای پژمانفر از شهردار منطقه البته از زبان مردم مطالبه ساخت مجدد مسجد تخریب شده را دارد. آیا این مطالبه گری با عقل سلیم درست در می آید؟ در حالیکه همه مردم منطقه مطالبه اولشان تخریب منازلشان توسط شهرداری منطقه است. آیا معنای مطالبه گری مسئولان و نمایندگان مردم فرق کرده است؟یا پشت پرده خبرهای دیگری است که از چشم مردم به دور مانده است؟
نظر شما