همشهری آنلاین_ بنفشه حیرت‌نگاری* : فراگیری بیماری کووید ۱۹ تأثیرات و تغییرات گسترده‌ای در زندگی افراد در سراسر جهان پدید آورده است. روال عادی زندگی انسان‌ها، مراودات و ارتباطات، مشاغل، از دست‌دادن‌ها و فقدان‌ها و بسیاری موارد دیگر همگی تحت تأثیر این مهمان ناخوانده دچار تغییر و تحول شده‌اند.
تأثیر این تغییرات تحمیلی و ناخواسته بر یکایک افراد قابل ملاحظه و بررسی است، اما در اینجا قصد دارم به‌طور اجمالی توجه والدین را به تأثیر کرونا بر کودکان و نوجوانان که به چالش «از دست دادن‌ها» معروف است، جلب کنم.
در شرایط حاضر مواردی که در زندگی عادی کودکان و نوجوانان اجزای مهم و اصلی شناخته می‌شدند، یا به میزان زیادی محدود شده یا کلاً برای مدت نامعلومی از دست رفته است. از جمله این موارد می‌توان ارتباط با دوستان، هم‌بازی‌ها و همکلاسی‌ها، حضور در اماکن تفریحی مانند پارک‌ها و سالن‌های ورزشی و سینما و حضور در جمع فامیل و خویشاوندان در قالب دورهمی و مهمانی‌ها را نام برد.
اگر بتوانیم از زاویه دید کودکانمان به شکل جدید زندگی نگاه کنیم، شاید بتوانیم بیشتر میزان تأثیر عمیق این محرومیت‌ها و محدودیت‌ها را بر آنها درک کنیم. خود را در دوران کودکی و نوجوانی تصور کنید و ببینید بدون بازی و شیطنت با دوستان و همکلاسی‌ها و با دوری و محرومیت از آغوش گرم فامیل و نداشتن امکان دویدن بدون دغدغه در پارک‌محل، زندگی چه شکل و معنایی پیدا می‌کرد.
حال با آگاهی از میزان سختی شرایطی که فرزندانمان در حال سپری کردن آن هستند، باید بدانیم کودکان در سنین مختلف دارای درک متفاوتی از فقدان و ازدست دادن هستند. کودکان در سنین زیر ۵ سال متوجه این نکته می‌شوند که تغییرات بزرگی در زندگی‌شان روی داده است، ولی درک کاملی از اینکه این تغییرات چرا و چگونه ایجاد شده و چه عواملی آنها را ایجاد کرده‌اند، ندارند.
کودکان در سنین ۶ تا ۱۱ سال متفاوت هستند. در این سنین کودکان علاقه‌مندند والدینشان با آنها بیشتر صحبت کنند و در مورد دلایل بروز حوادث و اتفاقات توضیح دهند. کودکان در این سنین قابلیت درک علل این تغییرات در زندگی عادی و همچنین از دست‌دادن‌ها و فقدان‌ها را دارند. گاهی ممکن است از ما سؤالاتی داشته باشند که پاسخشان را می‌دانیم و گاهی نیز ممکن است پاسخی برایش نداشته باشیم.
والدین باید در چنین مواردی از دادن پاسخ‌های غلط اجتناب کنند و به صراحت بگویند: «نمی‌دانم» و همراه با کودکانشان برای پیدا کردن پاسخ صحیح جست‌وجو و تلاش کنند. در مورد نوجوانان این تغییرات می‌تواند عمیق‌تر و سخت‌تر شود. چراکه احساسات و عواطف آنان بیشتر رشد کرده و عمیق‌تر و قوی‌تر است. باید به آنان این اطمینان را بدهیم که اگر از این شرایط به شدت ناراحت هستند و یا گاهی مصائب موجود را برای لحظاتی فراموش می‌کنند، طبیعی و قابل درک است و از این طریق آنان را از درست بودن واکنششان مطمئن کنیم. چراکه برای نوجوانان بسیار مهم است که عملکردشان درست باشد و والدین هم آن را تأیید کنند. والدین برای کاهش عوارض تغییرات و از دست دادن‌ها و فقدان‌ها بر فرزندانشان در شرایط حاضر می‌توانند این توصیه‌ها را به کار بگیرند:
- سعی کنید حوادث و اتفاقات را از زاویه دید فرزندانتان در هر سنی که هستند نگاه کنید و به عبارت دقیق‌تر، با آنها همدلی کنید.
- با فرزندان خود صادق باشید
- با فرزندان به نرمی و مهربانی و آرامش رفتار کنید
- اگر قرار است خبر ناگواری را به فرزندتان اعلام کنید، حتماً شفافیت و صداقت را رعایت کنید و از به کار بردن مفاهیم و دلایل گیج‌کننده برای فرزندتان اجتناب کنید
اگر در شرایط ناگوار کنونی با فقدان فردی از عزیزانتان مواجه شدید، در برابر فرزندان خود سوگواری کنید؛ چراکه سوگواری رفتار و واکنش صحیح در برابر از دست دادن و فقدان است. پس اینکه کودکانتان ببینند سوگواری می‌کنید، اشکالی ندارد. منتهی واکنش ما نسبت به غم از دست دادن کسی که به ما نزدیک بوده است، نباید به گونه‌ای باشد که موجب ترس و وحشت کودکانمان شود.
با آرزوی فرارسیدن دوباره روزهای بدون اضطراب و همراه با آرامش برای یکایک شما عزیزان.
*فیلم‌درمانگر و مسئول مرکز سلامت روان منطقه ۶ تهران
نظر شما