غبار نامهربانی بر تار و پود خوش نقش و نگار فرش ماشینی در دومین قطب تولید این محصول در جهان، نشسته است.

فرش ماشینی

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خبرگزاری صداوسیما، از بچگی صدای نغمه‌های مادر پای دار قالی، «یک قرمز، دو تا زرد به زیر، یک زرد به رو» برایش لالایی خوشایندی بود، که هر روز از خروس‌خوان سحر تا زوال آفتاب به گوشش می‌رسید و وقتی نخ نگاهش را با چرخش موزون و سریع انگشتان او همراه می‌کرد، از تماشای نقش‌های خوش رنگ لچک ترنج، اسلیمی و شاه عباسی به شوق می‌آمد.

۱۴ساله بود، که خودش نیز شانه به شانه‌ی مادر و دو خواهر بزرگ‌ترش رج به رج به وصل شیرین تارو پودها می‌رسید و با صدای متناوب قرچ قرچی که با برش تیغه قلاب به راه می‌افتاد و هر ضرب آهنگ دفتین، در گلستانی از رنگ‌ها آرزوهایش را می‌ساخت.

دستان پینه‌بسته نوروزپور حکایت از سختی روز و شب‌هایی داشت که برای زنده نگه داشتن هنر موروثی مادر و مادر بزرگش از کاشان تا نایین و اصفهان و آذربایجان را زیر پا گذاشت و برای به روز کردن و رونق زیباترین و شورانگیزترین هنر ایرانی، با الگو گیری از هنر قدیمی شعر بافی و زری بافی، ۲۴سال پیش کارخانه‌ای چهارهزار متری را در شهرک سلیمان صباحی آران و بیدگل به پا کرد. 

برای دیدن این صادرکننده نمونه فرش ماشینی کشور، راهی ۲۱۵کیلومتری اصفهان شدم.

کارخانه‌اش در انتهای شهرک سلیمان صباحی آران و بیدگل قرار داشت و در چهار سوله کارگاهی وی صدای رد شدن دوک بر جان تارهای سفید و کوفتن شانه بر روی پودهایی که رنگ به‌ رنگ کنار هم قد می‌کشند منظره‌ای از تلفیق هنر با صنعت و فن آوری را رقم می‌زد.

نتیجه سال‌ها تلاش و تحقیق این کارآفرین آران و بیدگلی راه اندازی دو کارخانه‌ صنعتی بزرگ تولید فرش ماشینی بود، که از چرخش دستگاه‌های این دو واحد رزق و روزی ۷۰۰نفر به دست می‌آمد، هر چند این روزها برخی از مشکلات چوب لای چرخ برخی از خط‌های تولید انداخته بود.

کارگران کارخانه می‌گفتند، مهدی نوروزپور گره گشایی از کار دیگران را دوست دارد، اما از قضای روزگار، بر چرخ‌های تولیدی مجموعه‌ او طوری گره خورده که برای باز کردنش همتی جهادی لازم است.

گره کور به تار و پود تولید 

یکی از کارگران سوله شماره دو کارخانه‌ مهدی‌ نوروزپور گفت: روزگاری در مجموعه‌ صنعتی این کارآفرین حدود هزار و ۲۰۰متر مربع فرش به صورت روزانه تولید می‌شدکه این میزان اکنون ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یافته است. 

کارآفرینی که محصولاتش از شرق تا غرب بازارهای دنیا چشم‌ها را به خود خیره و زبان‌ها را به تحسین وامی داشت، این روزها همانند برخی از صاحبان ۸۰۰واحد تولیدی فرش ماشینی آران وبیدگل در کلاف مشکلات دست و پا می‌زد.

با مهدی نوروزپور به سراغ یکی از خط‌های تولیدی‌اش می‌رویم، که چند ماهی است به دلیل نداشتن مواد اولیه و رکود بازار فرش تعطیل شده و حدود ۲۰کارگر وی در وضعیت بلاتکلیفی و سرگردانی به سر می‌برند.

از این کارآفرین فرش ماشینی درخصوص چرایی بروز رکورد این روزهای تولیداتش جویا می‌شوم و وی نبود حمایت دولت از تولیدکننده را سدی برای ادامه فعالیت در این حوزه می‌داند.

آقای نوروزپور گفت: قوانین دست و پاگیر مالیات بر ارزش افزوده و نبود بازار فروش مناسب، عدم نظارت بر روی ارز نیمایی توزیع شده بین تولیدکنندگان، رشد واسطه‌گری و دلال بازی و در نتیجه افزایش هزینه‌های تولید و کاهش رقابت‌پذیری واحدها از مشکلات این روزهای تولیدکنندگان فرش ماشینی است.

برای بررسی بیشتر مشکلات واحدهای این حوزه با دعوت آقای نوروزپور راهی کارخانه‌ تولیدی ۱۶هزار متر مربعی حاج تقی رحمانی، دوست و همکار قدیمی وی و البته یکی از کارآفرینانی که در زمینه تولید و صادرات فرش با تجربه‌ای به اندازه‌ نیم قرن گرفتار رکورد شده رفتم.

در این ملاقات وی واردات سخت و نوسان قیمت مواد اولیه و افزایش بیش از پیش فعالیت دلالان را یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های این صنعت دانست و ادامه داد: تولیدکنندگان فعال در این حوزه الیاف مورد نیاز خود را در صورتی امروز در نبود نظارت‌های مسئولان کیلویی ۱۵تا۱۶ هزار تومان از شرکت‌های داخلی می‌خرند که تا قبل از بهمن و اسفند پارسال این محصول کیلویی ۶تا۷ هزار تومان در بازار معامله می‌شد.

وی دل پر دردی هم از بانک‌هایی داشت که برای اعطای تسهیلات همکاری نمی‌کنند و گفت: به عنوان صادرکننده‌ نمونه استانی برای سه میلیارد تومان تسهیلاتی که به منظور نوسازی ماشین آلات واحد صنعتی‌ام درخواست کرده بودم، مجبور به تعهد ۱۸میلیارد ریالی به بانک شدم.

حاج تقی تاکید کرد: با ادامه این روند مجبوریم تولید خود را متوقف و در بهترین حالت به بیش از نصف کاهش دهیم و حتی تعدیل نیرو را در دستور کار قرار دهیم چراکه تولید نیاز به حمایت دارد.

به شماره افتادن ضربان قلب اقتصاد آران و بیدگل 

صنعتگران خوش ذوق آران و بیدگلی در دو شهرک ۴۰۰هکتاری هلال و سلیمان صباحی، با تولید بیش از ۵۰میلیون مترمربع فرش ماشینی علاوه بر یکه‌تازی در بازارهای داخلی پس از قاضی عنتب ترکیه دومین قطب تولید این محصول خوش نقش و نگار در جهان هستند.

این موضوع را رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت آران و بیدگل در مصاحبه‌ی تلفنی که با وی داشتم می‌گوید.

هر چند به گفته‌ مجتبی محلوجی از جمعیت ۱۰۰هزار نفری آران و بیدگل، ۲۰هزار نفرشان در واحدهای تولیدی فرش ماشینی مشغول کارند و هم اکنون این شهرستان با ۵درصد جمعیت بیکار یکی از پایین‌ترین آمارهای کشور در این حوزه را دارد، اما اقتصاد مردم آران این روزها با توقف فعالیت برخی از واحدهای صنعتی فرش در معرض خطر قرار گرفته است.

مسئول شهرک صنعتی سلیمان صباحی آران و بیدگل که خود نیز یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فرش ماشینی است و کارخانه‌اش با واحد صنعتی مهدی نوروزپور فاصله‌ای سه کیلومتری دارد گفت: فرش‌های تولید شده در واحدهای صنعتی این شهرستان با وجود کیفیت بالا، به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و از رونق افتادن رقابت در بازارهای داخلی و خارجی دیگر مثل قبل خریدار ندارد.

عبدالرحیم مفیدی در هنگام بازدید من از انبار فرش کارخانه‌اش افزود: با رکود این روزهای خط تولید ۱۰درصد واحدهای صنعتی، تعطیل شده و بقیه‌ واحدها هم‌اکنون با حدود ۳۰تا۴۰ درصد ظرفیت خود تولید محصول دارند. 

کاهش سهم فرش از سبد صادرات

بیش از ۴۰درصد فرش ماشینی این شهرستان به گفته‌ی آقای مفیدی به بازارهای جمهوری آذربایجان، افغانستان، پاکستان، امارات متحده، عراق، قطر، گرجستان، روسیه و کشورهای اروپایی ارسال و از فروش این محصول سالانه ۱۵۰میلیون دلار ارز وارد اقتصاد کشور می‌شود اما این روزها سهم صادرات این محصول به دلیل مشکلات موجود در تولید از ۷۰به۲۵ درصد کاهش یافته است.

مصطفی الوان‌کاریان، مدیرعامل یکی از شرکت‌های بازرگانی فعال در حوزه‌ صادرات فرش ماشینی است که در بازار فرش حکیم اصفهان به سراغش رفتم و در خصوص علت‌های کاهش آمار صادرات فرش از او پرسیدم.

وی شیوع کرونا و تحریم صنعت نساجی در اسفند و بهمن پارسال را یکی از عوامل کاهش آمار صادرات فرش دانست و گفت: حمل و نقل این محصول ضعف‌های زیادی دارد و به نظر می‌رسد برای رفع آن قراردادهای بین کشورها در این زمینه باید به منظور کاهش هزینه‌ها و به وجود آمدن بستر رقابتی اصلاح شود.

وی معتقد است: توجه بیشتر دولت به صنعت فرش ماشینی با کاهش دموکراسی اداری و تخصیص ارز مورد نیاز برای واردات مواد اولیه موجب می‌شود علاوه بر فراهم شدن شرایط فعالیت جمعیت بیشتری از جوانان جویای کار در این حرفه، ارزش هنر زیبای طراحی و نقشه فرش ایرانی که گویای فرهنگ و اصالت ما است به دوستداران هنر جهان نیز معرفی شود

حمایت‌های در حد شعار

با وجود آنکه محسن صالح‌نیا، معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه نشست هم اندیشی صاحبان صنایع فرش ماشینی کاشان از عرضه اقلام و مواد اولیه مورد نیاز برای تولید فرش ماشینی در بورس کالا خبر داده و اعلام کرده بود، با این اقدام تولیدکنندگان، مواد اولیه را بدون واسطه خریداری می‌کنند و ارز مورد نیاز برخی مواد هم که شرایط تولید آن‌ها در داخل کشور امکان‌پذیر نیست، با هماهنگی بانک مرکزی تامین خواهد شد تا صنعت تولید فرش ماشینی در کشور با وقفه مواجه نشود.

اما درهای بورس گویا هنوز به روی صاحبان صنایع فرش ماشینی باز نشده و گشایشی تاکنون به دست نیامده است.

رئیس شهرک صنعتی سلیمان صباحی آران و بیدگل، پایبند نبودن دولت در اجرای مصوباتی مانند اختصاص ارز برای نوسازی ماشین آلات را از مهم‌ترین مشکلات واحدهای صنعتی این شهرک دانست.

عبدالرحیم مفیدی افزود: دولت قرار بود، ۲۰۰میلیارد ریال اعتبار برای نوسازی ماشین آلات در اختیار واحدهای صنعتی تولید فرش ماشینی این شهرستان قرار دهد که به دلیل کندی سیستم بانکی این امر هنوز محقق نشده است.

تامین نشدن آب مورد نیاز واحدهای صنعتی از دیگر مشکلات فعالان فرش ماشینی در این شهرستان بود که آقای گلچین رئیس شهرک صنعتی هلال پس از سه روز درخواست من برای مصاحبه به آن اشاره می‌کند.

وی دل پر دردی از بدعهدی مسئولان داشت و گفت: در خصوص برطرف کردن معضل آب واحدهای صنعتی بارها با مسوولان آب منطقه‌ای استان نشست داشته و نتوانسته موافقت آنها برای احداث ۵چاه آب در این شهرک را کسب کند.

در حضور آقای گلچین برای بررسی این مشکل تلفنی با معاون بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای استان صحبت کردم.

حسن ساسانی که تمایل چندانی به گفت‌وگو در این رابطه گویا نداشت، گفت: هم اکنون ۲۵مترمکعب بر ثانیه آب در اختیار واحدهای صنعتی تولید فرش ماشینی قرار داده‌ایم و  با وجود آنکه در استان اصفهان معضل کمبود آب را داریم، اما در حال بررسی راه چاره هستیم.

اما جدای از مشکل آب رئیس شهرک صنعتی هلال آران و بیدگل با افسوس بسیار به سند نداشتن بسیاری از واحدهای صنعتی تولید فرش این شهرستان نیز اشاره و ادامه داد: با گذشت ۲۰سال از درخواست و پرداخت وجه زمین، دولت هنوز سندها را صادر نکرده است.

وی اعتقاد دارد: اگر این مشکل حل می‌شد، صنعتگران به راحتی به وسیله سند ملکی می‌توانستند، تسهیلات مورد نیاز بازسازی ماشین آلات خود را دریافت کنند.

صنعت فرش ماشینی در انتظار رفوگری

در یکی از جلسات استانداری، فرصت را غنیمت شمردم و با گزارشی از مشکلات اهالی صنعت فرش ماشینی به سراغ رئیس سازمان صمت استان رفتم.

صحبت‌های من با ایرج موفق دو ساعتی به درازا کشید و وی ابراز داشت: به ادارات صمت شهرستان‌های کاشان و آران و بیدگل اختیارات کامل در خصوص ارائه تسهیلات داده شده و صنعتگران درخواست‌هایشان برای نوسازی و بازسازی واحدهایشان را به ادارات صمت شهرستان خود ارائه دهند تا بتوانیم در اولین فرصت نوسازی را انجام دهیم.

وی در پاسخ به این سوال من که چرا ارز تخصیصی دولت برای تامین مواد اولیه نساجی به جیب دلالان رفته نیز تاکید می‌کند: ما این پیش‌بینی را داشتیم و برای پیشگری از این اتفاق همه تصمیم‌ها و بخشنامه‌ها در این حوزه را از نیمه بهمن۹۸ باطل و محدودیت ثبت سفارش برای واردات مواد اولیه را حذف و بدون رعایت سقف واردات اعلام کردیم هر صنعتگری برای واردات مواد اولیه نساجی به ما مراجعه کند تا سفارشش را ثبت می‌کنیم.

ایرج موفق ادامه می‌دهد: تمام سفارش‌ها در حوزه واردات مواد نساجی را ثبت کرده‌ایم و با این سیاست میانگین ثبت سفارش ماهیانه ما نسبت به سال۹۷ از ۲۷۱هزار و ۷۵۲کیلوگرم به سه میلیون و ۴۳۱هزار و ۸۴۰کیلوگرم در اسفند۹۸ رسید.

وی با ابراز شرمندگی از اینکه بعد از گذشت ۲۰سال هنوز زمین‌های تعدادی از واحدها به نام صاحبانشان سند نخورده نیز تاکید کرد: در این زمینه شرکت شهرک‌های صنعتی را موظف می‌کنیم موضوع را پیگیری کند.

حرف آخر
صنعتگران فرش ماشینی کشور، سال‌ها با وجود سختی‌های اقتصادی و سنگ اندازی‌های بدخواهان با اراده‌ای فولادین برای درخشیدن نام ایران در جهان جهاد کردند و حالا از مسئولان انتظار دارند در سالی که به نام جهش تولید مزین شده، با نظارت دقیق‌تر بر عرضه مواد اولیه و اجرای مصوباتی که روزی در سمینارها و نشست‌ها قولش را داده بودند، گره گشای رکورد این روزهای سخت به مو رسیده تولید باشند و خود تحریمی روی دست تحریم‌ها نزنند.

کد خبر 523354

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha