به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از مهر، استان‌های یزد و سمنان در ایران، زیستگاه‌های اصلی این گونه نادر به شمار می‌روند.
گرچه از سال ۹۴ تاکنون، مطالعه جدید برای رصد و پایش وضعیت یوز ایرانی در استان یزد انجام نشده است، اما بر اساس مشاهدات انجام شده، برخی کارشناسان محیط زیست، وجود ۲۹ قلاده یوز تا پایان نیمه اول سال ۹۸ را در زیستگاه‌های استان یزد قطعی می‌دانند.
رصد انجام شده توسط سازمان محیط زیست نشان می‌دهد که مناطق حاشیه‌ای و مرکزی کویر ایران از جمله خارتوران، نایبندان، دره انجیر و … اصلی‌ترین زیستگاه‌های یوز ایرانی هستند و در استان یزد نیز در پناهگاه حیات وحش دره انجیر، منطقه حفاظت شده کوه بافق، پناهگاه حیات وحش کمکی بهاباد، حفاظت شده کالمند بهادران مهریز، پارک ملی سیاهکوه اردکان و شکار ممنوع آریز بافق و برخی مناطق آزاد به ویژه زیستگاه‌های شهرستان‌های اردکان، بافق و بهاباد مشاهده شده‌اند.
نکته جالب این است که تعداد زیادی از معادن استان یزد دقیقاً در این مناطق قرار دارند و جاده‌سازی، بهره‌برداری از معادن و ... به اکوسیستم این مناطق ضربه وارد کرده است.
مرگ در جاده‌ها
جاده‌سازی برای ادامه فعالیت و توسعه معادن و صنایع در استان یزد، تاکنون بیشترین قربانی را از جمعیت یوز ایرانی گرفته، زیرا در طول چهار سال، هفت قلاده یوز در اثر برخورد با خودرو در جاده‌های ساخته شده در زیستگاه‌های این گونه، تلف شده‌اند.
یکی از دوستداران و کارشناسان محیط زیست در این زمینه گفت: بسیاری از معادن و صنایع استان یزد جانمایی درستی ندارند و بهره‌برداری از آنها در نزدیکی زیستگاه یوز ایرانی و گاه حتی در میانه زیستگاه این گونه در حال انجام است.
موسی شمسایی اظهار کرد: تلف شدن هفت قلاده یوزپلنگ در اثر برخورد با خودرو در جاده‌های ساخته‌شده برای تسهیل امور صنایع و معادن، نه‌تنها تلف شدن این گونه در معرض انقراض را رقم زده، بلکه تغییر اکوسیستم ناشی از این فعالیت‌ها نیز بلای جای یوز ایرانی شده است.
از بین رفتن پوشش گیاهی
وی افزود: فعالیت‌های صنعتی و معدنی در بسیاری از موارد بر منابع آبی اثرگذار بوده و آنها را از بین برده، از سوی دیگر گرد و غبار ناشی از این ترددها، بوته‌ها و پوشش گیاهی را ضعیف کرده و در بلندمدت از بین برده است، درنتیجه دیگر شکار مناسبی برای یوز در منطقه وجود ندارد.
شمسایی عنوان کرد: این اتفاق یا منجر به تلف شدن یوز می‌شود یا همانگونه که در مناطقی از کشور مشاهده شد، یوز ایرانی به محل سکونت انسان برای جست‌وجوی غذا نزدیک می‌شود که این خود خطری جدی برای این گونه است.
این کارشناس محیط زیست بیان کرد: بهره‌برداری از معادن امری اجتناب‌ناپذیر در مسیر توسعه است، اما می‌توان با جانمایی درست، شناسایی کریدورهای تردد حیات وحش و ایجاد پل‌های زیرگذر و روگذر، عوامل نابودی این گونه را تا حدی برطرف کرد.
وی اضافه کرد: تا زمانی که تدبیری جدی برای این معضلات که همه ناشی از تعرضات انسانی است، نشود امیدی به نجات یوز ایرانی نیست.
وجود اختلاف‌نظرها
مسئولان محیط زیست در سطح ملی و استانی در جست‌وجوی راهی برای نجات این گونه در معرض خطر هستند و تاکنون نیز طرح‌هایی را به مرحله اجرا درآورده‌اند، اما حتی در زمینه اجرای این طرح‌ها نیز اختلاف‌نظرهایی بین کارشناسان و دوستداران محیط زیست با مسئولان و تصمیم‌گیران وجود دارد.
برخی صاحب‌نظران، یزد و برخی دیگر سمنان را مناسب اجرای این طرح‌ها می‌دانند. اجرای آخرین طرح سازمان محیط زیست برای حفظ و تکثیر یوز ایرانی در سمنان، دوستداران محیط زیست و تشکل‌های فعال یزد در این زمینه را از حفظ این گونه در استان ناامید کرده است.
با توجه به اینکه در استان یزد دیگر هیچ گونه ماده‌ای از یوز وجود ندارد، فعالان محیط زیست یزد این گونه را در استان منقرض‌شده می‌دانند و معتقدند راه نجاتی برای یوز ایرانی در یزد نیست.
تصمیمات ملی
مدیرکل محیط زیست استان یزد در این زمینه گفت: طرح تکثیر نیمه‌طبیعی یوزپلنگ ایرانی با پیشنهاد و پیگیری‌های استان یزد از حدود سه سال پیش مطرح شد و رایزنی‌های اولیه، انتخاب محل اجرا و طرح اجرایی نیز تدوین شد. این طرح در نهایت بنا بر صلاحدیدهای ملی به استان سمنان منتقل و اجرا شد.
نیره پورملایی اظهار کرد: تصمیماتی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای استان‌های زیستگاه یوز، گرفته شده که همه ما تابع این برنامه‌ها هستیم و امیدواریم بتوانیم به خوبی از این گونه محافظت کنیم.
وی افزود: یوزپلنگ ایرانی در شرایط اسارت زادآوری نمی‌کند، بنابراین شرایط نیمه‌طبیعی در استان سمنان برای حفظ و تکثیر این گونه فراهم شده که امیدواریم استان یزد هم از نتایج این طرح بهره‌مند شود.
فعالان، مسئولان و دوستداران محیط زیست استان یزد منتظرند تا نتیجه زادآوری یوز ایرانی در شرایط نیمه‌طبیعی در استان سمنان در یزد رهاسازی شود و این استان نیز بتواند شرایطی مشابه برای حفظ و تکثیر این گونه در معرض خطر فراهم کند.
به نظر می‌رسد دخیل کردن سازمان محیط زیست در فرآیند صدور پروانه بهره‌برداری از معادن و جانمایی صنایع نیز بتواند تا حد زیادی از تخریب زیستگاه این گونه ارزشمند جلوگیری کند.
نظر شما