به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، شهرستان آذرشهر در دامنه شمال غربی کوه‌های سهند و جلگه و سواحل دریاچه ارومیه با ۱۳۴۰ متر ارتفاع از سطح دریا قرار گرفته است. از ۷۰ هزار و ۵۰۰ هکتار مراتع این شهرستان، ۱۷ هزار و ۲۰۰ هکتار مراتع کوهستانی، ۴۲ هزار و ۸۰۰ هکتار مراتع کوهپایه‌ای و ۱۰ هزار و ۵۰۰ هکتار نیز مراتع دشتی و بیابانی است.
بر اساس مشاهدات، معادن استخراج سنگ تراورتن و آهک در مراتع آذرشهر و به خصوص اطراف قیزل داغی در فواصل نزدیک به هم احداث شده و موجب تخریب پوشش گیاهی منطقه و آسیب بر چهره طبیعت شده است.
معادن سنگ از نمای قیزل داغی
عدم نظارت بر این معادن موجب گسترش استخراج‌ها شده و جاذبه گردشگری در بطن طبیعت را با چهره‌ای نازیبا مزین کرده است. چشمه جوشان شورسو (آب شور) در قیزل داغی (کوه زرین) از جمله جاذبه گردشگری آذرشهر است که متاسفانه با معادن مختلف احاطه شده است.
در وسط این کوه زرد رنگ، شکاف گسل مانندی وجود دارد که از عمق کم شروع شده و به چند ده متر می‌رسد. دلیل قطعی به وجود آمدن این شکاف مشخص نیست اما گفته می‌شود که از وقوع زلزله ترک برداشته یا به خاطر رعد و برق ایجاد شده است. برخی کارشناسان نیز حرکت آب جوشان بر روی سنگ‌ها را دلیل این شکاف عظیم بیان می‌کنند.
اکبر عبدی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، در خصوص معادن این منطقه، می‌گوید: معادن آذرشهر به عنوان بزرگترین معادن تراورتن قرمز ایران، بالای یک میلیون تن ذخیره دارد که پس از استخراج عمدتا به کشورهای همسایه خام فروشی می‌شود.
وی می‌افزاید: این معادن که سالانه حدود ۱۰۰ هزار تن سنگ از آنها استخراج می‌شود، بدون واحد فراوری هستند و فقط به صورت خام فروخته می‌شوند.
عدم نظارت بر بهره‌برداری از معادن سنگ آذرشهر
عبدی متذکر می‌شود: متاسفانه بهره برداری از معادن روباز و سطحی تراورتن و آهک در اراضی و حاشیه باغات و مراتع آذرشهر بدون نظارت انجام می‌گیرد که با ایجاد کنده کاری بسیار گسترده محیط زیست منطقه را با تهدید جدی روبه‌رو کرده است.
مشکلات زیست محیطی ناشی از برداشت بی‌رویه سنگ در آذرشهر
وی ادامه می‌دهد: رهاسازی باطله‌ها و ضایعات در طبیعت از یک سو و برداشت دل بخواهی، آزادانه و بدون نظارت شرکت‌ها از سوی دیگر باعث ایجاد منظره‌ای زشت شده است؛ هم‌چنین این استخراج‌ها موجب انعکاس تشعشعات خورشیدی، افزایش دما و حرارت محیط و انتشار ریزگرد و مشکلات تنفسی در افراد شده است.
عبدی می‌افزاید: مشکلاتی از جمله نابودی چشمه‌های معدنی و چاه‌های آرتزین منطقه نیز تهدید دیگری است که در اثر ادامه برداشت بی‌رویه از معادن آذرشهر ایجاد خواهد شد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان، توسعه بی‌رویه معادن آذرشهر را تهدید جدی حیات وحش و نابودی گونه‌های با ارزش گیاهی منطقه دانسته و می‌گوید: ضوابط زیست محیطی در فعالیت معادن این منطقه رعایت نشده است، زیرا بیشتر باطله‌ها در دامنه مشرف به جاده اصلی آذرشهر_عجب‌شیر دپو شده، فضای سبزی ایجاد نشده و هیچ اقدامی نیز در راستای احیا، تقویت و بازگشت پوشش گیاهی طبیعی انجام نگرفته است.
این محقق منابع طبیعی می‌گوید: فعالان حوزه سنگ و معادن تراورتن آذرشهر جای جای کوه زیبای قیزل داغی از دامنه‌های مشرف به قاضی جهان، غله زار، گوگان، دستجرد، آذرشهر، نادیلو تا شهرک سنگ و سه راهی شرامین را در وسعتی حدود ۵۰۰۰ هکتار تخریب کرده و حیات بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی را از بین برده و سبب فرسایش ژنتیکی انواع گونه‌های گیاهی و جانوری منطقه شده است.
وی می‌گوید: این امر موحب نارضایتی مردم منطقه شده است زیرا استخراج سنگ منفعتی برای مردم بومی ندارد و سود آن به جیب دلالان می‌رود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان در خصوص قیزل داغی، اظهار می‌کند: این کوه که به سبب رنگ زرد به کوه زرین و طلایی معروف بوده و جاذبه گردشگری آذرشهر است اما استخراج و صادرات سنگ‌های زرد و سرخ در تناژهای بسیار بالا ضربه محکمی بر طبیعت زیبای این کوه طلا و باغ‌شهر آذرشهر وارد کرده است.
محصولات باغی و گونه‌های گیاهی و جانوری مراتع آذرشهر
عبدی در خصوص محصولات باغی این منطقه، می‌گوید: انگور، سیب، گلابی، بادام، هلو، گوجه سبز، گیلاس، آلبالو، شفتالو، سنجد، توت و گردو از جمله محصولاتی است که در باغات آذرشهر کشت می‌شود.
وی اضافه می‌کند: هم‌چنین گیاهانی چون آرتیشو یا کنگر فرنگی، اسطوخودوس، افسنتین یا خاراگوش، انگورک یا خارتون سیاه، بادام آدم، بابونه، بادرنجبویه، بارهنگ، برنجاسف، بومداران، پنیرک، پیچک صحرایی، ترشک، خارشتر، خاکشیر، خرفه، ختمی، ریحان، زبان در قفا، گزنه، گل سرخ، گاوزبان، نعناع، کاسنی و شیرین بیان از جمله گونه‌های متنوع گیاهان دارویی این منطقه است.
عبدی در خصوص گونه‌های جانوری متنوع مراتع آذرشهر نیز می‌افزاید: جانورانی چون گرگ، روباه، شغال، گراز، خرس قهوه‌ای قوچ، میش و خرگوش عمده‌ترین پستانداران این منطقه و فلامینگو، پلیکان، غاز وحشی، تنجه، خوتکا، اردک سبز، چنگر، انواع مرغابی، کبک، حواصیل، باقرقره، بهری، بالابان و تیهو نیز از پرندگان موجود در این منطقه است.
وی می‌گوید: توسعه پایدار باید دارای الگویی نظامند و با برنامه‌ای منطبق بر اهداف اقتصادی، زیستی و اجتماعی باشد تا بر اساس آن بتوان از حداقل منابع و امکانات به اهداف توسعه پایدار دست یافت اما اگر به این موارد توجه نشود، ضمن تخریب و آلودگی محیط زیست موجب کاهش تنوع زیستی، ناپایداری اکوسیستم، فرسایش خاک، بروز طوفان، سیل ویرانگر و عقب ماندگی اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.
مردم منطقه نیز از وضعیت موجود گله کرده و می‌گویند که مراتع برای چرای دام‌ها در حال نابودی است، بدون این‌که جایگزینی برای آنها وجود داشته باشد. خودروهای سنگینی که برای انتقال سنگ‌ها در روستاها و مراتع تردد می‌کنند نیز موجب گردوخاک بسیاری شده و مشکلات تنفسی ایجاد می‌کنند.
استخراج سنگ از معادن آذرشهر موجب ایجاد اشتغال برای چندین نفر شده است اما متاسفانه در بعد دیگر این ماجرا با نابودی زیست گیاهان و جانوران روبه‌رو هستیم که اتفاق بسیار ناخوشایندی در شرایط موجود و تغییرات اقلیمی است. تغییرات اقلیمی که معضل بزرگی برای استان و حتی دنیا است.
برای مقابله با این پدیده باید هر فرد وظایف خود را در قبال طبیعت ایفا کرده و از تخریب و تسریع این فرایند جلوگیری کند.
اما وقتی نمی‌توانیم در مقابل این معضل بایستیم، حداقل نباید موجب تسریع و نابودی هرچه بیشتر حیات تک تک موجودات روی کره زمین شویم.
نظر شما