پشت تپه‌های سـرخـه‌حصـار چه خبر است؟

همشهری آنلاین_ مژگان مهرابی: مثل نگین سبز شرق تهران که در حریم منطقه ۱۳ قرار دارد. زیبایی‌های منحصربه‌فرد آن هر دوستدار زیبایی و طبیعت را سر ذوق می‌آورد تا حداقل یکبار هم که شده از آن جا دیدن کند. روستای«همه سین» در ۷ کیلومتری شرق تهران قرار دارد و اگر بخواهیم نشانی سرراست بدهیم، پشت تپه‌های سرخه‌حصار جاخوش کرده است. این روستا به رغم همسایگی با منطقه ۱۳ به خاطر اجرای طرح هادی از امکانات شهری بی‌بهره‌است. اغلب اهالی معتقدند اجرای طرح هادی نه تنها نتوانسته تسهیلات رفاهی برای آنها فراهم کند بلکه مشکلات زیادی را هم برای اهالی روستا به وجود آورده است. همراه با حجت‌الاسلام خراسانی، معتمد روستای همه سین و امام جماعت مسجد صاحب‌الزمان(عج) در این روستا، گشتی در این منطقه روستایی زده و پای صحبت‌های مردم این روستا نشستیم. 

انتهای محدوده سرخه‌حصار جاده‌ای از میان بوستان جنگلی می‌گذرد و انتهای آن به روستای همه سین می‌رسد. جاده‌ای پیچ در پیچ که در دو سوی آن دشت‌های سرسبز قرار دارد و سفر را برای رهگذران دلچسب‌تر می‌کند. از بزرگراه شهید یاسینی تا جایی که خانه‌های روستایی خودشان را نشان می‌دهند، بیش از ۷ کیلومتر است. راه همواری نیست و تا دلتان بخواهد پر از دست‌اندازهای کوچک و بزرگی است که می‌تواند خودرو را تا مرز تعمیر جلوبندی پیش ببرد. از آن بدتر اینکه جاده همه سین تیرچراغ برق ندارد و اگر راننده‌ای راه بلد نباشد در تاریکی شب می‌تواند دچار سانحه تصادف شود. ورودی روستا یک میدانگاهی کوچک است که در واقع می‌توان گفت میدان اصلی روستا تلقی می‌شود. در آن جا چند مغازه سوپرمارکتی دیده می‌شود که از قرار معلوم تنها مرکز خرید روستا هستند. قرارمان با حجت‌الاسلام خراسانی جلو مسجد روستا است و از آن جا روستاگردی را شروع می‌کنیم. 

• دردسرهای دانش‌آموزان همه سین 

همه سین روستای بزرگی است و خیابان و کوچه‌های تو در تو زیاد دارد. اغلب عریض هستند و بر خلاف معابر شهری در قدم به قدم آن خودرو پارک نشده است. اما بیشترشان خاکی است و تعداد معابری که از روکش آسفالت برخوردار باشد کم است. در میان خیابان‌های خاکی چاله‌های بزرگی دیده می‌شود که خودروها به سختی از آن عبور می‌کنند. هنگام عبور خودرویی که سوار آن هستیم، کف ماشین به پستی بلندی‌های خیابان خاکی‌گیر می‌کند. تصورم بر این است که اگر نم بارانی ببارد چطور اهالی می‌توانند رفت‌وآمد کنند؟ حجت‌الاسلام خراسانی می‌گوید: «ای کاش فصل سرما به اینجا می‌آمدید. مشکلات اهالی روستا در پاییز و زمستان دوچندان می‌شود. خیابان‌های خاکی با هر بارندگی گلی شده و امکان آمد و شد را از اهالی می‌گیرد. هرکدام از این چاله‌ها به حوضچه‌ای تبدیل می‌شود.» بعد همین‌طور که ماشین را هل می‌دهد، می‌گوید: «ما دیگر به این شرایط عادت کرده‌ایم. نگران بچه‌ها هستیم که در این شرایط باید برای درس خواندن به تهران بروند. خیلی‌ها در هنگام بارش برف و باران نمی‌توانند راهی شهر شوند و از درس عقب می‌مانند.»
نمی‌توانم باور کنم روستای همسایه تهران مدرسه نداشته باشد. تعجبم را بیان می‌کنم. حجت‌الاسلام خراسانی ادامه می‌دهد: «این جا تا دو سال پیش مدرسه نداشت. یعنی یک کلاس مخروبه بود با ۴ دانش‌آموز که همه‌شان افاغنه بودند. معلم هم نداشتیم. یکی از اهالی درس می‌داد. با کلی دوندگی رضایت آموزش و پرورش را گرفتیم که اینجا معلم بفرستند. کلاس‌ها و مدرسه را هم با کمک اهالی تعمیر کردیم. بچه‌ها تا کلاس ششم اینجا درس می‌خوانند و برای دوره دبیرستان باید به یکی از مدارس تهران بروند.» 

• نه تاکسی، نه اتوبوس! 

در روستای همه سین از ایستگاه‌های تاکسی و اتوبوس خبری نیست. اهالی برای رفت‌وآمد به تهران باید از وسیله شخصی خود یا دیگران استفاده کنند. این مشکل شاید خیلی برای بزرگ‌ترها دردسرساز نباشد اما وقتی صحبت از دانش‌آموزان می‌شود، این سؤال در ذهن جای می‌گیرد که چطور باید بچه‌ها این مسیر طولانی را طی کنند تا به موقع سر کلاس درس حاضر شوند. حجت‌الاسلام خراسانی می‌گوید: «آیا واقعاً مسئولان لحظه‌ای فکر نمی‌کنند چه خطری می‌تواند جان دانش‌آموزان را تهدید کند؟ به‌خصوص دختران جوان ما که برای تحصیل ناگزیرند به مدارس منطقه ۱۳ یا ۴ بروند؟ اگر پدری توانست خودش بچه‌ها را ببرد که هیچ وگرنه دانش‌آموز ممکن است ترک تحصیل کند.»

• آب آشامیدنی، گاز شهری و برق نداریم! 

در روستای همه سین طرح هادی اجرا می‌شود و باید اینجا از همه جور تسهیلات رفاهی برخوردار باشد. اما جالب اینکه روستای همسایه تهران، نه تنها درمانگاه، مرکز فرهنگی، مرکز اورژانس، بوستان و مکان ورزشی ندارد بلکه از داشتن آّب آشامیدنی، گاز شهری و برق هم بی‌بهره‌است. در اغلب خانه‌های اینجا کنتور برقی دیده نمی‌شود و دلیلش هم خارج بودن آنها از محدوده طرح هادی است. از این‌رو اهالی برای گذران زندگی ناگزیر برق را به‌صورت غیرمجاز استفاده می‌کنند.

حجت‌الاسلام خراسانی با دلخوری از نحوه اجرای طرح هادی و یک بام و دوهوا بودن آن در روستا ادامه می‌دهد: «طرح هادی چند سالی است در روستا اجرا می‌شود. اما به سبب سلیقه‌ای رفتار کردن مقام‌های مسئول بسیاری از اهالی از داشتن امکانات ابتدایی هم بی‌بهره‌اند. خدمات رفاهی شامل خانه‌ها و زمین‌هایی است که در محدوده طرح هادی قرار دارند، اما به زمین‌هایی که خارج از طرح هستند حتی اجازه کشاورزی هم داده نمی‌شود.» به گفته این معتمد روستا، اختلاف نظر بین مسئولان دهیاری، بخشداری، اداره کل حریم و شهرداری باعث ایجاد دودسته‌گی بین اهالی روستا شده است. او متذکر می‌شود، عده‌ای سودجود باعث افزایش قیمت‌های کاذب در این روستا شده‌اند. می‌گوید: «تهرانی‌های متمول زمین‌های اینجا را که در طرح قرار دارد به قیمت بالا می‌خرند تا به قول معروف خانه ییلاقی درست کنند.» امام جماعت مسجد صاحب‌الزمان(عج) ما را به جایی از روستا که داخل طرح هادی است می‌برد. در آن جا خانه‌های ویلایی زیبایی ساخته شده که بی‌شباهت به قصر نیستند. این در حالی است که در کوچه همجوار خانه‌هایی وجود دارد که با گونی و پلاستیک حریم خود را مشخص کرده و استحکام چندانی ندارند. 

• اجازه تعمیر نمی‌دهند

امام جماعت مسجد صاحب‌الزمان(عج) معتقد است مردم همه سین زحمتکش هستند و حق‌شان است از خدمات رفاهی استفاده کنند. او ما را نزد همسایه‌اش می‌برد. «امیر هداوند» که یکی از قدیمی‌های این روستاست. خانه و گاوداری هداوند در کنار هم قرار دارد. خانه‌اش در و پیکر ندارد و خیلی راحت می‌توان وارد زمین او شد. حجت‌الاسلام خراسانی می‌گوید: «به این ساکن قدیمی روستا اجازه نمی‌دهند حریم خانه‌اش را فنس‌کشی کند. هداوند همراه با همسر و ۴ دخترش در اینجا زندگی می‌کند. امرار معاش او از دامداری است.» هداوند دل پری دارد. می‌گوید: «۳ گاو شیری‌ام را سال گذشته روباه هار گاز گرفت و از بین برد. الان یک گاو شیری و ۳ گوساله دارم. همسرم از شیر آن محصولات لبنی درست می‌کند.» او طویله‌اش را نشان می‌دهد. تیرک‌های چوبی سقف آویزان و تا خراب شدن فاصله‌ای ندارد. می‌گوید: «نه اجازه می‌دهند دور خانه فنس بکشم و نه سقف طویله‌ام را تعمیر کنم. می‌گویند در طرح هادی نیستی و اجازه نداری. در صورتی که از قدیمی‌های این روستا هستم. سومین نفری هستم که اینجا ساکن شده است. در زلزله‌های اخیر دیوار خانه‌ام ترک برداشته و هر آن امکان دارد آوار شود. آن را هم نمی‌گذارند تعمیر کنم. اگر روی سر خانواده‌ام خراب شود چه کسی جوابگو است؟‌» 

• در سرما به مسجد پناه می‌بریم

روستای همه سین پیشینیه کهنی دارد. قدمت آن به چند صد سال قبل برمی‌گردد. حجت‌الاسلام خراسانی معتقد است کشاورزان و دامداران قابلی در روستای همه سین زندگی می‌کنند. صیفی‌جات، زعفران و دام شرق تهران از اینجا تولید می‌شود. او تأکید می‌کند، چنین روستایی می‌تواند مکان گردشگری قابلی باشد در حالی که اهالی آن امکانات لازم را ندارند و هنوز هم با سوخت نفت روزگار می‌گذرانند. «هاشم صدیقی» یکی از روستاییان قدیمی هم می‌گوید: «برای تهیه نفت باید کوپن داشته باشیم. سال گذشته تنها نانوایی روستا گازوئیل نداشت. از گازوئیل مسجد استفاده کرد. خانه‌ها سرد بود چون نفتی در کار نبود. زن و بچه مردم برای اینکه از سرما تلف نشوند به مسجد پناه بردند.

بیش از ۲۰ سال است شهر تهران گاز شهری برخوردار است و ما هنوز نفت مصرف می‌کنیم.» از قرار معلوم بعد از پیگیری‌های زیاد اهالی و دهیاری روستای همه سین هم به گاز شهری مجهز می‌شود، در بعضی از جاهای آن‌که در طرح هادی قرار دارد لوله‌کشی شده است. اما اینکه چه زمان به سرانجام برسد مشخص نیست. نبود آب آشامیدنی معضل دیگر این روستاست. چاه عمیقی در محدوده طرح هادی حفر شده و سکنه آن جا می‌توانند از آب آشامیدنی سالم استفاده کنند. باقی اهالی که خارج از طرح زندگی می‌کنند یا باید از آب چاه استفاده کنند یا باید آّب بخرند. امام جماعت مسجد صاحب‌الزمان(عج) می‌گوید: «من یک روز در میان یک تانکر آب می‌خرم. چراکه آب چاه معمولی ناسالم است و خیلی از اهالی را مبتلا به عفونت روده‌ای کرده است.»

• یک نانوایی سهم روستای همه سین

همسر امیر هداوند مشغول آماده کردن خمیر نان است تا با کمک همسایه‌اش نان بپزد. با دقت درِ فلزی را که روی تنور گلی است برمی‌دارد تا ببیند تنور گرم شده است یا خیر؟ ادامه می‌دهد: «روستا به این بزرگی فقط یک نانوایی دارد. اگر نان پخت نکند یا نداشته باشد باید بسته‌ای از سوپرمارکت تهیه کنیم.» «اختر حسنی» همسایه هداوند صحبت‌های او را تأیید کرده و به مشکل دیگری اشاره می‌کند: «دوروبرمان پر از مار و عقرب است اگر کسی را مار بگزد حتی مرکز درمانی نیست که او را ببریم. تصور کنید زن باردار یا بیمار قلبی در این روستا باشد تا بخواهند او را به بیمارستان برسانند جانش به خطر می‌افتد.» بعد انگار موضوع دیگری یادش آمده باشد، می‌گوید: «این جا نیروی انتظامی نداشت و با کلی پیگیری کانکسی در اینجا دایر کردند. تا پیش از آن اگر اختلافی بین اهالی پیش می‌آمد برای رفع آن باید به تهران می‌رفتیم.» 

•  ارائه خدمات شهری به روستا وظیفه شهرداری نیست

روستای همه سین در حریم شهرداری ناحیه ۴ منطقه ۱۳ قرار دارد. بسیاری از اهالی روستا گله‌مند از عدم نظارت شهرداری هستند و اینکه چرا هیچ‌گونه خدماتی به آنها نمی‌دهد. برای رسیدن به جواب آن به سراغ «عباس عالی» شهردار ناحیه ۴ منطقه ۱۳ می‌رویم. او می‌گوید: «رسیدگی به امور روستا به دهیاری مربوط می‌شود و ارتباطی به شهرداری ندارد. تنها وظیفه شهرداری در قبال روستاها، نظارت بر ساخت‌وساز در آن جاست. شهرداری مراقب است خانه‌ای خارج از طرح هادی ساخته نشود. و در کل جلو ساختمان‌سازی غیرمجاز را می‌گیرد. اما جمع‌آوری زباله، تأمین روشنایی، رفت و روب و دیگر امور برعهده دهیاری است.

چون اعتباری برای این کار تعریف شده است.» او در پاسخ به اینکه چرا طرح هادی سلیقه‌ای در روستای همه سین اجرا می‌شود می‌گوید: «مجری طرح هادی وزارت کشور است. این طرح در روستای همه سین اجرا شده است. اما برای آن محدوده‌ای تعریف شده است. اگر شما در یک خیابان می‌بیند یک سو خانه‌ها نونوار و زیبا و سوی دیگر وضع نامطلوبی دارند به همین دلیل است. طرح هادی را شهرداری تعیین نمی‌کند. در واقع اداره کل حریم‌ها محدوده را مشخص کرده و بر اساس آن شهرداری منطقه ۱۳ اجازه ساخت می‌دهد یا خیر؟‌»

• بین منابع طبیعی و اهالی روستا اختلاف نظر است

روستای همه سین، دهیاری دارد و این امتیاز را بیش از ۱۰ سال است که به دست آورده است. «محمد کریمی» دهیار این روستا، سعی خود را برای رسیدگی به امور روستا به کار گرفته اما باز مشکلاتی بر سر راه اهالی است که موجب دلخوری آنها شده است. «محمد کریمی» دهیار روستای همه‌سین در این‌باره می‌گوید: «در واقع اختلاف نظر بین منابع طبیعی و اهالی باعث مشکلات شده و همسو نبودن سلیقه باعث پیش آمدن دردسرهایی شده است. زمین‌های این روستا ۵۰۰ هکتار بوده که متأسفانه منابع طبیعی آن را ۳۶۰ اعلام کرده است. طرح هادی باید هر ۱۰ سال یکبار گسترش پیدا کند. الان در سال ۱۴ قرار داریم و همچنان طرح قدیمی در روستا اجرا می‌شود.

معضل بزرگ ما این املاکی است که در دهه ۷۰ ساخته شده و نیاز به مرمت دارند اما چون خارج از طرح هادی هستند این امکان وجود ندارد و با زلزله می‌تواند حوادث خطرناکی رقم بخورد. البته این خانه‌ها به‌صورت غیرمجاز ساخته شده‌اند.» او معتقد است بخشداری متولی رسیدگی به این روستا است و از مسئولان می‌خواهد برای یک بار هم که شده نگاه دقیق‌تری به روستا بیندازند و مشکلاتش را بررسی کنند. بیشتر کسانی که خارج از طرح هادی هستند، به‌صورت غیرمجاز از برق استفاده می‌کنند. در صورتی که اداره برق فقط به خانه‌هایی کنتور می‌دهد که در طرح هادی هستند. کریمی متذکر می‌شود: «این جا ظرفیت اشتغالزایی برای جوانان را دارد اما بهایی به آن داده نمی‌شود.»