رویایی که در افغانستان تحقق یافت!

«تاخیرها در ارائه GPRS و MMS به دلیل کوتاهی مخابرات نیست.» این آخرین اظهار‌نظر رسمی مسئولان شرکت مخابرات ایران در مورد رویای 25 میلیون مشترک همراه اول است که با وجود وعده و وعید‌های فراوان مبنی بر ارائه این سرویس در سال 86 هیچ‌گاه رنگ واقعیت به خود نگرفت.

داستان از روزهای آغارین سال گذشته شروع شد؛ وقتی که خبر ارائه GPRS ایرانسل به مشترکانش فراگیر شد و مشترکان میلیونی همراه اول- شرکتی که بیش از یک دهه بی‌رقیب مانده بود- دانستند که می‌توانند از اپراتورشان توقع ارائه سرویس‌های ارزش‌افزوده دیگری جز امکان ارسال پیام‌های کوتاه داشته باشند. این‌چنین بود که وحید صدوقی، از ارائه این سرویس تا شهریور 86 خبر داد: « همان طور که قبلا قول داده‌ایم تا شهریور‌ماه این سرویس‌ برای حداقل 2میلیون مشترک تهرانی فعال خواهد شد.»

مدیر‌عامل شرکت ارتباطات سیار البته تلاش پیمانکاران را در این قضیه بی‌تاثیر ندانسته بود: «امیدواریم پیمانکاران ما در این زمینه تمام تلاش خود را انجام دهند تا در زمان مقرر به وعده‌های خود عمل کنیم.»

اما شهریور 86 رسید و از تحقق وعده‌ها خبری نبود چون این تاریخ مصادف بود با اعلام برنده مناقصه این سرویس از سوی اپراتور اول؛البته برای وقفه‌ای که در برگزاری مناقصه ایجاد شده بود هم دلایل کاملا قانع‌کننده‌ای وجود داشت: ناقص بودن مدارک شرکت‌های حاضر در روند مناقصه. به این ترتیب با معرفی «صا‌ایران» به عنوان برنده مناقصه، اواخر آذر‌ماه به عنوان زمانی برای ارائه GPRS اعلام شد: « 3ماه فرصت برای نصب و راه‌اندازی این سرویس نیاز است که با لحاظ این زمان انتظار می‌رود اواخر آذرماه 86 ارائه‌ این سرویس ابتدا از شهر تهران آغاز شود و به تدریج به دیگر شهرها برسد.»  نیازی به گفتن نیست که با پایان یافتن پاییز 86 هم نا‌کامی‌های مشترکان همراه اول برای ارسال یک فایل تصویری با گوشی‌هایشان پایان نیافت.

آبان 86 مهندس ابوالفضلی، مدیر روابط عمومی شرکت ارتباطات سیار در گفتگو با همشهری، بهمن آن سال را زمان تحقق رویای MMS عنوان کرد: «سرویس GPRS با اعلام شرکت صاایران به‌عنوان برنده‌ مناقصه‌ شرکت ارتباطات سیار، تا 3 ماه آینده در تهران و طبق زمان‌بندی طی 5 ماه در کل کشور راه‌اندازی می‌شود.»

این اظهار‌نظر از سوی دیگر مقامات مخابرات هم تایید شد. البته این تایید‌ها در عمل راهگشا نبودند و تاخیر‌ها پایانی نداشت، تاخیر‌هایی که گفته می‌شود بخشی از آن ناشی از تاخیر صا‌ایران در ارائه ضمانت‌های لازم برای اجرای پروژه بوده است چرا‌که ظاهرا این‌بار مخابرات ایران شرایط سخت‌تری برای این شرکت در نظر گرفته بود تا‌جایی که وفا غفاریان، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هشدار داده بود که اگر صاایران تضمین‌های مورد نظر مخابرات ایران را تامین نکند، از پروژه GPRS ارتباطات سیار کنار گذاشته می شود.

ادامه این داستان را تمام مشترکان همراه اول می‌دانند، البته تا آنجای داستان که هنوز خبری از GPRS نشده است و باید منتظر زمان دیگری باشند و به وعده‌ها امیدوار. اما کمتر کسی است که بداند تقصیر این قصور به هیچ‌وجه متوجه شرکت مخابرات ایران نیست! این نکته‌ای است که به تازگی وفا غفاریان در گفتگو با سیتنا پرده از آن برداشته است: « تاخیرها در ارائه سرویس‌های ارزش افزوده اپراتور اول تلفن همراه، از جانب مخابرات نیست، بلکه عدم حمل تجهیزات خریداری شده از سوی شرکت خارجی، دلیل اصلی این تاخیر است.»  وی با بیان اینکه قصور از پیمانکار داخلی نیست، ‌افزوده است: « شرکت فروشنده دلیل خاصی ذکر نکرده، اما عملا نیز تجهیزات را حمل نکرده است.»

رئیس هیات‌مدیره شرکت مخابرات ایران البته در مورد ضمانت‌های اجرایی که باید در هنگام عقد قرارداد میان شرکت خارجی و پیمانکار داخلی لحاظ می شد توضیحی نداده است و به این مطلب اشاره نکرده که چرا باید تاوان این کوتاهی را 25 میلیون مشترک این اپراتور بپردازند، اما آب پاکی را بر دست مشترکان ریخته است تا زیاد به زمان‌بندی‌هایی که از سوی او و همکارانش داده می‌شود دل خوش ندارند: «شرکت مخابرات ایران به صورت مداوم پیگیر این موضوع است اما تا زمانی که این تجهیزات نصب نشود، امکان ارائه این سرویس‌ها وجود ندارد و تا زمانی که تجهیزات مربوطه در اختیار نباشد، به زمان‌بندی‌ها نمی‌توان اعتماد کرد.»

به این ترتیب باید همچنان منتظر باشیم و به همه آن‌هایی که می‌توانند از گوشی موبایلشان برای ارسال فایل‌های چند‌رسانه‌ای، ارتباط با اینترنت و ... استفاده کنند غبطه بخوریم، حتی اگر این افراد خوشبخت در کشور جنگ‌زده‌ای چون افغانستان باشند که از بهمن 86 استفاده از این سرویس را تجربه می‌کنند!
سپیده سمائی

GPRS چه‌طور کار می‌کند؟
شبکه فعلی ارتباطات سیار اپراتور اول GSM است و امکان ارسال پیام‌های کوتاه متنی (SMS) تنها سرویسی است که علاوه بر مکالمه صوتی از این شبکه می‌گیریم. این سیستم به‌عنوان نسل 2 شبکه‌های ارتباطات سیار شناسایی می‌شود؛ اما فراگیر شدن استفاده از اینترنت، سطح توقع کاربران همراه را بالا برده و مشترکانی که تا چندی پیش دسترسی به تلفن در هر زمان و مکان باعث جلب رضایتشان می‌شد، حال از گوشی‌های همراهشان انتظارات جدیدی دارند. امکان اتصال به اینترنت و ارسال فایل‌های صوتی و تصویری از جمله این انتظارات است.

انتظاری که نسل‌های جدید شبکه‌های همراه (UMTS – نسل سوم) قادر به برآورده کردن آن است. امازیرساخت‌های شبکه‌های تلفن همراه در خیلی از نقاط دنیا برپایه GSM است. برای همین، مهندسین مخابرات، سیستم‌هایی برای استفاده از خدمات نسل سوم شبکه همراه، در شبکه‌های همراه نسل دوم ابداع کردند که یکی از آن‌ها، General Packet Radio Service  یا به اختصار GPRS است. GPRS که به‌عنوان شبکه‌ GSM نسل ‌‌٥/٢ هم شناخته می‌شود، با تبدیل پروتکل‌های شبکه اینترنت و شبکه تلفن همراه، امکان همسویی این شبکه‌ها را فراهم می‌آورد. امکان مرور صفحات وب و ارسال پیام‌های چند‌رسانه‌ای ساده‌ترین امکاناتی است که GPRS در اختیار مشترکان قرار می‌دهد.

هزینه ارسال MMS شاید یکی از مهم‌ترین سؤالاتی است که برای یک کاربر نسل 5/2 تلفن همراه مطرح است. هزینه‌ استفاده از GPRS به شکل‌های متفاوت انجام می‌گیرد. محاسبه هزینه بر پایه حجم اطلاعات ارسال شده و دریافت شده یا قیمت ثابت برای حداقل میزان مشخص ماهانه نمونه‌هایی از نحوه‌ محاسبه هزینه‌ این خدمات است. اما با توجه به اینکه معمولا تخمین درستی از این که یک کیلو بایت داده شامل چه مقدار اطلاعات است یا در هر نوبت انتقال اطلاعات چند کیلو بایت منتقل می‌شود، وجود ندارد، محاسبه‌ هزینه‌ خدمات GPRS بسیار پیچیده است. این مسئله منجر به آن شده که در بسیاری از کشور‌ها هزینه ارسال یک MMS معادل هزینه سه SMS در نظر گرفته شود. ارتباط با اینترنت از طریق GPRS از سه راه برقرار می‌شود که در مقابل شکلی از این ارتباط‌ها را می‌بینید.

خدماتGPRS در ایران
ایرانسل تنها شبکه تلفن همراه کشور است که  از سال گذشته امکان استفاده از خدمات مبتنی بر فناوری GPRS را به مشترکانش می‌دهد. با استفاده از GPRS، مشترکان امکان اتصال به اینترنت از طریق سیم کارت خود را با سرعت قابل قبولی دارند و به این ترتیب می‌توانند با گوشی تلفن همراه خود و یا لپ‌تاپ، صفحات مختلف وب را مرور کنند، ایمیل بفرستند‌ یا با استفاده از سرویس های پیام رسان، نظیر یاهو مسنجر، Google Talk و MSN به چت با دوستان خود بپردازند. با GPRS  مشترکان همیشه آنلاین هستند و تنها به ازای هر کیلوبایت اطلاعاتی که منتقل می‌کنند هزینه می‌پردازند.

MMS یا سرویس پیام های چند رسانه ای هم یکی از خدمات مبتنی بر شبکه GPRS است که  تا به حال تنها به وسیله  اپراتور دوم  در کشور عرضه شده است. با استفاده از این سرویس امکان ارسال عکس، ویدئو، موسیقی و پیام های گرافیکی ممکن می‌شود.
البته استفاده از این سرویس از اردیبهشت 86 و به دستور سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای حداکثر 3 ماه به منظور تدوین آیین نامه مربوط به استفاده از این سرویس متوقف شد.

حالا  کم کم به یک سالگی قطع این سرویس نزدیک می‌شویم ولی هنوز مجوز عرضه دوباره این سرویس صادر نشده است و به گفته ناظران به‌نظر می‌رسد تا عرضه این سرویس به وسیله اپراتور رقیب یعنی همراه اول -که ده‌ها ماه است وعده راه اندازی GPRS خود را آن هم در برخی شهرها می‌دهد- مجوز عرضه دوباره این سرویس منحصربه فرد ایرانسل صادر نخواهد شد.

حال این سوال مطرح می‌شود که پاسخگوی زیان مادی و معنوی وارد شده به مشترکان ایرانسل که امکان استفاده از این سرویس کاربردی از آنان سلب شده کیست؟ چرا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش از صدور پروانه ایرانسل، که در آن بر ارائه چنین سرویسی تصریح شده به فکر تدوین آیین نامه برای آن نیفتاده بودند؟ قطعا با عدم عرضه این سرویس یک زیان مالی ناشی از عدم النفع قابل توجه چه از جهت عدم کسب درآمد از این سرویس و چه از جهت کسب سهم بازار بیشتر به اپراتور دوم که حاصل بزرگترین سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور است،  وارد می‌شود و می‌تواند زنگ خطر بزرگی برای دیگر سرمایه داران ایرانی و خارجی به دنبال سرمایه گذاری در کشور به حساب آید. در این شرایط صحبت از اصل44 بیشتر به یک شوخی شبیه نیست؟

 پارسا فاتحی