بررسی وضعیت مصرف انرژی در ساختمان‌ها نیز طی سال 1385 نشان می‌دهد در بخش‌های تجاری و خانگی معادل 12 میلیارد دلار اتلاف انرژی صورت گرفته است.
آگاهی از این موضوع که با اجرای برخی راهکارهای ساده به‌ویژه در ساختمانهای در حال ساخت می‌توان از اتلاف مقدار قابل توجهی انرژی در واحدهای مسکونی و تجاری جلوگیری کرد، می‌تواند به بازگشت میزان قابل‌توجهی از این انرژی به سبد ذخیره ملی کمک کند.
بررسی وضعیت مصرف انرژی در ساختمان‌ها نشان می‌دهد که این موضوع به‌طور مستقیم به عدم‌اجرای قوانین به‌ویژه مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان در کشور مربوط می‌شود. با این وجود نادیده گرفتن این مسائل از سوی سازندگان همچنان ادامه دارد و حتی بسیاری از ساختمان‌هایی که هم اکنون در کشور ساخته می‌شوند با مشکلات متعددی در این زمینه مواجه هستند؛ در حالی که اتلاف انرژی هزینه‌های سنگینی را به اقتصاد ملی وارد می‌کند.
از سوی دیگر برابر با ماده 33 قانون نظام مهندسی کشور، وزارت مسکن و شهرسازی مسئول اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمام طرح‌های ساخت و ساز بوده که در 20 مبحث تدوین شده است، مدیریت مصرف انرژی نقش عمده و مؤثری را در زمینه حفظ منابع ایفا می‌کند و با توجه به اینکه مقررات ملی ساختمان به تمام دستگاه‌های ذی‌ربط ابلاغ شده برقراری ارتباط با مجریان، پیمانکاران و تولیدکنندگان تجهیزات بهینه‌سازی به‌عنوان راهکار اصلی اجرایی شدن قوانین تلقی می‌شود؛ با این وجود به جرات می‌توان گفت در شرایط فعلی هنوز بسیاری از فعالان بخش ساخت‌وساز آشنایی دقیقی با این مفاهیم ندارند و باید روش‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت در ساختمان‌ها معرفی و آموزش داده شود.
مصرف کمتر، آسایش بیشتر
در بسیاری از کشورها، ساختمان‌ها بیش از 40 درصد سهم کل انرژی را مصرف می‌کنند، بنابراین در نظر گرفتن برنامه‌های جدی برای کاهش مصرف انرژی در این بخش هدفی است که باید با فراهم کردن شرایط آسایش ساختمان با حداقل مصرف انرژی تامین شود.
در چند دهه گذشته بالا رفتن تقاضا برای حفظ انرژی منجر به استفاده وسیع از مصالح عایق در پوشش ساختمان شده است، این گفته‌های محمد رضا اسلامی، یکی از کارشناسان سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت است.
او می‌گوید: «از مسائل مهم در این زمینه، هدایت از طریق رسانایی، تابش، انرژی و پنجره است. توجه به این موارد علاوه بر آنکه آرامش را برای ساکنان به ارمغان می‌آورد، موجب صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف انرژی خواهد شد. مصالح با مقاومت حرارتی بالا مانند پشم و سنگ، عایق خوبی هستند و دیوارهای توخالی شیشه‌ها و پنجره‌های دو جداره هم به‌علت وجود لایه‌‌ای از هوا بین دو جداره، موجب افزایش مقاومت حرارتی می‌شوند.
اسلامی در مقایسه اتلاف انرژی از طریق دیوارهای آجری و پنجره می‌گوید: «عایق حرارتی شیشه و آجر یکی است، با این وجود به‌دلیل ظرافت شیشه نسبت به دیوارهای آجری میزان حرارت 40 برابر سریع‌تر از دست می‌رود، بنابراین استفاده از پنجره‌هایی که یک متر و 10 سانتی‌متر از کف فاصله دارند نه تنها میزان انرژی کمتری را از دست می‌دهد، بلکه برای دریافت نور فضای پشت آن نیز کافی است.»
این کارشناس سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت با بیان اینکه با توجه به جمعیت و اندازه اتاقی که پنجره برای آن در نظر گرفته می‌شود، می‌توان گفت که دریافت 30 درصد نور و گرما کافی است، ادامه داد:«اتاق‌هایی که با پنجره‌های یک متر و 80 سانتی‌متری و حتی 2متری ـ برابر با اندازه یک دیوار ـ برای آن در نظر گرفته می‌شود، علاوه بر اینکه برای گرمایش و سرما با مشکل روبه‌رو خواهد شد، نور اضافی را به اتاق هدایت می‌کند که در بیشتر موارد برای مقابله با آن از پرده‌های ضخیم استفاده می‌شود که کاری بیهوده است.
افزایش بازدهی با دوجداره‌ها
یکی از بخش‌های مؤثر ساختمان در انتقال انرژی، پنجره‌ها هستند که گاهی اصرار بر کاهش مخارج آنها و نوع نما، باعث کاهش بازده انرژی و موجب تحمیل انتخاب سامانه انرژی قوی‌تر برای ساختمان می‌شود، این موضوعی است که اسلامی در بخش دوم گفته‌های خود بر آن تأکید می‌کند و می‌گوید:«یک نمای بهینه از لحاظ انرژی سهم مهمی در انتخاب یک سامانه انرژی اقتصادی در ساختمان دارد؛ البته سطوح شیشه‌ای بزرگ فوایدی از لحاظ استفاده از نور طبیعی روز دارند اما از آنجا که پنجره‌ها و به‌طور کلی شیشه‌ها، یکی از بهترین گذرگاه‌های گرما و سرما محسوب می‌شوند و با توجه به اینکه طبق محاسبات به عمل آمده، بیش از 30 درصد از گرمای داخل از این طریق به هدر می‌رود، برای صرفه‌جویی در انرژی گرمایی، بهترین کار نصب شیشه‌های دوجداره است.»
این کارشناس سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت ادامه داد:«انجام این کار دارای دو مزیت اصلی است؛ هم مانعی برای رد و بدل سریع انرژی پدید می‌آید و هم با توجه به اینکه امروزه بیشتر پنجره‌های ساختمان‌ها به خیابان و کوچه‌های پر رفت‌وآمد و پر سر و صدا مشرف هستند، به این طریق عایقی در مقابل سر و صدا نیز ایجاد شده و آرامش بیشتری در خانه حاکم می‌شود. البته او تاکید می‌کند که استفاده از پنجره‌های دوجداره که نماهای تمام شیشه‌ای دارند، از نظر قیمت مقرون به صرفه نیست.
نمای ساختمان، هویت شهر
دکتر مصطفی بهزادفر، استاد دانشگاه علم و صنعت، نما را از جهت رنگ، میزان شفافیت و هماهنگی با طراحی شهری قابل اهمیت می‌داند و می‌گوید: « در حالی که کاربرد شیشه به‌طور محدود در ساختمان اشکالی ندارد، اما اینکه در90درصد یک ساختمان از شیشه استفاده شده باشد، با معماری شهری ایران و تهران سازگاری ندارد.»
او دلایل اقلیمی را یکی از موارد اصلی در این مورد می‌داند و ادامه می‌دهد: «هوای گرم و خشک ایران و تهران و میزان بالای تابش نور که مانند کشورهای اروپایی محدود نیست، یکی از چند دلیلی است که استفاده از نماهای شیشه‌ای به میزان زیاد را زیر سؤال می‌برد.»
دکتر بهزادفر با بیان اینکه انعکاس نور درونی و بیرونی برای مناطقی با این نوع آب و هوا و تابش نور فاقد مطلوبیت است، افزود:«استفاده از معماری سنتی نیز در سال‌های اخیر رو به فراموشی گذاشته است و استفاده از فضاهایی که بتواند نمای مبتنی بر مصالح بومی مانند آجر و سنگ را در ساختمانهای تازه‌ساز نشان دهد، کمتر دیده می‌شود، در حالی که با تکیه بر عامل زیبایی‌شناسی نیز می‌توان گفت این نوع نماها برای تهران مطلوبیت ندارد.»
استاد دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: «براساس عامل زیبایی‌شناسی در بنا باید گفت بنایی که یکنواختی آزاردهنده نداشته باشد و تنوع و یکپارچگی در آن رخ بنماید، از مطلوبیت بیشتری برخوردار است؛ در حالی که بناهای تمام شیشه علاوه بر اینکه تناسب بصری ندارد، خشک و بی‌روح به‌نظر می‌رسد که حتی با انعکاس نور از طریق شیشه عابران را آزار می‌دهد.» دکتر بهزادفر در نظر گرفتن موضوع زلزله را در استفاده از شیشه در بناهای ایران و تهران ضروری دانست و افزود:«تهران یک شهر زلزله‌خیز با درصد بالا است.
این امر بدیهی، قطعی و اثبات شده است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، بنابراین استفاده بیش از اندازه از شیشه در ساختمان خطر ریزش در زمان وقوع این‌گونه حوادث را بالا برده و اصولا منطقی نیست.» او با تأکید بر اینکه حتی ممکن است انفجاری از داخل باعث پرتاب خرده شیشه‌ها در زمان بروز حادثه شود، توصیه کرد که بهتر است در ایجاد نماهای شیشه‌ای برای ساختمان‌ها تعدیل شود.
در کنار این موضوع بسیاری از محققان و کارشناسان مبحث انرژی معتقدند درصورتی که روش‌های منطقی مصرف انرژی در کشور اجرا شود تا سال 1393 افزون بر 16 درصد و تا سال 1403 حدود 27 درصد کاهش مصرف انرژی را شاهد خواهیم بود که این رقم معادل 3 هزار و 186 میلیون بشکه نفت خام محاسبه می‌شود.
