به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، دکتر رضا شهبازی با بیان این که توسعه شهری، فرآیند شناسایی گسل را سخت‌تر کرده است، گفت: هرچه یک پیمایش مطالعاتی به زمین بکرتری دسترسی داشته باشد و در آن ساخت و ساز کمتر انجام شده باشد، بهتر می‌توان به حقایق زمین دسترسی داشت.
وی با تاکید بر اینکه با توجه به توسعه شهری، بسیاری از اطلاعات را از دست داده‌ایم، عنوان کرد: گسل‌های هر منطقه با علائمی در سطح یا عمق زمین خود را نشان می‌دهد و از آن جمله می‌توان به پستی و بلندی‌های سطحی و تغییرات کیفیت و تراز آب‌های زیرزمینی اشاره کرد.
شهبازی گفت: وقتی با سطح ساخته‌شده مواجه شویم، منابع آبی آن منطقه دیگر دستکاری شده‌اند و دیگر نمی‌توان انتظار داشت که از علائم نابی که زمانی طبیعت در اختیار ما گذاشته بود، برای این طرح استفاده کرد.
- تبعات توسعه شهری برای زمین‌شناسان
این محقق در پاسخ به این سوال که در مناطقی که ساختمان‌سازی صورت گرفته است چگونه به داده‌های مورد نیاز برای تهیه این نقشه‌ها دسترسی پیدا می‌کنید، گفت: در گذشته اطلاعاتی در زمینه گسل‌ها در دسترس بود، اما الان اطلاعات رخنمون‌های گسل‌ها از دسترس ما دور شده و لازم است دستگاه‌هایی که مرتبط با امر ساخت و ساز هستند، برای سازه‌های با درجه اهمیت بالا مانند بیمارستان‌ها، آتش‌نشانی‌ها و مدارس که بر روی زون گسل‌ها قرار دارند، تدابیری بیندیشند.
شهبازی، هدف از تهیه نقشه‌های گسل‌ها را جلوگیری از ساخت و ساز در زون گسل‌ها و انتقال سازه‌ها از زون گسلی عنوان کرد و افزود: علاوه بر آن تلاش می‌شود که از این به بعد اطلاعات و داده‌های آیین‌نامه‌های ساخت و ساز دقیق‌تر شود و استانداردهای ساخت و ساز ارتقا پیدا کند.
مدیرکل دفتر مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به تخریب پلدختر (یکی از شهرهای استان لرستان که در سیل بهار امسال آسیب جدی دید) پس از سیل، دلیل آن را ساخته‌شدن شهر در منطقه سیل‌خیز دانست و گفت: اگر خاستگاه یک توسعه عمرانی، صنعتی یا کشوری با ساختارهای مخاطراتی تطابق داده شود، می‌تواند در کاهش عوارض مخاطرات موثر باشد.
این محقق، گسترش و توسعه شهری را از جمله ضرورت‌های تهیه نقشه‌های تدقیق گسل‌ها عنوان کرد و افزود: اولین گزارش مدون تدقیق گسل‌های تهران در اواسط دهه ۶۰ شمسی انجام و در اوایل سال ۱۳۷۱ این گزارش بازنشر شد و در یک بازه زمانی ۲۰ ساله در دهه ۱۳۸۰ سلسله گزارش‌های لرزه زمین‌ساختی انتشار یافت.
- سابقه تدقیق نقشه‌های گسل
مدیرکل دفتر مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه رویه ثبت زلزله‌ها و پایش گسل‌ها از موضوعاتی است که از سال‌های گذشته مورد توجه محققان این حوزه قرار گرفته است، گفت: سابقه تدقیق نقشه‌های گسل از زمان تاسیس سازمان زمین‌شناسی یعنی حدود ۶۰ سال پیش بود.
شهبازی افزود: در آن زمان هیچ نوع اطلاعاتی در زمینه پوسته زمین ایران وجود نداشت و به غیر از منطقه زاگرس در جنوب غربی کشور، اطلاعات عمیقی از کل کشور در اختیار نبود.
این محقق گفت: اولین چاه نفت در مسجدسلیمان (در استان خوزستان) با عنوان «چاه شماره یک» حفر شد و در ادامه مطالعات برای کشف نفت و گسترش حفاری‌ها، مطالعات زمین‌شناسی نیز اجرایی شد، ولی به غیر از این مناطق برای سایر مناطق اطلاعاتی نداشتیم.
- اهمیت زیاد گسل‌ها
مدیرکل دفتر مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به برنامه این سازمان برای تهیه نقشه‌های گسل ایران، اظهار کرد: اطلاعات مربوط به گسل‌ها برای ما بسیار مهم است. چون خاستگاه یکی از انواع مخاطرات طبیعی به شمار می‌روند.
شهبازی با بیان اینکه ایران با خطرات طبیعی متعدد و متنوعی مواجه است، ادامه داد: اما زمین‌لرزه ویژگی‌های خاصی دارد. در یک زمان کوتاه و در یک منطقه محدود تخریب بسیار بالایی را ایجاد می‌کند و بر اساس آمارهای موجود جهانی در سال ۲۰۱۸ میلادی بیشترین مرگ و میر مربوط به زمین‌لرزه بود.
مدیرکل دفتر مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به سیل امسال که نیمی از کشور درگیر آن شدند، بیان کرد: خطراتی مانند سیل، خشکسالی و توفان‌های گرد و غبار فرسایشی هستند ولی در زلزله مرگ‌ومیرهای زیادی رخ می‌دهد که از آن جمله می‌توان به تلفات انسانی زلزله‌های رودبار، طبس، بم، ورزقان و کرمانشاه اشاره کرد.
- تهیه نقشه گسل ۵ کلانشهر
این محقق در ادامه این گفت‌وگو به تهیه نقشه گسل ۵ کلانشهر تهران، مشهد، تبریز، کرج و کرمان اشاره کرد و گفت: با برگزاری جلساتی تاکید بر تهیه نقشه گسل‌های همه کلانشهرها بود و بر اساس مصوبات، شهرهایی که بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند، مشمول اجرای این مطالعات هستند.
شهبازی گفت: مخاطب خاص این نقشه‌ها سازمان راه و شهرسازی و وزارت کشور است. ضمن آنکه وزارتخانه‌هایی مثل نیرو، نفت و شهرداری‌ها از دیگر بهره‌برداران این نقشه‌ها به شمار می‌روند.
نظر شما