ابریشم‌بافی مازندران که روزگاری شهرت جهانی داشت و به عنوان یکی از صنایع هنری و دستی کهن، بخشی از اقتصاد و معیشت روستاییان را تشکیل می‌داد سالیانی است که به ورطه فراموشی سپرده شده؛ به گونه‌ای که حتی تداوم حیات سمبولیکش هم دیگر مقدور نیست.

ابریشم‌بافی

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، نوغانداری همراه با ابریشم بافی در استان مازندران از تاریخی کهن برخودار است و به واسطه طبیعت جنگلی استان، پرورش کرم ابریشم با سکونت انسانی گره خورده است و برخی شواهد نشان می‌دهد که برداشت ابریشم به صورت طبیعی و تولیدات آن در مناطق جنگلی استان ریشه چند هزار ساله دارد.

بر اساس اسناد و مدارک تاریخی، پیش از اسلام نیز نوغانداری در مازندران به خصوص منطقه‌ای که امروز شهرستان آمل نامیده می‌شود رواج گسترده داشت و حتی منسوجات و تولیدات ابریشمی مازندران با کشورهایی همچون چین رقابت می‌کرده و به علت کیفیت بالا و قیمت مرغوب بیش از تولیدات ابریشمی چینی متقاضی داشت.

تولید ابریشم و ابریشم‌بافی مازندران روزگاری از شرق تا غرب استان امتداد داشت و استفاده از ابریشم امری عادی در پوشش و تزئینات مردمان سرسبزترین خطه کشور بود و همچون پیله در زندگی آنها تنیده شده بود، اما این صنعت بومی در دهه‌های اخیر بسیار کمرنگ شده است و بنا بر پژوهش‌های انجام شده حیات آن مدیون تعداد انگشت‌شماری نوغاندار و بافنده ابریشم در مناطق مرکزی مازندران است که همان نیز آنقدر کم‌رنگ است که می‌توان به اطمینان گفت که فراموشی سرنوشت نوغانداری در این خطه سرسبز بوده است.

  • اشتغال کت و شلواری، سرآغاز انقراض نوغانداری

پژوهشگر نوغانداری و کارشناس تخصصی بافت گفت: اگر بخواهیم مهم‌ترین عامل انقراض نوغانداری و صنعت ابریشم‌بافی مازندران را نام ببریم، چیزی جز تغییر سلیقه و سبک زندگی مردم نیست.

ژیلا امیرآقایی توضیح داد: در چند دهه اخیر تقریبا تمامی جوانان روستایی که باید بخشی از آنها میراث‌دار حرفه ابریشم‌بافی و نوغانداری می‌بودند، با دریافت مدارک عالیه تحصیلی تن به حرفه بومی ندادند.

وی افزود: امروزه جوانان شهری شده روستانشین، ابریشم‌بافی و پرورش کرم ابریشم و هر هنر دست را موجب خجالت می‌دانند و به دنبال مشاغل کت و شلواری هستند.

این پژوهشگر نخستین قدم برای احیای نوغانداری و تولیدات ابریشمی را در بازگشت نسل جوان برای فراگیری و تولید این حرفه عنوان کرد و گفت: نمی‌توان بدون حضور جوانان احیای نوغانداری را متصور شد.

  • سیاست‌گذاری‌های اشتباه در تولیدات کشاورزی

امیرآقایی سیاست‌گذاری اشتباه در تولیدات کشاورزی را از دیگر عوامل انقراض نوغانداری دانست و افزود: متاسفانه تولیدات کشاورزی مازندران از دو دهه اخیر دائما در حال تغییر است که مشکل زیادی را برای پرورش ابریشم ایجاد کرده است.

وی توضیح داد: متاسفانه تولیدات کشاورزی در مازندران سلیقه‌ای شده و در یک فصل شاهد کشت برنج و فصل دیگر شاهد کاشت پرتقال تامسون و دیگر فصل کیوی هستیم که شرایط نامساعدی را برای دیگر تولیدات ایجاد می‌کند.

این پژوهشگر تنوع سلیقه‌ای در کشاورزی را باعث ایجاد بیماری‌های متنوع برای کرم ابریشم عنوان کرد که تولیدکنندگان را به مرور زمان دلسرد کرده است.

امیر آقایی قطع درختان تغذیه‌ای کرم ابریشم برای کشت برنج و استقرار باغ مرکبات را نیز بی تاثیر ندانست و اظهار داشت: بخش قابل توجهی از تغذیه طبیعی کرم ابریشم در مازندران از بین رفته است.

او تاکید کرد: دولت باید به عنوان سیاست‌گذار، کشاورزی در مازندران را ساماندهی کند و سیاست واحدی را برای کشت و کار مستقر سازد چون در غیر این صورت بلایی که سر نوغانداری آمد ممکن است به محصولات دیگر هم سرایت کند.

  • گسستن زنجیره تولید

معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران نیز حیات یک فعالیت بومی را وابسته به زنجیره‌ای از اقدامات و ظرفیت‌ها دانست و گفت: نمی‌توان به صورت تک‌بعدی نابودی یک حرفه بومی را بررسی و نتیجه‌گیری کرد.

حسین ایزدی با اشاره به اینکه هنر ابریشم از تولید تا مصرف دارای زنجیره گسترده‌ای از رفتار انسانی و ظرفیت طبیعی است، افزود: این زنجیره شامل رغبت بومیان برای تولید، ثابت بودن خوراک و اکوسیستم طبیعی، نیازمندی جامعه و تجاری‌سازی است.

وی گفت: متاسفانه به زنجیره صنعت و هنر ابریشم بافی در چند دهه اخیر از هر جهت صدمات جدی وارد شده که نتیجه آن را امروز در انقراض این صنعت در مهم ترین خاستگاه آن شاهد هستیم.

معاون صنایع دستی مازندران به بی‌میلی تولیدکنندگان ابریشم اشاره کرد و اظهار داشت: متاسفانه بومیان روستایی مازندران به عنوان تولیدکننده ابریشم در گذر زمان نسبت به این حرفه بی‌تمایل شدند و مشاغل دیگر را انتخاب کردند.

ایزدی گفت: امروز خوراک کرم ابریشم دیگر به صورت طبیعی یافت نمی‌شود و این مسئله زمینه کنارگذاری حرفه نوغانداری شده است.

او قطع و نابودی درختان توت و توسکا را به عنوان منبع اصلی تغذیه طبیعی کرم ابریشم مهم‌ترین ضربه به این حرفه دانست و افزود: متاسفانه این وضعیت جلوی چشمان مسئولان مربوطه انجام و درختان تزئینی جایگزین آنها شد و هیچ کس واکنش نشان نداد.

کد خبر 465908

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha