دنبه‌داربودن نژادهای موجود در استان مهم‌ترین مشکل در این زمینه است که برخی کارشناسان استفاده از روش آمیخته‌گری و ترکیب ژنتیکی را پیشنهاد می‌کنند و معتقدند واردات دام نه تنها مشکلی حل نمی‌کند بلکه آسیب‌زا هم هست.
- ظرفیت های همدان
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان می‌گوید: همدان دارای ۸۲۲ هکتار مرتع است که ۷/۵ درصد از آن جزو مراتع خوب، ۳۷/۷ درصد جزو مراتع متوسط و نزدیک به ۵۵ درصد آن جزو مراتع فقیر محسوب می‌شود و وضعیت مناسبی ندارند. همدان ظرفیت پرورش ۵۰۰ هزار راس دام را دارد و بالغ بر یک میلیون راس از دام عشایر در مراتع استان حضور دارند. محمد نظرپور می افزاید: در حال حاضر نزدیک به یک میلیون و ۴۰۰ هزار گوسفند و بره در استان پرورش داده شده‌اند که ۲/۸ درصد از دام کشور را شامل می‌شود. همدان از این نظر رتبه چهاردهم کشور و سوم منطقه را به خود اختصاص داده است. ۱۳۴ هزار راس بز و بزغاله در استان پرورش داده شده که ۷ دهم درصد تولیدات کشور را به خود اختصاص داده و رتبه بیست و پنجم کشور و پنجم منطقه را از آن خود کرده است.
وی توضیح می‌دهد: به جز واحدهای پرورش دام سنگین، ۱۱۶ واحد واحد صنعتی پرورش بره پرواری با ظرفیت ۴۴ هزار و ۳۰۰ راس و ۴۳ واحد صنعتی پرورش گوسفند داشتی با ظرفیت ۲۱ هزار و ۸۹۱ راس در استان فعال هستند. ۲۸ هزار تن تولید گوشت قرمز در استان داریم که ۳۶ درصد از آن مربوط به دام کوچک است و بقیه به دام بزرگ مربوط می‌شود. نظرپور تصریح می‌کند: واحدهای روستایی دام سبک ۳۵ درصد از تولید گوشت قرمز استان را به خود اختصاص داده‌اند و یک درصد نیز مربوط به واحدهای صنعتی دام کوچک است. بنابراین عمده تولید گوشت قرمز استان مربوط به واحدهای روستایی دام سنگین است.
- مشکلات پرورش دام
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان تخریب مراتع و بروز خشکسالی‌های پی در پی را از جمله مشکلات سامانه‌های پرورش دام عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: تعداد زیاد بهره‌برداران و کوچکی گله‌ها، نبود مدیریت مناسب، چرای بی‌رویه، روند کاهش شدید منابع آب و علوفه، ناکافی‌بودن مراتع از نظر وسعت و کیفیت، افزایش تغذیه دستی و افزایش هزینه‌ها، تغییر کاربری بخش وسیعی از مراتع به کشت‌های دیم و آبی، حذف ایل‌راه‌ها و مشکل تامین آب شرب دام با توجه به کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن چاه‌ها از مشکلات ما در این زمینه است.
وی می‌افزاید: فراهم‌نبودن نیروی انسانی مورد نیاز سامانه‌های پرورشی مانند چوپان و کارشناس، ضعف امنیت در واحدهای پرورشی، دنبه‌داربودن نژادهای موجود در استان که از ۲۸ نژاد ۲۷ نژاد دنبه‌دار محسوب می‌شوند و میزان چربی ۱۵ تا ۳۰ درصدی لاشه‌های گوسفندهای پرورشی از دیگر مشکلات است. یعنی در همدان از ۲۸ هزار تن گوشت قرمزی که تولید می‌شود حدود ۴ هزار و ۲۰۸ هزار تن چربی است و مصرف انرژی آن معادل تولید ۸ هزار و ۴۰۰ تا ۱۶ هزار و ۸۰۰ تن گوشت است. بنابراین در این زمینه باید چاره‌ای اندیشیده شود.
نظرپور پایین‌بودن آمار دوقلوزایی را از دیگر مشکلات در این زمینه می‌داند و می‌گوید: در نژاد مهربان که نژاد غالب در همدان محسوب می‌شود ۱۶ تا ۱۷ درصد دوقلوزایی وجود دارد. نبود تناسب در پرورش شرایط غیرمرتعی دیگر مشکل ماست. اگر دام موجود در سامانه غیرمرتعی پرورش داده شود، دچار مشکل می‌شود و از نظر اقتصادی آسیب‌زا خواهد بود. پایین‌بودن راندمان بره‌گیری دیگر مشکل ماست و فقط ۷ دهم درصد بره‌گیری داریم. فصلی‌بودن تولید مثل و متناسب‌نبودن سرعت رشد را هم باید به مشکلات اضافه کرد.
- راهکار چیست؟
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان اظهار می‌کند: ناپایداری سامانه پرورشی مرتعی موجود آینده خوبی ندارد و جوابگوی نیازهای ما نیست. ما یا باید گوسفند را از چرخه تولید حذف کنیم که اگر این اتفاق بیفتد همدان حدود ۱۰ هزار تن از تولید گوشت قرمز خود و ۳۵ هزار شغل را از دست خواهد داد و ذخیره ژنتیکی استان از بین خواهد رفت. یا اینکه ایجاد و توسعه سامانه‌های مناسب و معرفی دام مناسب را در فهرست برنامه‌های خود قرار دهیم. نظرپور تشریح می‌کند: می‌توان تولید گوشت قرمز را در کنار کاهش دام ادامه داد به طوری که با کاهش جمعیت دامی، بهره‌وری دامی را افزایش دهیم و هم اشتغال و هم ذخایر ژنتیکی استان را حفظ کنیم.
وی توضیح می‌دهد: سازمان جهاد کشاورزی استان ایجاد و توسعه سامانه‌های غیرمرتعی را در دستور کار دارد و در حال صدور پروانه برای واحدهای نیمه‌صنعتی و صنعتی است. ناگفته نماند در بخش صدور همین پروانه‌ها با اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری با مشکل مواجه هستیم در حالی که بر اساس بند ب ماده ۱۴ قانون افزایش بهره‌وری مکلف به خروج دام از مرتع و ایجاد واحدهای صنعتی پرورش دام سبک هستیم. پس اگر قرار است ما سامانه غیرمرتعی داشته باشیم و دام را در سامانه بسته پرورش دهیم، به الزاماتی نیاز داریم. ایجاد و معرفی دام مناسب پیشنهاد دیگر ما برای حل مشکلات گفته شده است. دام فعلی مناسب سامانه بسته نیست مگر روی آن کار شود.
این مقام مسئول ادامه می‌دهد: ایجاد شبکه خدمات فنی و پشتیبانی، ارائه آموزش‌های لازم برای ارتقای سطح دانش پرورش‌دهندگان و کارشناسان، ارائه الگوی پرورشی و مدیریتی، زایش حداقل دو بره در هر مرحله زایش و سه بره در سال، حذف و کاهش دنبه، داشتن تولید مثل غیرفصلی، کاهش سن آبستنی به زیر ۱۲ ماه، توان تولید شیر کافی با از شیرگیری دو تا سه بره در هر زایش و پذیرش آثار رفتار بره‌ها بر بره مادر و توانایی آبستنی مجدد پس از زایش از جمله راهکارهای ماست اما اینها اتفاق نمی‌افتد مگر دانشگاه کنار ما باشد.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در پاسخ به این سوال که آیا واردات دام از مشکلات موجود کم می‌کند، می‌گوید: فراهم‌نبودن زیرساخت‌های بهداشتی، ذائقه‌پسندنبودن گوسفند وارداتی، استفاده‌نکردن بهینه از منابع دامی از جمله مشکلاتی است که وارد کردن دام به استان ایجاد خواهد کرد. ضمن اینکه این روش در دنیا مسبوق به سابقه نیست. راه‌حل ما استفاده از آمیخته‌گری و ترکیب ژنتیکی است. این کار در حال انجام است هرچند در استفاده از این راه‌حل اختلافاتی وجود دارد اما این روش مورد تایید مرکز اصلاح نژاد کشور است. این روش در یک سری گله‌های کنترل‌شده و انگشت‌شمار مورد استفاده قرار گرفته است.
نظر شما