هر سال از ابتدای پاییز با آمدن پرندگانی از جمله خودکای ابروسفید، خودکای معمولی و فیلوش، صید پرندگان مهاجر نیز در خوزستان آغاز می‌شود. به تدریج و با سرد شدن هوا، پرندگان دیگری از جمله اردک سرسبز، اردک بلوطی، اردک ارده ای، غاز خاکستری و ... هم به استقبال این پرندگان مهاجر می‌روند. در خوزستان، غیر از تالاب بین‌المللی شادگان، مانند شمال کشور برای صید از تورهای هوایی استفاده نمی‌شود. در این مناطق، برای شکار این پرندگان روشی بسیار مرگبارتر از تور هوایی یعنی «تور زمینی» رواج دارد.
سیدباقر موسوی فعال محیط زیست و محیط‌بان خوزستانی در این زمینه به همشهری آنلاین می‌گوید: شیوه دام‌گذاری این‌طور است که ابتدا در اطراف زمین‌هایی به مساحت ۱۰ تا ۱۰۰ هکتار و بیشتر خاکریزهایی به ارتفاع یک متر ایجاد و سپس آن را آبگیری می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: پرندگان مهاجرِ تازه از سفر برگشته با دیدن این تالاب‌های مصنوعی (در زبان محلی به آن محمیه گفته می‌شود) در کنار آنها فرود می‌آیند. سودجویان برای این‌که پرندگان را در یک جا متمرکز کنند و عادت بدهند، مقدار زیادی دانه و غذا در اختیار این پرندگان قرار می‌دهند. بعد از آن، تورها را در آب پهن می‌کنند و با کشیدن طناب‌هایی که به آنها وصل است، آن را روی دسته‌های بزرگ پرندگان می‌کشند و مثل یک قفس بزرگ آنها را در یکجا حبس می‌کنند.
این فعال محیط زیست می‌گوید: هر سال هزاران پرنده مهاجر در خوزستان با این روش صید می‌شوند و در چند سال اخیر این کار شدت بیشتری گرفته و پرندگان زیادی به دام این سودجویان افتاده‌اند.
موسوی می‌گوید: بارها با ارسال گزارش‌ها و مستندهای‌مان محیط زیست را در جریان گذاشته‌ایم، اما هیچ‌وقت جلوی این کار گرفته نشد. این در حالی است که یکی از بازارهای گسترده فروش پرندگان مهاجر، بازار کیان در شهر اهواز و مقابل ساختمان اداره کل محیط زیست خوزستان است اما متاسفانه برخورد مناسب و پیگیرانه‌ای با این متخلفان و صیادان صورت نمی‌گیرد.
فروش غیرقانونی پرندگان
رضا نیک‌فلک کارشناس محیط زیست نیز در این زمینه به مهر می‌گوید: بیش از ۲ ماه است که کشتار غیرقانونی پرندگان مهاجر در تالاب‌های خوزستان از جمله تالاب «هورالعظیم» آغاز شده است.
او می‌گوید: روزانه لاشه صدها قطعه از انواع پرندگان مهاجر به‌راحتی و بدون کوچک‌ترین برخوردی در بازار شهرهایی چون اهواز و شادگان به فروش می‌رسد.
نیک‌فلک اظهار می‌کند: متاسفانه هیچ عزم جدی برای پایان دادن به کشتار پرندگان مهاجر در مسئولان اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان وجود ندارد. برخوردهای صورت‌گرفته در سال های گذشته هم نمادین بوده و تاثیر چشمگیری در کاهش صید و فروش غیرقانونی پرندگان نداشته است.
این کارشناس محیط زیست می‌گوید: در کمال تعجب سال گذشته، مدیریت بخش محیط طبیعی محیط زیست خوزستان قصد داشتند تا با دادن مجوز صید به محمیه‌داران به کشتار پرندگان مهاجر در خوزستان رسمیت ببخشند.
ایران؛ سیاهچاله پرندگان
طی سال‌های گذشته اخبار گوناگون و متعددی در ارتباط با تالاب عظیم «هورالعظیم» خوزستان با وسعت ۱۲۰ هزار هکتار در رسانه‌های کشور منتشر شده است. اخباری که شامل تخریب و مبدل شدن بخش هایی از آن به کانون ریزگرد و همچنین کشتار بیرحمانه و وسیع انواع پرندگان مهاجر بوده است.
تالاب هورالعظیم در غرب استان خوزستان از مهم ترین نقاط زمستان گذرانی پرندگان مهاجر در کشور است که سالانه تعدادی بسیار زیادی از پرندگان مهاجر اعم از گونه های حمایت‌شده و در خطر انقراض در این تالاب زمستان‌گذرانی می‌کنند.
تالاب بین المللی شادگان در جنوب خوزستان نیز با وسعت ۴۰۰ هزار هکتار بزرگ‌ترین تالاب ساحلی کشور محسوب می شود و دارای تنوع بی نظیری از پرندگان بومی و مهاجر است. این تالاب جایی برای زمستان‌گذرانی شمار قابل‌توجهی از گونه‌های حمایت‌شده و در خطر انقراض جهانی است و در فهرست ۱۰۵ منطقه مهم زیستگاه پرندگان ثبت شده است.
بر اساس آمار و شواهد موجود این تالاب در گذشته نه چندان دور پذیرای بیش از صدهزار قطعه از انواع پرندگان مهاجر بوده است اما متاسفانه ضعف شدید در مدیریت این زیستگاه تالابی بی نظیر باعت شده تا هیچ نقطه امنی در سرتاسر این تالاب برای پرندگان مهاجر وجود نداشته باشد و تنوع زیستی بی نظیر این تالاب توأم با شکار لجام گسیخته و استفاده از تورهای (دام) هوایی رو به نابودی بی بازگشت باشد.
هرسال با فرارسیدن فصل حضور پرندگان مهاجر در ایران، نگرانی فعالان محیط زیست از کشتار این پرندگان در جنوب و شمال کشور آغاز می‌شود و رسانه‌ها تلاش می‌کنند تصویر انبوه پرندگانی را به تصویر بکشند که در دامگاه‌ها گیر افتاده و صدای جیغ‌شان سکوت شب را می‌درد و لاشه‌های بی‌جان‌شان در بازارهای روز به فروش می‌رسد اما عدم برخورد قضایی و قانونی با متخلفان باعث شده که این فاجعه محیط زیستی نه تنها متوقف نشود، بلکه رونوشتِ آن در نقاط دیگر کشور همچون خوزستان نیز تکثیر شود. تا جایی که در عرصه بین‌الملل از کشورمان با عناوینی همچون محل قتل‌عام، نسل‌کشی و سیاهچاله پرندگان مهاجر یاد می‌کنند.
- عکس: همشهری، سیدموسی موسوی
