سهم اصفهان از بازار سنگ جهان آب می‌رود

• فراوری سنگ استان به روز نیست

اگرچه ایران با هزار و ۹۵۵ معدن سنگ تزئینی یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ در جهان محسوب می‌شود، ولی جایگاه بیستم را در صادرات جهانی این محصول به خود اختصاص داده است. مطالعات نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر کشورهای مالزی، هندوستان و پاکستان با ارتقاء تکنولوژی تولید سنگ در کشورشان توانسته‌اند جایگاه ایران را در بازار تجارت جهانی این محصول از آن خود ساخته که بعضی از این کشورها حتی فاقد یک معدن سنگ ساختمانی هستند. در حالی که فقط در اصفهان که یکی از استان‌های دارای معدن سنگ کشور است ۲۳۰ معدن سنگ و بیش از هزار و ۸۰۰ کارخانه فراوری وجود دارد. به گونه‌ای که این استان از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌های تزئینی در کشور به‌ شمار می‌آید و سنگ‌بری‌هایش حدود ۵۰ درصد از سنگ فراوری شده موجود در بازار کشور را تامین می‌کنند.

حال سوال این است که چرا با وجود این میزان از معادن سنگ در کشور و در استان، تاکنون نتوانسته‌ایم سهم مناسبی از صادرات صنعت سنگ را به دست آوریم؟ بسیاری از کارشناسان بر این باورند تنها راهکار حل این مشکل کنترل و مدیریت تولید داخل است. واضح است که هم‌اکنون اصفهان دارای ظرفیت‌های بسیاری در زمینه ذخایر و معادن سنگ است، اما آنچه مهم به نظر می‌رسد این است که باید فراوری آن را به دست گیریم تا بازارهای همجوار را هم از آنخود کنیم و این موضوعی است که «عبدالوهاب سهل‌آبادی» رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان بر روی آن تاکید دارد.  

این مسئول تصریح می‌کند: باید در صنعت سنگ به مرحله‌ای دست یابیم که تمام مواد استخراج شده از معادن کشور در داخل فراوری و از صادرات خام مواد معدنی کشور جلوگیری شود. سهل‌آبادی معتقد است مهم‌ترین عاملی که باعث شده تاکنون به این قابلیت مهم در صنعت سنگ دست نیابیم، به‌روز نبودن کارخانه‌های سنگ استان است. او می‌گوید: باید با نوسازی و بازسازی کارخانه‌ها، باعث رشد و ارتقای جایگاه صادراتی اصفهان شویم. سهل‌آبادی می‌افزاید: فراوری منابع در داخل برابر با اشتغال و جلوگیری از خام فروشی و ارزش افزوده است و با وجود آن‌که استان اصفهان با حدود ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن ذخیره، رتبه دوم ذخیره معدن کشور را دارد، اما تا وقتی که صنعت فراوری سنگ استان، کهنه و فرسوده است نمی‌توان انتظاری برای شکوفایی صنعت سنگ داشت. رئیس سابق اتاق بازرگانی اصفهان خاطرنشان می‌کند: بیشتر کارخانه‌های این صنعت نیاز به بازسازی ساختار خود دارند، ولی این نکته هم قابل تامل است که به‌روز کردن ماشین‌آلات، نیازمند سرمایه در گردشی است که فعلا تولیدکنندگان از آن بی‌بهره مانده‌اند.

• برداشت موانع از پیش پای صادرکنندگان سنگ

در وضعیتی که فشار ناشی از وضع تحریم‌ها اقتصاد ایران را در شرایط دشواری قرار داده است، ‌ یکی از مهم‌ترین و هوشمندانه‌ترین راه حل‌ها برای مقابله با تحریم‌ها، تنوع بخشیدن به کالاهای صادراتی است. صنعت سنگ یکی از تواناترین و پرظرفیت‌ترین صنعت‌های اقتصاد ایران است و تقویت این صنعت و حمایت از صادرات تولیدات سنگی می‌تواند در شرایط کنونی اقتصاد ایران بسیار راهگشا باشد. کارشناسان و فعالان این بخش معتقدند در صورتی که دولت و بانک مرکزی از صنعت سنگ حمایت کنند و محدودیت‌ها را حذف کنند، می‌توان آینده درخشانی هم برای صنعت سنگ و هم برای اقتصاد ایران ترسیم کرد.

در این زمینه «جمشید مولایی»، رئیس انجمن معدن‌داران اصفهان می‌گوید: اگر دولت موانع ایجاد شده را از پیش روی فعالان این بخش بردارد، صنعت سنگ با بهره‌گیری از این حمایت‌ها می‌تواند روند توسعه صادرات را بیش از پیش سرعت ببخشد و درآمد ارزی مناسبی را نصیب کشور کند.  این فعال یادآور می‌شود: میزان درآمد ارزی صادرات سنگ فراوری شده در استان اصفهان در سال‌های اخیر از ۳۰میلیون دلار در سال به ۱۰۰میلیون دلار افزایش داشته است و قطعا با وجود قابلیت‌های این استان در زمینه تولید سنگ، در صورت فراهم بودن شرایط، صادرات افزایش می‌یابد.

به گفته مولایی، مهم‌ترین مشکل بخش معدن و صنعت سنگ در بخش تجارت بین‌الملل، کمبود شرکت‌های بین‌المللی معتبر در این بخش است که قادر به بازاریابی، بازارسازی و برندسازی محصولات معادن ایران باشند. در کنار این، مشکلات گمرکی ناشی از عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و یا تعرفه‌های ترجیحی و نبود امکان حمایت از مالکیت معنوی بین‌المللی و برند را می‌توان از دیگر معضلات این حوزه عنوان کرد. مشکلات بانکی ناشی از تحریم‌ها نیز از دیگر دغدغه‌های صنعت است. ‌ نقل و ‌انتقال ارز به کشور از طریق سیستم بانکی کشور و فقدان بیمه صادراتی نیز بخش مهم دیگری از مشکلات صادرکنندکان کشور است که امیدواریم با تسهیل مقررات و ایجاد زیر ساخت‌های اصلی ممکن شود.

در ادامه، این مسئول درباره راهکارهای برون‌رفت معادن سنگ از رکود می‌گوید: معادن و صنایع معدنی باید به‌عنوان واحدهای بحران‌زده به کلیه ادارات معرفی شوند و نگاه حمایتی را جایگزین نگاه درآمدی کنند. ادارات باید در حال حاضر برای استمرار اشتغال اهمیت قائل شوند و به دلیل رکود از افزایش پایه مالیاتی این واحدها خودداری کنند، چراکه فشار مالیاتی به‌خصوص اخذ مالیات بر ارزش ‌افزوده از معادن به‌صورت نقدی برای فروش‌های اعتباری و غیرنقدی به ‌هیچ‌وجه توجیه ندارد و موجب تضییع حقوق معادن و توقف کار واحدها خواهد شد که تا به‌حال نیز اثر منفی خود را داشته است. به علاوه کمک و حمایت دولت در ایجاد ترمینال صادراتی سنگ در استان و کمک‌های ویژه برای توسعه بازارهای هدف و شرکت و ایجاد نمایشگاه در خارج از کشور می‌تواند کمک مؤثری در راستای افزایش صادرات و رونق حوزه معدن و صنایع سنگ باشد که البته بخش مهمی از اقتصاد و اشتغال استان را نیز
تشکیل می‌دهد.

• استفاده از پتانسیل صادراتی سنگ استان

به گفته «ابوالقاسم سرتیپی»، فعال صنعت سنگ اصفهان، بدترین سنگ اصفهان با بهترین سنگ عمانی برابری می‌کند، اما با وجود این‌که بهترین و باکیفیت‌ترین سنگ‌ها در اصفهان استخراج می‌شود نتوانسته‌ایم تاکنون از این مزیت و ظرفیت برای رونق صنعت سنگ استان استفاده کنیم. سرتیپی خاطرنشان می‌کند: اگر این راه و روش در صنعت سنگ اصفهان دنبال شود، تا چند سال آینده افغانستان هم در زمینه صنعت سنگ از اصفهان پیشی می‌گیرد، چون چند معدن قوی دارد و می‌تواند در این حوزه موفق عمل کند. سرتیپی تصریح می‌کند: هیچ تشکیلاتی در دنیا نمی‌تواند فروش خوبی  داشته باشد، مگر این‌که آغاز خوبی داشته باشد. اطلاع‌رسانی NGO های استان درباره صنعت سنگ ضعیف است، حتی اگر به این NGO‌ها گفته شود که چند درصد سنگ خام ترکیه صادر می‌شود و چند درصد سنگ خام اصفهان، هیچ آمار و ارقامی نمی‌توانند برای آنالیز ارائه کنند.

• وضع عوارض ۲۵ درصدی بر صادرات سنگ آهن

نسیم زمانی-  اصفهان - خبرنگار:صادرات به‌ویژه از نوع غیر نفتی از آن راهکارهایی است که همواره برای رونق اقتصادی پیشنهاد می‌شود اما نه به بهای آن‌که با کمبود برای مصرف داخل مواجه شویم. مانند صادرات بیش از اندازه سنگ آهن که بنا به گفته «حمیدرضا فولادگر»، رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی، برخی واحدهای تولید فولاد را با کمبود مواد اولیه روبه‌رو کرده است. دراین باره با این نماینده مجلس گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

• دلیل وضع عوارض ۲۵ درصدی بر صادرات سنگ آهن چه بود؟

هرچند باید بازارهای صادراتی را حفظ کرد اما تامین نیاز شرکت‌های داخلی در اولویت است؛ برای رسیدن به برنامه جامع تولید فولاد باید صادرات سنگ آهن را کاهش داد که وضع عوارض ۲۵ درصدی به همین دلیل بود. درواقع وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور مدیریت بازار، برای صادرات سنگ آهن عوارض ۲۵ درصدی وضع کرد تا به تولید داخلی فولاد کمک کند.

• منظور شما آن است که صادرات سنگ آهن باعث کمبود داخل شده بود؟

صادرات بیش از اندازه سنگ آهن، برخی واحدهای تولیدی را با کمبود مواد اولیه مورد نیاز فولاد روبه‌رو کرد در حالی که اولویت نخست کشور تامین نیاز داخلی و حفظ زنجیره تولید است. اما اگر فراوری و استخراج سنگ آهن بیش از برنامه جامع تولید فولاد باشد، صادرات نه‌تنها مشکلی در زنجیره تولید ایجاد نمی‌کند، بلکه ارزآوری برای کشور نیز به همراه دارد حال آن‌که در حال حاضر میزان تولید سنگ آهن کمتر است.

• پاسخ شما به اعتراض صادرکنندگان چیست؟

ممکن است با وضع عوارض ۲۵ درصدی برای صادرات فولاد، صادرکنندگان معترض شوند و بیان کنند که در این شرایط صادرات مقرون‌به‌صرفه نیست، در نتیجه بازارهای هدف از دست می‌رود اما باید به این نکته نیز توجه شود که اولویت حفظ زنجیره تولید داخلی است. قطعا برای تحقق برنامه جامع فولاد باید مواد اولیه یعنی سنگ آهن تامین شود.

• چگونه می‌توان شرایط صادرات بیشتر را فراهم کرد؟

با وجود آن‌که سنگ آهن کشور بسیار است اما بسیاری از معادن آن تاکنون کشف نشده است. با کشف و استخراج معادن و تولید سنگ آهن متناسب با تولید ۵۰ میلیون تن فولاد درکشور، صادرات مازاد این مواد معدنی معنی ندارد.