این شغل در کنار هنر و صنعت فرش‌بافی فعالیت دارد و به آن متصل است. در چند سال اخیر که فرش بیجار در بازار فروش حال و روزگار خوشی نداشته، رنگرزان هم به وضعیت فرش دچار شده‌اند.
«ایرج ملاقدیمی» استادکار و فعال عرصه رنگرزی گیاهی سنتی و تولیدکننده فرش دستباف بیجار در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: استفاده برخی تولیدکنندگان از رنگ‌های شیمیایی یکی از دلایل کاهش صادرات فرش بیجار است که علاوه بر صدمه وارد کردن بر اقتصاد و تولید کشور، هنگام شست‌وشوی الیاف باعث آلودگی محیط زیست نیز خواهند شد.
ملاقدیمی می‌افزاید: از دیدگاه اقتصادی در ایران پس از نفت، فرش دستباف به‌خصوص فرش آهنین بیجار جایگاه خاصی در کشور و بین‌الملل داشت ولی سال‌هاست که این هنر دیرینه رو به فراموشی است. وی می‌افزاید: با حمایت از تولیدکنندگان، استفاده از مواد اولیه مرغوب و استفاده از رنگ گیاهی به سنت نیم‌قرن پیش، فرش دستباف بیجار باز هم جایگاه خود را در صادرات بین‌الملل به دست خواهد آورد که با توسعه این هنر در شهرستان بسیاری از مشکلات اقتصادی و اشتغال قابل حل خواهد بود.
این رنگرز قدیمی می‌گوید: برخی تولیدکنندگان فرش برای کسب سود آن هم در کوتاه‌مدت دست به استفاده از مواد اولیه نامرغوب، رنگ‌های شیمیایی چینی، بافت نامناسب و زودبازده می‌زنند که به این هنر اصیل بیجار خدشه‌ای بزرگ وارد خواهند کرد. وی تصریح می‌کند: حمایت نشدن از رنگرزان مثل حمایت نکردن از تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف است که از علل مهم رکود تولید فرش به شمار می‌رود. این رنگرز می‌گوید: اکنون بسیاری از کشورهایی مانند چین که تا چند دهه گذشته هیچ اطلاعی از صنعت و هنر فرش دستباف نداشتند با الگوگیری از نقشه‌ها و مواد به‌کاررفته در ایران و به‌خصوص استفاده از رنگ‌های ما رنگرزان و نقشه‌های مشهور طراحان بیجار گروس، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای جهانی پیدا کرده‌اند.
- مزیتی برای ارزآوری
ملاقدیمی بیان می‌کند: با تقویت هنر و صنعت دیرینه فرش دستباف در شهرستان بیجار گروس و وارد شدن به بازارهای جهانی می‌توان ارزآوری بسیاری به کشور داشت و فرهنگ کهن این دیار احیا خواهد شد. وی می‌گوید: تنها رنگرزی گیاهی آن هم به صورت سنتی و استفاده از خم رنگرزی در سطح شهرستان توسط من صورت می‌گیرد و به‌جرات می‌توانم بگویم کارگاه رنگرزی گیاهی که در آن مشغول هستم، شاید تنها رنگرزی گیاهی با استفاده از خم رنگرزی در کشور است.
- سابقه رنگرزی در بیجار
این رنگرز بیان می‌کند: در بیجار تا سال ۱۳۰۰ مردم شهر و روستا خودشان در منزل کار رنگرزی را انجام می‌دادند و از آن به بعد رنگرزی سنتی و گیاهی بیجار توسط یک نفر یهودی انجام می‌شد و از سال ۱۳۳۰ به بعد نیز توسط شخصی به اسم «یوسف نوری» که از کبودراهنگ به بیجار مهاجرت کرده بود، این حرفه ادامه یافت. ملاقدیمی می‌گوید: این هنر توسط این شخص با شاگردانش به صورت سنتی تا سال ۱۳۵۶ ادامه داشت و از آن سال به بعد رنگ‌هایی از جمله نیلی که با ظرافت خاصی فقط در بیجار تهیه می‌شد به دست فراموشی سپرده شد.
این فعال هنر رنگرزی اظهار می‌کند: از سال ۱۳۷۷ به بعد با تجربه و علاقه‌ای که به این هنر داشتم با راه‌اندازی کارگاهی کوچک مشغول به رنگرزی شدم که هم‌اکنون نیز رنگ‌هایی از جمله سورمه‌ای، آبی و سبز را با استفاده از خم، که شاید تنها خم رنگرزی به صورت سنتی در کشور باشد، تهیه و به بازار عرضه می‌کنم. وی بیان می‌کند: رنگرزی به شیوه سنتی کیفیت بسیار بالایی دارد ولی کار طاقت‌فرسایی نیز است و به همین دلیل این کیفیت جای خود را به صنعت جدید و رنگ شیمیایی داده که این مهم ضربه بزرگی به اقتصاد از طریق تولید فرش دستباف بیجار وارد کرده است.
ملاقدیمی می‌گوید: از سال ۱۳۷۷ تاکنون با رنگرزی و تهیه مواد اولیه فرش دستباف، مشغول به تولید فرش نیز بوده‌ام. همچنین در بیجار آقایان عیسی گیچلو، قدرت گچلو و هادی ساعی نیز مشغول به فعالیت تولید فرش و حمایت از بافندگان هستند و اکنون در سطح بیجار سالانه شاید بیش از ۷۰۰ میلیون تومان فرش دستباف تولید خواهد شد. با وجود این، روز به روز از تعدادبافندگان فرش دستباف کاسته می‌شود و این امر نیازمند حمایت جدی از سمت مسئولان است.
- حمایت از بافندگان و تولیدکنندگان
ایرج ملاقدیمی می گوید: حمایت از تولیدکنندگان و بافندگان، آموزش‌های لازم بافندگی، تهیه مواد اولیه مرغوب، جلوگیری از واردات و تهیه مواد نامرغوب، بازاریابی مناسب برای صادرات به خارج کشور و ارتقای مزیت‌ها برای رقابت با سایر تولیدکنندگان باید از سمت دستگاه‌ها و مسئولان مربوط تقویت شود تا این هنر که کمک شایانی به اقتصاد شهرستان بیجار خواهد کرد، احیا و زنده شود.
نظر شما