تب تورم که از اواخر سال ۹۶و در سایه تنش‌های ارزی در بدنه اقتصاد ایران ظهور کرد، حالا نتایج خود را بر درآمد و هزینه خانوارها نیز نشان داده است. البته جهش نرخ تورم و بالا رفتن قیمت کالا و خدمات مصرفی، تا حدودی به رشد درآمد خانوارها نیز منجر شده اما اثرگذاری آن بر طرف هزینه‌ها به‌قدری بوده که نه‌تنها این افزایش درآمد خنثی شده، بلکه بخش قابل‌توجهی از خانوارها در دهک‌های متوسط رو به پایین بدهکار نیز شده‌اند.
به گزارش همشهری، مرکز آمار اعلام کرده میانگین درآمد هر خانوار شهری در سال ۱۳۹۷به ۴۳میلیون و ۴۹۱هزار تومان و هزینه آنها به ۳۹میلیون و ۳۲۳هزار تومان رسیده است. در خانوارهای روستایی هم، میانگین درآمد خانوارها ۲۳میلیون و ۳۱۱هزار تومان و هزینه سالانه آنها ۲۱میلیون و ۲۷۷هزار تومان بوده است. البته این رقم، میانگین درآمد و هزینه همه خانوارها در کل ۱۰دهک درآمدی و هزینه‌ای است که باعث می‌شود بخش درآمدی از بخش هزینه‌ای کمتر باشد؛ درحالی‌که اگر درآمد و هزینه خانوارها به تفکیک هر دهک محاسبه شود، هزینه سالانه بسیاری از خانوارها از میزان درآمد سالانه بالاتر خواهد بود.
طبق اطلاعات مرکز آمار، در سال ۱۳۹۶به‌طور میانگین ۳میلیون و ۷۴۲هزار تومان، معادل ۱۰.۲درصد از درآمد خانوارهای شهری و ۲میلیون و ۳۱۷هزار تومان، معادل ۱۱.۵درصد از درآمد خانوارهای روستایی خرج نشده باقی‌مانده و در حقیقت درآمد خانوارها به این میزان از هزینه سالانه آنها بالاتر بوده است. براساس آمارها، میانگین درآمد خانوارهای کشور در سال ۹۷نیز بیشتر از هزینه آنها بوده اما درصد مابه‌التفاوت نسبت به کل درآمد سالانه روند کاهشی داشته و در مقایسه با سال ۹۶برای خانوارهای شهری به ۹.۶درصد و برای خانوارهای روستایی به ۸درصد رسیده است.
- رشد طبقه متوسط شهری
بررسی آمارها نشان می‌دهد در میان خانوارهای شهری، ۳ دهک اول تا سوم با کسری درآمد در مقایسه با هزینه مواجه هستند و دهک چهارم نیز درآمد و هزینه نزدیک به هم دارد. در بالای جدول، دهک دهم به‌عنوان ثروتمندترین دهک، معادل ۲.۴برابر دهک نهم، درآمد خرج نشده دارد و ۵دهک شامل دهک‌های پنجم تا نهم به‌عنوان دهک‌های متوسط جوامع شهری قرار گرفته‌اند. این آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۷، فقط یک دهک از خانوارهای شهری در جایگاه ثروتمند قرار داشته‌اند و مابقی خانوارها یا جزو دهک‌های فقیر بوده‌اند یا در طبقه متوسط قرار گرفته‌اند. البته اما این رده‌بندی در مورد خانوارهای روستایی بسیار شدیدتر است.
- دو قطبی در دهک‌های روستایی
در سال ۹۷هرچند رشد نرخ تورم به افزایش هزینه‌های معیشت در کل کشور منجر شد اما گزارش‌های مرکز آمار ایران همواره از تورم سنگین‌تر در مناطق روستایی حکایت داشت. در این وضعیت کسری درآمدی در خانوارهای روستایی نیز تشدید شده و ۵دهک پایینی را با چالش مواجه کرده است. در سال گذشته هزینه دهک‌های اول تا پنجم درآمدی در روستاها بیش از درآمد آنها بوده؛ درحالی‌که در میان خانوارهای شهری، فقط ۳دهک پایین با این معضل مواجه بوده‌اند. نکته دیگر این است که اختلاف درآمد خرج نشده در دهک دهم درآمدی روستایی یعنی دهک ثروتمند روستاها، در مقایسه با سایر دهک‌ها به‌شدت بالاست و برای مثال ۳.۷برابر درآمد خرج نشده در دهک نهم است؛ درحالی‌که اختلاف دهک نهم نسبت به دهک هشتم بسیار ناچیز است. نکته دیگر اینکه شواهد امر از محدود شدن شدید طبقه متوسط در جوامع روستایی حکایت می‌کند. براساس آمارها، در میان خانوارهای روستایی، دهک دهم به‌شدت ثروتمند است، دهک‌های نهم و هشتم وضع مساعدی دارند و فقط دهک‌های ششم و هفتم در طبقه متوسط قرار دارند.
- افزایش نابرابری
اصلی‌ترین مسئله‌ای که باعث بروز این وضعیت شده، نابرابری بالا در توزیع درآمد میان دهک‌های مختلف است؛ خصوصاً افزایش ضریب جینی از ۰.۳۹۸۱در سال ۹۶به ۰.۴۰۹۳در سال ۹۷که نشانگر تشدید توزیع نابرابر درآمد میان دهک‌هاست، باعث شده مابه‌التفاوت درآمد و هزینه خانوارهای کل کشور کاهش چشمگیری پیدا کند و خانوارهای بیشتری در دهک‌های پایین با کسری درآمد مواجه شوند.
نظر شما