برای نخستین بار در صادرات نفت عربستان اختلال ایجاد شده و این کشور نیمی از تولید نفت خود را از دست داده است؛ اتفاقی که به افزایش ناگهانی قیمت جهانی منجر شد. حمله واکنش‌های بسیاری را برانگیخته اما در مورد چگونگی انجام آن ابهامات زیادی وجود دارد. «مارک فیتزپاتریک»، دیپلمات سابق آمریکایی و رئیس دفتر مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) در واشنگتن که در زمینه تسلیحات موشکی فعالیت تحقیقاتی دارد، اما معتقد است هر اتفاقی که افتاده باید توجه داشت که این حمله بسیار زیرکانه طرح‌ریزی شده است و هر که این حمله را طراحی کرده، از مزایای جنگ نامتقارن بهره گرفته است. فیتزپاتریک در گفت‌وگوی تلفنی با همشهری، حمله اخیر را تعیین‌کننده بازی در خلیج‌فارس می‌داند و معتقد است که این حمله ضعف عربستان در سیستم دفاع هوایی را یادآوری می‌کند.
- جنبش انصارالله یمن مسئولیت حمله اخیر به تاسیسات نفتی عربستان را به‌عهده گرفته است اما گمانه‌زنی‌ها در مورد عامل این حمله و چگونگی انجام آن ادامه دارد. به‌نظر شما حمله از سوی چه‌کسی انجام شده است؟
هنوز اطلاعات دقیقی در مورد این حمله منتشر نشده اما آمریکا مدعی است هر آن که به تاسیسات نفتی عربستان حمله کرده، از ناحیه شمال بوده است. به‌عبارت دیگر، آمریکا معتقد است که حمله از سمت ایران و توسط موشک‌های کروز انجام شده است. اما به‌نظر من در مجموع شواهد نشان می‌دهد در این حمله از ترکیب پهپاد و موشک‌های کروز استفاده شده است.
- این حمله از هر سمت و از سوی هر کسی انجام شده باشد، توانایی دفاع هوایی عربستان را زیر سؤال می‌برد. این در حالی است که تصور می‌شد سیستم دفاع موشکی پاتریوت که آسمان عربستان را حفاظت می‌کند، بتواند تاسیسات نفتی سعودی‌ها را حفظ کند.
نکته درستی است. به‌نظر می‌رسد سیستم دفاع هوایی عربستان آماده مقابله با چنین حمله‌ای نبوده است. من فکر می‌کنم سیستم دفاع موشکی عربستان بیشتر روی موشک‌های بالستیک و موشک‌های کروز متمرکز شده است و ضعف آن اکنون جلوگیری از حمله‌های پهپادی است. نکته دیگر این است که ممکن است سیستم دفاع موشکی عربستان به سمت شرق یعنی یمن هدف گرفته شده است، درحالی‌که پهپادها شاید از سمت غرب وارد شده و حمله‌ها را انجام داده باشند. اما به هر حال، هر اتفاقی که افتاده باید گفت این حمله بسیار زیرکانه طرح‌ریزی شده است. هرکسی این حمله را طراحی کرده، احتمالا از مزایای جنگ نامتقارن استفاده کرده تا بتواند از سد سیستم دفاع هوایی عربستان عبور کند.
- آیا فکر می‌کنید حمله اخیر، تعیین‌کننده بازی در خلیج‌فارس باشد؟
بله، فکر می‌کنم مسیر بازی را تغییر دهد. دونالد ترامپ یک پست توییتری داشت که در آن نوشته منتظریم عربستان سعودی نظر خود را درباره اینکه چه‌کسی عامل این حمله بوده بگوید. در این توییت، ترامپ همه گزینه‌ها را برای واکنش به حمله اخیر باز گذاشته است. اما موضوع مهم‌تر این است که او اعلام کرده منتظر اعلام نظر عربستان در مورد حمله‌هاست. این گفته ترامپ در آمریکا اینگونه تلقی شده که او به عربستان سعودی امکان تصمیم‌گیری برای نیروهای نظامی آمریکا را داده است. بی‌سابقه است که رئیس‌جمهور کشوری، تصمیم‌گیری برای نیروهای نظامی‌اش را به‌دست کشوری دیگر بسپرد. بحث‌ها در مورد این مسئله اینجا در واشنگتن بسیار داغ شده است. اما در نهایت من فکر نمی‌کنم او علاقه‌مند باشد وارد یک درگیری نظامی تازه شود.
- او در پست توییتری دیگری نوشته که آمریکا دیگر به نفت و گاز خاورمیانه وابسته نیست. آیا معنی این حرف این است که او به‌خاطر نفت، وارد جنگ نمی‌شود؟
خب او به آمریکایی‌ها این اطمینان را داده که کشورشان دیگر مثل گذشته وابسته به نفت دیگران نیست و بنابراین نیازی نیست آمریکا مثل گذشته درگیر مسائل مرتبط با نفت خاورمیانه شود.
- اما ترامپ همیشه از عربستان اعلام حمایت کرده و گفته که آماده اقدام نظامی در حمایت از این کشور است.
ترامپ دائما بین ۲گزینه تغییر موضع می‌دهد؛ یکی اینکه باید در برابر ایران رفتار سختگیرانه به خرج داد و دیگری اینکه نباید با ایران وارد درگیری شد. تمایل به پرداختن به هر دوی این گزینه‌ها بارها از سوی دولت ترامپ دیده شده است. اما خروج جان بولتون از کابینه ترامپ اکنون باعث شده تا رئیس‌جمهور آمریکا به همان سیاستی که بیشتر مدنظر خود او است یعنی انزواگرایی روی آورد. به‌نظر من او اکنون ترجیح می‌دهد آمریکا را وارد یک جنگ دیگر در خاورمیانه نکند.
- به‌نظر شما حمله اخیر بر استراتژی عربستان در یمن اثرگذار خواهد بود؟
عربستان باید خیلی زودتر از اینها روی استراتژی خود در یمن تجدیدنظر می‌کرد؛ درست مثل کاری که امارات انجام داده است. این حمله باید به سعودی‌ها یادآوری کند که ادامه جنگ یمن، تأثیرات منفی جدی بر وضعیت عربستان خواهد داشت. اما من شک دارم که سعودی‌ها تغییری در سیاست‌های خود ایجاد کنند.
نظر شما