اصلی‌ترین عامل آلودگی هوای شهر یزد، ذرات معلق و گرد و غبارهای محلی است. «تیفون» های یزدی که همواره منشا داخلی دارد و در اثر سست شدن زمین ناشی از خشکسالی‌های مداوم و نبود پوشش گیاهی اتفاق می‌افتد، معمولا از ماه‌های پایان سال شروع می‌شود و تا فصل بهار ادامه دارد اما امسال بارش‌های خوب فصل بهار، تعداد روزهای آلوده این فصل و البته فصل تابستان را کاهش داد.
تعداد روزهای آلوده ۵ ماه ابتدای سال گذشته ۲۳ روز و تعداد روزهای آلوده در مدت مشابه امسال ۱۴ روز بوده است و این تفاوت فاحش ناشی از شرایط جوی است که امسال طبیعت استان را دگرگون کرد، به طوری که شاهد رویش گیاهان و افزایش پوشش گیاهی بیابان‌های استان و همچنین نشست خاک در اثر بارش‌ها بودیم. ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای استان، داده‌های وضعیت هوا را در اختیار کارشناسان حفاظت محیط زیست قرار می‌دهند تا مشخص شود که تعداد روزهای آلوده هر ماه چقدر است اما یکی دیگر از ابزارهای قابل استفاده برای دریافت اطلاعات مورد نیاز درباره شرایط هوای استان در تمام استان‌های کشور نرم افزار محیط زیست است. به این ترتیب هر کس می‌تواند به صورت آن‌لاین اطلاعات هوا را در هر نقطه‌ای از کشور برداشت کند. این داده‌ها برداشت شده و از سوی کارشناسان محیط‌زیست پایش و در این نرم افزار ارائه می‌شود.
- بهره‌برداری از یک نرم افزار
معاون محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد می‌گوید: در حال حاضر نرم‌افزاری در کشور طراحی شده است که شهروندان می‌توانند از طریق آن اطلاعات ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا و آمار و اطلاعات وضعیت هوا را مشاهده کنند. «محمدرضا کوچک‌زاده» می‌افزاید: این نرم‌افزار نتایج اطلاعات پایش شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا را منتشر می‌کند، به این ترتیب اطلاعات با سرعت بیشتر و هزینه کمتر به دست شهروندان می‌رسد.
وی از به‌روزرسانی ایستگاه‌ها و راه‌اندازی تابلوهای نشان‌دهنده وضعیت هوا در شهرهای استان خبر می‌دهد و می‌افزاید: تمام ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای استان برقرار هستند و اطلاعات به دقت دریافت می‌شود. معاون محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد می‌گوید: منشا اصلی آلودگی هوای استان گرد وغبار ناشی از بیابانی شدن اراضی و کاهش پوشش گیاهی در اثر خشکسالی‌ها به‌ویژه در دشت یزد – اردکان است.
وی درباره اقدامات انجام شده برای کاهش گرد و غبارهای محلی می‌گوید: مطالعات از سوی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه یزد در حال انجام است تا هر دستگاهی بخشی از اقدامات مربوط به کاهش منابع انتشار آلودگی گرد و غبار را به عهده بگیرد، به این ترتیب می‌توان امیدوار بود که میزان ذرات معلق در هوای استان کاهش یابد و روزهای آلوده نیز به حداقل برسد.
- روزهای آلوده هر ماه استان
کارشناس پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد تعداد روزهای آلوده ۵ ماه سال گذشته را ۲۳ روز اعلام می‌کند و می‌افزاید: تعداد روزهای آلوده امسال تا ۲۴ مردادماه، ۱۴ روز بوده است. «میرزایی» می‌افزاید: تعداد روزهای آلوده استان در سال گذشته به ترتیب در فروردین ۳روز، اردیبهشت ۵روز، خرداد ۱۲روز، تیر یک روز و مرداد ۲روز بوده است. وی با بیان این‌که خرداد همواره آلوده‌ترین ماه سال است، می‌گوید: تعداد روزهای آلوده امسال در ماه فروردین یک روز، اردیبهشت ۳ روز، خرداد ۵ روز، تیر ۴ روز و مرداد نیز تا ۲۴ام یک روز بوده است. وی از کاهش ۴۰ درصدی روزهای آلوده استان در ۵ ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر می‌دهد و می‌افزاید: دلیل اصلی کاهش ملموس روزهای آلوده استان در سال جاری، بارش‌های خوب فصل بهار بود چراکه هم هوا را مساعد کرد و هم باعث نشست گرد و غبار در بیابان‌های استان شد.
وی ادامه می‌دهد: سنجش و پایش کیفی هوای استان در ۶ ایستگاه در شهرستان‌های یزد، مهریز، میبد، اردکان و بافق انجام می‌شود و دستگاه‌هایی که در گذشته برای سنجش میزان گرد و غبار در استان نصب شده بود، دیگر استفاده نمی‌شود چراکه فاقد کارایی لازم بود. کارشناس پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد با بیان این‌که روزهای آلوده استان در سال جاری و سال قبل هرگز به مرحله بحرانی نرسیده است، می‌افزاید: به نظر می‌رسد امسال تا پایان سال روزهای آلوده کمتری را تجربه کنیم و این روند ادامه یابد.
- سبزی بیابان‌ها؛ عامل کم شدن گرد و خاک در یزد
یکی از فعالان محیط زیست استان با ابراز خرسندی از بارش‌های سال جاری و تاثیر آن در کاهش آلودگی هوای استان می‌گوید: با توجه به این‌که این بارش‌ها بیابان‌های استان را سبز کرد در نتیجه گرد و خاک کمتری در محیط پراکنده شد. «جواد محمدی» می‌افزاید: قطعا بخش قابل توجهی از عواملانتشار گرد و غبار در هوای استان، مربوط به خشکسالی و از بین رفتن پوشش گیاهی اراضی استان است اما می‌توان با راهکارهایی از جمله نهال‌کاری شرایط را بهبود بخشید.
وی توسعه بی‌رویه معادن را نیز در انتشار گرد و غبار در استان موثر می‌داند و می‌افزاید: ماشین‌های حامل بارهای معدنی جاده‌های روستایی را تخریب می‌کنند و باعث انتشار گرد و غبار در منطقه می‌شوند، از این رو باید جلوی صدور مجوزهای بی‌رویه برداشت معدنی در استان گرفته شود. این فعال محیط زیست می‌گوید: باید برای تثبیت خاک روش‌های به‌روز و کارآمد به کار گرفته شود چراکه با توجه به شدت خشکسالی، خاک رفته‌رفته سست‌تر خواهد شد و قطعا با این روند روزهای آلوده شهرهای استان به‌ویژه شهرهایی که در مسیر بادهای غالب قرار دارند، بیشتر می‌شود. امسال بارش‌ها به فریادمان رسیدند اما مشخص نیست سال‌های آینده چه اتفاقاتی رقم خواهد خورد.
وی تاکید می‌کند: سالانه جمعیت قابل توجهی با نفس کشیدن در هوای آلوده جان خود را در اثر بیماری‌های قلبی یا ریوی از دست می‌دهند و اگر هوای سالم که حق مسلم یک شهروند است از او سلب شود، خطرات جدی متوجه سلامتی او خواهد بود. محمدی نصب دستگاه‌های سنجش انواع آلودگی در این شهرها و اعلام گزارش به دستگاه‌های مسئول از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست استان را ضروری می‌داند و می‌افزاید: این موضوع باید با جدیت از سوی این اداره کل دنبال شود تا مسئولان به اهمیت موضوع واقف باشند و چاره‌اندیشی کنند.
- گرد و غبار محلی با طعم آلاینده‌های صنعتی
یاسین دهقان- یزد- خبرنگار: گرد و غبار محلی یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای شهرهای استان به‌ویژه در دشت یزد- اردکان شامل شهرهای اردکان، میبد، اشکذر، یزد و مهریز است و با توجه به این‌که این شهرها در مسیر باد غالب استان از شمال غرب به جنوب شرق واقع شده است، همواره با ورزش باد و طوفان‌های محلی، شاهد انتشار گرد و غبار در این شهرها هستیم.
طوفان سیاهی که چند سال پیش شهرهای استان را درنوردید، خاطره تلخی از تیفون‌های محلی یزد است که همه یزدی‌ها همچنان به خاطر دارند اما این وضعیت در حد خفیف‌تر همواره در مسیر اردکان و میبد به یزد اتفاق می‌افتد، به طوری که گاهی رانندگی را غیرممکن می‌کند و رانندگان باید تا زمان تمام شدن طوفان، در حاشیه جاده پارک کنند.
این موارد نشان می‌دهد گرد وغبار محلی در یزد مشکلات بسیاری به همراه دارد اما بخش عمده آن متوجه سلامت یزدی‌ها است. فشار خون و بیماری‌های قلبی عامل اصلی مرگ و میر در استان یزد است و یکی از عواملی که این بیماری‌ها را تشدید می‌کند شرایط آب و هوایی نامناسب است. ذرات معلق که همواره در هوای شهر یزد وجود دارند و گاه وضعیت را ناسالم و شرایط را برای حضور افراد آسیب‌پذیر در شهر دشوار می‌کنند، وارد دستگاه تنفس شهروندان یزدی می‌شوند و سلامت آنها را به خط می‌اندازند. اما ای کاش این ذرات تنها گرد و غبار بود. با توجه به این‌که دشت یزد – اردکان مسیر اصلی استقرار صنایع آلاینده و سنگین استان است و بسیاری از واحدهای کاشی و سرامیک، فولادسازی و صنایع معدنی در این مسیر قرار گرفته است، ذرات معلق به سایر آلاینده‌ها نیز آغشته می‌شوند.
به این ترتیب آنچه در شهرهای استان وارد ریه شهروندان می‌شود گرد و غبار همراه با آلاینده‌های صنعتی است که وضعیت را وخیم‌تر می‌کند. انتشار گرد و غبار در هوا، ناگزیر هوای ناسالم را وارد ریه شهروندان می‌کند اما زمانی که آلاینده‌های صنعتی هم به آن اضافه می‌شود، تاثیر منفی آن بر سلامتی شهروندان صد چندان می‌شود و شهروندان استان از همه جا بی‌خبر به بیماری‌هایی مبتلا می‌شوند که منشا آن را نمی‌دانند.
انتقادات مردمی درباره انتشار آلودگی صنایع همواره مطرح بوده اما قطعا تصور نمی‌شود که دود صنایع سنگینی که چند کیلومتر دورتر از محل زندگی آنها قرار دارد، به واسطه همین گرد و غبارهای محلی به چشم همه مردم استان برود. در همین شرایط گرد و غبارهای محلی که معمولا از اسفندماه شروع می‌شد و تا اوایل خرداد یزدی‌ها را درگیر می‌کرد به واسطه خشکسالی‌های پیاپی زمان طولانی‌تری پیدا کرده است و تقریبا نیمی از سال استان را درگیر می‌کند و با این اوصاف هوای شهر یزد روز به روز ناسالم‌تر می‌شود.
البته شانس با مردم استان همراه بود که امسال با توجه به بارش‌ها تعداد روزهای آلوده کاهش یافت اما باید تدابیری اندیشیده شود که در صورتی که بارش هم نبود، روزهای آلوده اضافه نشود. راهکارهای بسیار در این مسیر از سوی فعالان محیط‌زیست پیشنهاد می‌شود که مهم‌ترین آنها تثبیت خاک و کاشت نهال برای جلوگیری از انتشار گرد و غبار در زمان طوفان است. قطعا راهکارهای دیگری نیز از سوی افراد خبره ارائه خواهد شد که باید چراغ راه مسئولان قرار گیرد.
نظر شما