طرح جامع و تفصیلی در شهرها به دلیل ساماندهی و جلوگیری از اغتشاش بصری و ترافیکی و... تدوین شده‌اند، اما واقعیت این است که در طرح تفصیلی فقط عرض معابر و کاربری‌ها مشخص می‌شوند و بسیاری از موضوع‌ها از جمله جزئیات فضاهای شهری، رفتارشناسی مردم و... در آن دیده نشده است. کارشناسان معتقدند بر اساس طرح تفصیلی در شهرها باید طرح‌هایی با مقیاس کوچک‌تر و جزئیات بیشتر طراحی شوند تا تصمیم‌ها در شهرها بر اساس واقعیت‌های ملموس و نگاه به آینده اتفاق بیفتد.
- نیاز به هماهنگی در اجرای طرح‌های شهرسازانه
مشاور مدیر کل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به این‌که مداخله‌های شهرسازانه در یک شهر در سطوح مختلف انجام می‌گیرد اظهار کرد: بالاترین سطح برنامه‌ریزی شهری طرح‌های راهبردی و ساختاری و تفصیلی هستند که رشد و توسعه شهر را هدایت می‌کنند و در سطحی پایین‌تر، طرح‌های شهری دنبال می‌شوند که منجر به طرح‌های موضعی می‌شود.
«سید مجید فارغیان قمی» با اشاره به این‌که بین ۱۰ تا ۲۰ طرح در حوزه مرکزی شهر قم در مراحل مطالعه تا اجرا وجود دارد افزود: این طرح‌ها توسط دستگاه‌های مختلف در حال اجراست و این‌ها هیچ هماهنگی ندارند. به همین دلیل لازم است که هماهنگی‌ها در اجرای طرح‌های شهرسازانه در شهر بیشتر شده و هم‌پوشانی‌ها دیده شود. این‌که هر سازمانی در حوزه‌ای مشغول کار باشد و نگاهی به اطراف نکند نتیجه خوبی نخواهد داشت.
به گفته مشاور مدیر کل راه و شهرسازی استان، این اداره به مطالعات برای طرح خیابان‌های چهارمردان و خیابان آذر پرداخته که البته این طرح‌ها هنوز تصویب نشده و قابل استناد نیست. رئیس اداره معماری و طراحی شهری اداره کل راه و شهرسازی هم با اشاره به اهمیت تدوین طرح‌های موضعی گفت: طرح جامع را باید بزنند به دیوار که ببینند کلیت شهر چطور است. طرح تفصیلی هم از جنس برنامه است. «محمد رضایی ندوشن» افزود: برای اجرا همه جای دنیا به این نتیجه رسیدند که طرح‌ها باید در مقیاس طراحی شهری باشد و در این مورد شهر لندن برای همه خیابان‌ها و کوچه‌ها طرح شهری تهیه کرده است.
- خلق خاطره در شهر
مدیر عامل شرکت مشاور خود آوند که طرح خیابان چهارمردان را تهیه کرده از خیابان چهارمردان به عنوان خیابانی یاد کرد که سرنوشت ایران را تغییر داد. خیابانی که اواخر دهه ۴۰ شکل می‌گیرد، اما بافت محله‌بندی خیلی پیش از این شکل گرفته است. «سید علی اکبر موسوی» ادامه داد: چهارمردان محوری با عملکرد تجاری و خدماتی است و باید تلاش کرد تا اقتصاد گردشگری در آن با تأکید بر محوریت دسترسی پیاده رونق گیرد.
وی با اشاره به حفظ هویت تاریخی و فرهنگی و انقلابی این محور گفت: رفتار مردم در این خیابان به ما القا می‌کند که این محور تحت سلطه جریان پیاده قرار دارد و نیاز به سرویس سواره دارد که می‌توان با وسیله حمل‌ونقل سبک برقی آن را تأمین کرد. موسوی با اشاره به اهمیت تاریخی این خیابان گفت: واقعیت این است که در شهر قم اسنادی را در بافت تاریخی قم کم داریم که باید برایش چاره اندیشید. در شهر قم ما سند راهبردی محورهای تاریخی را نداریم. ۳۱۵ هکتار ثبت شده بافت تاریخی وجود دارد و در حال تبیین ضوابط هستیم، اما سند احیا و بازسازی ابنیه ارزشمند و سند بازآفرینی هنوز تدوین نشده است.
موسوی با بیان این‌که هر کس به قم می‌آید برای خلق یک خاطره می‌آید اظهار کرد: خاطره‌ای در ذهن زائر از خیابان چهارمردان ثبت خواهد شد که نازیباست. این مشکل لحظه‌ای حل نمی‌شود، اما در درازمدت می‌توانیم بخشی از این مشکل را حل کنیم. وی با اشاره به واکنش مردم به اجرای طرح‌هایی مانند پیاده‌راه‌ها در مرکز شهر گفت: مردم چیزهایی می‌خواهند که شاید شدنی نباشد. مردم دوست دارند خودرو شخصی شان را جلوی مغازه خود پارک کنند، اما این خیابان برای همه مردم قم و زائران است.
در چهارمردان بدترین مدل گردشگری را داریم و اتفاقا چقدر بد است که اسمش را گردشگری مذهبی گذاشته‌ایم. «حسین سروش»، کارشناس معماری و شهرسازی هم با اشاره به این‌که مشاور باوند در سال ۶۷ اعلام کرده که هسته مرکزی شهر قم به طرح جداگانه‌ای نیاز دارد گفت: ۳۰ سال گذشته و باید از خود بپرسیم آیا نگاه جامعی به مرکز شهر شده است؟ آیا همدلی در این زمینه ایجاد شده است؟
سخنان کارشناسان معماری و شهرسازی ما را به یاد صحبت‌های «رضا سیار»، فرماندار سابق قم انداخت که در مورد اهمیت مسائل اجتماعی در بافت خیابان چهارمردان گفته بود: نباید فقط به بدنه نگاه کنیم، چراکه اگر مشکلات پهنه بافت را حل نکنیم، برای بدنه هم نمی‌توانیم طرحی را اجرا کنیم. در واقع لازمه کاربری‌های داخل بافت همین بدنه کنونی است.
وی با اشاره به تجمع ناایمن و از نظر اجتماعی غیراستاندارد و غیرقابل قبول کاربری‌های گردشگری در خیابان چهارمردان گفت: این خانه‌مسافرها از نظر ایمنی بسیار خطرساز هستند و امکان بروز مشکلات اجتماعی در آنها وجود دارد. البته ساماندهی محله‌ها بسیار دشوار است و هر طرحی برای بدنه یک خیابان، در صورت تغییرنکردن محله‌ها محال است اجرایی شود. بنابراین شهرداری باید مسأله هسته مرکزی را به صورت یک طرح خاص دنبال کند.
- فرصت‌هایی که از دست رفت
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قم با اشاره به این‌که از سال ۱۳۱۲ که قانون توسعه معابر در کشور ایجاد و شهرسازی به شیوه نوین وارد کشور شد تا امروز شهرداری خودرومحور بوده است، اظهار کرد: اگر در بافت فرسوده هم اتفاقی افتاده برای راحت حرکت کردن خودرو بوده است. به شهر نگاه پهنه‌ای نداشتیم و شهرسازان هم در دامن ترافیک افتاده‌اند.
«محسن بهشتی» با بیان این‌که نگاه خودرومحور بسیاری از فرصت‌ها را برای ساماندهی بافت شهرها گرفته است افزود: در دولت یازدهم این فرایند آغاز شد و تهران این الگو را آغاز کرد. معاون استاندار قم ادامه داد: در قم این نگاه در حال رخ دادن است که هسته مرکزی شهر را قدری انسانی نگاه کنیم و مشکلات ترافیک را به شکل دیگری حل کنیم. طرح خیابان ارم هم هماهنگ با این مطالعات است.
وی با اشاره به از دست رفتن فرصت‌های بسیار در سال‌های اخیر برای ساماندهی اطراف حرم مطهر افزود: اگر مغازه‌های میدان بزرگ امام خمینی(ره) را تهاتر می‌کردیم می‌توانستیم کل مغازه‌های شیخان و آستانه و خیابان حضرتی را جمع کنیم و چهره بهتری به اطراف حرم مطهر ببخشیم. این ظرفیت جلوی چشم همه ما از بین رفت و هیچ کاری برای آن نکردیم. به گفته بهشتی، قرار بود منابعی که در میدان امام خمینی(ره) ایجاد می‌شود در هسته مرکزی بماند و معضلات دیگر را حل کند، اما این فرصت از دست رفت.
نظر شما