فرش‌های زیادی در این استان، با بیش از هزار سال پیشینه، تولید و به بازار جهانی عرضه شده است. این فرش‌ها به دلیل برخورداری از ظرافت و کیفیت بالا توانسته‌اند مشتریان زیادی را از سراسر جهان و دیگر شهرهای کشورمان به سوی خود جذب کنند. امروز ۱۱ درصد از صادرات فرش کشور را تولیدات استان تشکیل می‌دهد و ۸۵ درصد فرش‌های دستباف تولید شده در شهرهای آذربایجان غربی هم قابلیت صادرات دارند.
- تقاضا برای فرش دستباف کم است
یکی از تولیدکنندگان و فروشندگان فرش در بازار قدیم ارومیه می‌گوید: با توجه به گرانی بیشتر کالاها، مردم دیگر توانایی خرید فرش را ندارند و درآمد خود را صرف خرید کالاهای اساسی می‌کنند. «کامران مهاجر» با اشاره به این‌که با کاهش تقاضای فرش تولید هم بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است، ادامه می‌دهد: فرش جزو کالاهای لوکس است و بیشتر خانواده‌ها به طور میانگین هر ۱۰ سال یک بار به خرید آن اقدام می‌کنند.
وی بیان می‌کند: با توجه به این‌که فرش جزو کالاهایی است که دیر خراب و غیرقابل مصرف می‌شود، بیشتر فروش ما مربوط به منزل نویی‌ها و جهیزیه نوعروسان است که با توجه به کاهش ازدواج، این نوع فروش هم بسیار کم شده است و همچنان در رکود به سر می‌بریم. این فروشنده فرش با بیان این‌که در زمینه تولید متنوع توان مانور فرش آذربایجان غربی بسیار زیاد است و باید از این مزیت برای توسعه این صنعت بیش از این بهره‌برداری شود، می‌افزاید: با وجود تمامی مشکلات نباید فراموش کنیم که فرش ایرانی از دیرباز در تمامی جهان دارای جایگاه ویژه‌ای بوده است. آذربایجان غربی هم به عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان فرش در کشور باید برای پرورش جوانان فعال در این صنعت، به منظور حفظ این میراث ارزشمند، تلاش کند.
مهاجر اظهار می‌کند: امروزه در دنیای تولید و عرضه فرش، مهم‌ترین مزیت رقابتی ایران خلاقیت است. طرح‌های نوین و خلاقانه زیادی در کشورمان تولید می‌شود که باید این روند را با استفاده از جوانان آموزش‌دیده، مجرب و بااستعداد ادامه دهیم تا بتوانیم بازارهای از دست رفته را دوباره به دست آوریم. آموزش و به‌کارگیری طرح و نقش‌های خلاقانه می‌تواند بهترین راه‌حل برای افزایش صادرات و از پیش رو برداشتن رقبای فرش ایرانی باشد.
- کمبود مواد اولیه
رئیس اداره فرش صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی می‌گوید: آذربایجان غربی جزو برترین تولیدکنندگان فرش است که ثبت ملی و جهانی فرش ریز ماهی خوی و ثبت ملی فرش ماهی افشار تکاب را در کارنامه خود دارد. «اسد درویشی» ادامه می‌دهد: فرش‌های تولیدی آذربایجان غربی دارای بهترین کیفیت است و مشتریان خود را دارد. خوشه فرش برای حمایت از تولیدکنندگان از سوی شرکت شهرک‌های صنعتی و صنایع کوچک استان در حال راه‌اندازی است. تفاهمنامه‌های مورد نیاز نیز با مرکز ملی فرش ایران امضا شده است و در مرحله مطالعاتی قرار دارد تا شاهد تحولات اساسی در این صنعت باشیم.
این مسئول بیان می‌کند: اهداف بلندمدتی برای صنعت فرش استان در نظر گرفته شده است که راه‌اندازی خوشه فرش می‌تواند بزرگ‌ترین جهش به سمت این اهداف باشد. باید در مورد مزایای عضویت در این خوشه به تولیدکنندگان فرش اطلاعات کافی داده شود. درویشی بیان می‌کند: با توجه به این‌که کیفیت مواد اولیه استفاده شده در فرش دستباف بسیار مهم و حائز اهمیت است، تمامی تولیدکنندگان سعی در تهیه بهترین مواد اولیه دارند اما اعمال تحریم‌ها باعث بروز مشکلاتی در واردات آن شده است. به دلیل اعمال تحریم، واردات مواد اولیه لازم برای تولید فرش کاهش و قیمت آنها افزایش یافته است.
- افزایش صادرات فرش
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی بیان می‌کند: قیمت تمامی کالاها افزایش یافته است و فرش نیز از این وضعیت مستثنی نیست. درویشی درباره صادرات فرش اظهار می‌کند: درست است که صادرات و واردات به خارج از کشور به سختی و با واسطه انجام می‌شود، اما به دلیل افزایش نسبی قیمت ارز و کاهش ارزش پول ایران، خریداران به فرش ایرانی روی آورده‌اند. فرش ایرانی دارای بهترین کیفیت است و از دیرباز مشتری‌های دائمی خود را دارد. اما با کاهش ارزش ریال، خریدارانی که در سال‌های گذشته از رقیبان ما فرش خریداری می‌کردند، اکنون به سمت فرش ایرانی آمده‌اند و میزان صادراتمان افزایش یافته است. علاوه بر این، مشتریان گذشته نیز حجم خریدهای خود را بالا برده‌اند.
وی با بیان این‌که این افزایش صادرات در نتیجه افزایش قیمت نسبی ارز یک سود دوطرفه برای فروشندگان ایرانی و خریداران خارجی است، عنوان می‌کند: درست است که به دلیل کمبود مواد اولیه میزان تولیدات کاهش یافته، اما این کاهش ناچیز است. به طور کلی مشکل غیرقابل حلی در بازار فرش آذربایجان غربی وجود ندارد و افزایش قیمت‌ها تنها باعث اندکی تحرک منفی شده است.
این مسئول با بیان این‌که کشورهای اروپایی به‌ویژه آلمان، آمریکای شمالی شامل آمریکا و کانادا، روسیه و ژاپن عمده خریداران فرش‌های ما هستند، عنوان می‌کند: در مورد صادرات داخلی نیز بیشتر فرش‌های تولیدی در شمال استان به شهرهای تبریز، مشهد، شیراز، تهران و فرش‌های تولیدی در جنوب استان به استان‌های همدان، زنجان، کرمانشاه، کردستان و قسمتی از تهران صادر می‌شوند.
درویشی از مشکل بیمه قالیبافان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنف قالیبافی یاد می‌کند و می‌گوید: طی چند سال گذشته سازمان تامین اجتماعی بیمه قالیبافان را قطع کرده است و از این صنف بیمه‌شونده جدید قبول نمی‌کند. برای حل این مشکل با صندوق بیمه روستایی و عشایر به تفاهم رسیده‌ایم و ۲ هزار نفر از قالیبافان آذربایجان غربی اکنون زیر پوشش این بیمه هستند.
- اشتغال ۷۲ هزار و ۳۲۱ فرشباف در آذربایجان غربی
سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی هم می‌گوید: هم‌اکنون ۸۰ درصد فرش‌های تولیدی استان قابلیت صادرات به خارج از کشور را دارند. «محمد دهقان» با بیان این‌که سالانه ۲۹۰ تا ۳۰۰ هزار متر مربع فرش دستباف در استان تولید می‌شود، اظهار می‌کند: میزان فرش صادراتی آذربایجان غربی در کشور ۲۰ میلیون دلار به کشورهای خارجی است و حدود ۸۰ درصد فرش‌های بافته‌شده در استان ظرفیت و کیفیت صادر شدن را دارند. وی می‌افزاید: در استان ۲۳۰ کارگاه غیرمتمرکز و ۶ کارگاه متمرکز و نیز ۷۲ هزار و ۳۲۱ بافنده وجود دارد. شهرستان‌های تکاب و خوی مناطق اصلی تولید فرش در استان هستند.
- آذربایجان غربی ۲ ثبت ملی و جهانی در حوزه فرش دارد
در آذربایجان غربی تکاب، میاندوآب، ارومیه، خوی، بوکان، شاهین‌دژ و دیگر شهرها در عرصه قالیبافی شهرت بسیار دارند، مخصوصا فرش ریزماهی خوی و افشار تکاب به دلیل ویژگی‌های خاصی نظیر ظرافت و استحکام فراوان، نه‌تنها در ایران، بلکه در جهان بسیار زبانزد هستند. فرش‌های ریزماهی خوی و افشار تکاب در شمال و جنوب استان در سال ۸۹ ثبت ملی شده و فرش بافته شده در خوی نیز در سال ۹۲ به ثبت جهانی رسیده است. این امر نشان از جایگاه استان در صنعت فرش کشور دارد.
این قالی‌های باقوام و زیبا دسترنج مردم بی‌ادعا و سختکوش آذربایجان غربی است که از طریق دارهای قالیبافی روزگار می‌گذرانند و هنرشان را به رخ جهانیان می‌کشانند؛ هنری که ادغام رنگ‌ها و طرح‌های مختلف سبب خلق آثاری چشمگیر در آن می‌شود و تنها هنری است که هیچ‌گاه از مد نمی‌افتد. یکی از شهرهای ایران که مردمان آن نگاه ویژه‌ای به هنر و صنعت قالیبافی دارند، بوکان است. صنعت فرش این شهرستان توانسته است جایگاه منحصر به فردی در کشور به خود اختصاص دهد. قالیبافی، با وجود ده‌ها تعاونی بزرگ و کوچک و همچنین کارگاه‌های خصوصی با بیش از چند هزار بافنده، مهم‌ترین صنعت این شهرستان به شمار می‌آید.
نظر شما