یکی از دلایل شدت گرفتن خسارات پس از بارندگی‌های اخیر در حوزه شهری مشهد، نبود بودجه مناسب در حوزه بحران بود. برای پیشگیری از تکرار این شرایط باید به این حوزه بیشتر توجه شود. «امیر عزیزی» سرپرست مدیریت ساماندهی و مهندسی بحران شهرداری مشهد با بیان این‌که در شهرداری‌های کشور ساختار مشخصی برای حوزه بحران وجود ندارد به همشهری می‌گوید: متاسفانه علاوه بر نبود ساختار مشخص، برای این حوزه بودجه مناسبی نیز اختصاص داده نمی‌شود.
با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته، ۴/۵ درصد کل بودجه شهرداری مشهد به حوزه بحران اختصاص یافته است و این امر نشان می‌دهد در این زمینه باور جدی وجود ندارد. وی ادامه می‌دهد: در عین حال باید توجه داشت حوزه بحران حوزه جوان‌گرایی و تخصص‌گرایی است نه این‌که اگر مدیری برکنار شد، در حوزه بحران به کار گرفته شود.
- مدیریت بحران با بررسی روش‌های گذشته
رئیس شورای اسلامی شهر مشهد هم درباره راهکارهای کاربردی برای مدیریت بحران بیان می‌کند: شناخت راهکارهای مقابله با بحران و پایه‌های تئوریک آن در گذشته می‌تواند راهگشا باشد، چراکه مقابله با بحران در شهرهای کشورمان پایه‌هایی قوی دارد و شناخت آنها سودمند است. «محمدرضا حیدری» می‌افزاید: بازگشت به گذشته و مطالعه اقدامات در حوزه ایمنی مسیر را روشن می‌کند و این هم‌اندیشی می‌تواند کمک کند راهکارهای موثری بیاموزیم.
وی با اشاره به بروز حوادث اخیر در کشور یادآور می‌شود: این حوادث می‌تواند ما را به نتایج مشخصی برساند و برای مدیریت شهری در کلان‌شهرها کارکردهای موثری به همراه داشته باشد. تغییرات اقلیمی در بازه زمانی کنونی غیرقابل پیش‌بینی است و شرایط را دشوار می‌کند، از این رو آمادگی در این حوزه لازم و ضروری است.
رئیس شورای شهر مشهد با اشاره به تجارب گذشته در مقابله با بحران و حوادث غیرمترقبه تصریح می‌کند: آنچه گذشتگان انجام داده‌اند مبتنی بر تجربه‌ای گران‌سنگ و ارزشمند و مبتنی بر روش‌های آزمون و خطاست. متاسفانه عالمان و متخصصان ما در حوزه‌های مختلف شهری به راهکارهای آنها بی‌توجه بوده‌اند. امیدواریم در آینده شاهد کارهای مطالعاتی مبسوط و ویژه‌ای برای بهره‌گیری از این ظرفیت‌های به ارث رسیده باشیم.
- واقعیت تلخ
رئیس شورای عالی استان‌ها هم مدیریت بحران را به ۳ مقطع قبل از وقوع یا زمان پیشگیری، زمان وقوع بحران و مدیریت آن و سپس اتفاقات بعد از وقوع بحران تقسیم‌بندی می‌کند و می‌گوید: متاسفانه در مشهد و البته سایر نقاط کشور در هر ۳ مرحله با مشکل مواجهیم. «مرتضی الویری» با اشاره به مدیریت قبل از بحران و پرداختن به مسائل ایمنی، بهداشت و درمان می‌افزاید: به اندازه کافی در خصوص پیشگیری از وقوع حوادث صحبت شده است، ولی واقعیت تلخ اینجاست که به‌صورت جدی و عملی کاری انجام نشده است.
وی خاطرنشان می‌کند: بسیاری از مسائل و اصول پیشگیری از بحران در کشور ما به صورت تشریفاتی و زائد درآمده است در این میان می‌توان به تجهیزات مسائل ایمنی در ساخت بناها و ساختمان‌ها اشاره کرد. مشکل آنجاست که مسائل حوزه ایمنی هنوز بین مردم به صورت فرهنگ درنیامده است، اما اگر به صورت جدی به آن پرداخته شود می‌تواند گره‌گشای بسیاری از امور باشد. متاسفانه عمر ساختمان‌ها در ایران بسیار کوتاه است و ساختمانی که باید ۸۰ سال عمر کند فقط ۲۰ سال می‌تواند دوام بیاورد و این امر موجب اتلاف هزینه می‌شود.
رئیس شورای عالی استان‌ها با اشاره به اقدامات بعد از بحران در کشور توضیح می‌دهد: پس از وقوع یک حادثه و بحران در کشور، کمک‌ها و همکاری مردمی کاهش پیدا می‌کند. در روزهای اول و پس از حادثه مردم تحت‌تاثیر شور و هیجانات کمک‌های خود را به اوج می‌رسانند. متاسفانه به دلیل نبود نظارت و مدیریت صحیح کمک‌های مردمی ساماندهی نمی‌شود و در یک بازده زمانی متوقف و کارها نیمه‌تمام رها می‌شود. الویری ابراز می‌کند: مدیریت بحران باید بر نیروی مردمی تکیه کند. اگر این بدنه عظیم به حرکت درآید، می‌توان کارهای بزرگی انجام داد.
وی یادآور می‌شود: بدنه شورایی از بالاترین سطوح تا روستاهای کشور فعال است و باید این بدنه ۱۲۰ هزار نفری را به‌صورت فعال و هوشمند برای حوادث بسیج کنیم. یعنی اگر مدیریت بحران را پس از سیل اخیر در مشهد بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که با وجود تلاش‌های بسیار، به دلیل ضعف‌های زیرساختی، مدیریت بحران با مشکلاتی مواجه شد.
- مساله بحران، بعد فراموش‌شده مدیریت شهری
پرنیان علی‌بخشی- خراسان رضوی ـ خبرنگار:
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در گفت‌وگو با همشهری درباره باورپذیری مدیریت بحران در مردم و مسئولان می‌گوید: باید بحران را باور کرد و نگاه فرابخشی به این حوزه نداشت. همچنین جوامع محلی و امکانات محلی را برای پیشگیری از بحران و مدیریت آن بسیج کرد و در عین حال توجه داشت کار مدیریت بحران در شهرداری‌ها نباید در حد جمع‌آوری آوار باشد و آمادگی تام در این حوزه باید شکل گیرد.
«اسماعیل نجار» با انتقاد از این نکته که باور به بحران در کشور وجود ندارد، می‌افزاید: این بدان معنا نیست که در این زمینه فعالیتی در کشور رخ نداده است، بلکه دائما به سمت مطلوب پیش می‌رویم و شکل‌گیری مدیریت بحران در کلان‌شهرها یکی از نمونه‌های این حرکت به سمت مطلوب است.
متاسفانه در ایران برای پیشگیری قبل از وقوع حادثه هزینه‌ای صرف نمی‌شود و بیشتر هزینه‌ها پس از وقوع حادثه و برای مقابله است. وی در این خصوص خاطرنشان می‌کند: اگر در وقوع سیل در سال اخیر رودخانه‌ها لایروبی می‌شدند، امروز شاهد این حوادث ناگوار نبودیم. متاسفانه منابع را پس از وقوع حوادث اختصاص می‌دهیم ولی نظارت دقیقی انجام نمی‌دهیم و همین امر باعث ایجاد بحران‌های بیشتری می‌شود.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با بیان این‌که تغییر اقلیم باعث تغییر نظام بارش می‌شود، توضیح می‌دهد: برای این موضوع باید برنامه‌ریزی کرد و آماده بود، چراکه در حال حاضر زمان، نوع و پراکنش بارش‌ها تغییر کرده است. نجار یادآور می‌شود: سیلاب‌های سال گذشته و اوایل امسال حدود ۲۵ استان کشور را درگیر کرد و بیش از ۳۵۰ هزار میلیارد خسارت به شهرهای مختلف کشور از جمله مشهد وارد آورد. او می‌گوید: بحران‌های اخیر کشور فرصت آگاهی‌بخشی است. این فرصت باید مورد استفاده قرار گیرد و ساختارهای مدیریت بحران را قوی‌تر کند. به گفته رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، مساله بحران و تاب‌آوری شهری بعد فراموش‌شده مدیریت شهری و نظام برنامه‌ریزی اجرایی است و ما همچنان در مرحله استقرار مدیریت بحران در مدیریت شهری هستیم و مشهد هم مستثنی از این وضعیت نیست.
نظر شما