یکی از مسائل مهم در بهبود عملکرد کشاورزی، یکپارچه‌سازی اراضی است. خرد شدن اراضی زراعی یا پراکنده بودن آنها از مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی کشور است که با از بین بردن سوددهی و بازده اقتصادی زمین‌ها، امنیت غذایی را به خطر می‌اندازد. کوچک‌تر شدن زمین‌های کشاورزی که معمولا دلیل اصلی‌اش تقسیم آنها بین وراث است، مانع استفاده موثر از فناوری و ماشین‌آلات کشاورزی می‌شود و بهره‌وری زمین‌های کشاورزی را پایین می‌آورد.
این در حالی است که در این باره اعمال قوانین الزامی پاسخگو نیست و دولت مجبور است با مشوق‌های ترویجی کشاورزان را به یکپارچه نگه داشتن زمین‌های کشاورزی ترغیب کند. کارشناسان معتقدند یکپارچه‌سازی اراضی یکی از راهکارهای افزایش تولید در بخش کشاورزی و تحقق اقتصاد مقاومتی است. البته تجمیع دوباره زمین‌های کشاورزی در مناطق روستایی مزایا و موانعی دارد. در این باره «قاسم جعفروند» کارشناس کشاورزی به سوالات همشهری پاسخ داده است که صحبت‌هایش را در ادامه می‌خوانید.
- یکپارچه‌سازی اراضی زراعی چه مزایایی دارد؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی توسعه کشاورزی، به خصوص در مناطق روستایی، عدم استفاده بهینه از عوامل تولید به‌ویژه زمین و آب است. این مشکل با مساله خرد بودن و پراکندگی اراضی متعلق به هر یک از بهره‌برداران ارتباط مستقیم دارد. با یکپارچه‌سازی زمین‌های کشاورزی، ماشین‌آلات در زمان کمتر روی سطح بیشتری کار می‌کنند و در نتیجه هزینه‌های کاشت، داشت، برداشت، سم‌پاشی و آبیاری کاهش می‌یابد و در مقابل، بهره‌وری و درآمد بیشتر می‌شود. همچنین در میزان زمین‌هایی که برای کانال‌کشی و... اختصاص می‌یابد، صرفه‌جویی می‌شود. کلا هرچه مساحت مزرعه وسیع‌تر باشد، از عوامل زمین و آب بهتر استفاده می‌شود. در مقابل تولید غیراقتصادی به دلیل افزایش هزینه‌ها، عدم امکان استفاده مناسب از تکنولوژی و ماشین‌آلات نوین، خرید و فروش اراضی به عنوان پناهگاه معیشتی، عدم تمرکز در الگوی کشت، ضعف تخصص و نیروی کار و به‌کارگیری ضعیف و ناقص نیروی انسانی و همچنین هدررفت بالای آب از مهم‌ترین مشکلات در اراضی زراعی خرد هستند.
- چگونه می‌توان کشاورزان را به یکپارچه کردن اراضی‌شان ترغیب کرد؟
اجرای طرح کاداستر و سنددار کردن اراضی کشاورزی و اعمال قوانین تشویقی مانند صدور سند رایگان برای افراد مایل به یکپارچه‌سازی اراضی خود، ارائه تسهیلات ویژه بانکی به داوطلبان این موضوع و نیز یارانه‌های هدفمند به اراضی بزرگ کشاورزی، روستاییان را به همکاری با یکدیگر برای یکپارچه‌سازی اراضی ترغیب می‌کند.
انجام حمایت‌های خاص از توسعه شرکت‌های سهامی زراعی و تولیدی روستایی و کشت و صنعت‌های خصوصی نیز راهکار دیگری برای کمک به این روند است. از آنجا که یکپارچه‌سازی اراضی موضوعی اجتماعی است، مشارکت مردم در این رابطه مهم است و سبب تسریع کار خواهد شد. علاوه بر ترغیب و تشویق کشاورزان، باید هرگونه ترس و احتیاط آنها را در مورد از دست رفتن مالکیتشان بر زمین رفع کرد. استفاده از رسانه‌های گروهی برای آموزش و آگاهی از فواید این کار و رفع هرگونه نگرانی کارساز خواهد بود.
نظر شما