به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمد اسماعیل اسماعیلی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و سرپرست هیئت کاوش باستان شناسی شهر تون خراسان جنوبی، با اشاره به بدست آمدن سکه‌ای از دوره هلنی‌های باختر در ترانشه لایه‌نگاری سال گذشته ارگ تون، از اتمام انجام مطالعات آزمایشگاهی توسط پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی به سرپرستی پرستو نعیمی خبر داد.
او با بیان اینکه نتیجه اولیه مطالعه آزمایشگاهی انجام شده توسط این پژوهشکده نشان از استفاده از آلیاژ ترکیبی با درصد بالای برنج و فلزات دیگر دارد، تصریح کرد : با توجه به اهمیت این تک یافته، مطالعه دقیق پیرامون آن توسط احسان شواربی، متخصص سکه دانشگاه وین انجام گرفت.
- چنین سکه‌ای چگونه به تون قدیم راه یافته
احسان شواربی از مؤسسۀ سکه شناسی دانشگاه وین و متخصص سکه، درباره این سکه به خبرنگار (richt.ir) گفت: در فصل اول کاوش ارگ تون (شهر فردوس در جنوب خراسان)، یک سکۀ طلایی رنگ از لایه‌ای آشفته، منتسب به اوایل دوران اسلامی و اواخر ساسانی، به دست آمد.
او افزود :نقش رو و پشت این سکه در نگاه نخست یادآور سکه‌های تقلیدی اقوام کِلتی (سِلتی) از مسکوکات یونانی و سک ههای اوایل دورۀ جمهوری روم است ولی چنین سکه ای چگونه به تون قدیم راه یافته پرسش مطرح است.
به گفته این کارشناس، از نظر گونه شناسی نقوش این سکه مشابه گونه های رایج مسکوکات زرین اسکندر مقدونی است که از حدود سال ۳۳۰ پیش از میلاد در ضرابخانه های متعددی در سراسر امپراتوری اسکندر ــ از توراس در تراکیه (شمالغرب دریای سیاه) تا کورِنِه در لیبی و از کُرینت در پلُپُنِز (یونان) تا شوش در خوزستان ــ ضرب میشدهاند.
این متخصص سکه با بیان اینکه سکه های زرین اسکندر تابع واحد استاتِر و کسرهای آن با معیار وزنیِ آتنی بوده افزود : این واحد از زمان اسکندر به عنوان معیارِ مسکوکات طلا در سراسر قلمرو او تعیین شد.
اوبا بیان اینکه بر روی این سکه، چهرۀ نیمرخ راست ایزدبانوی آتنا با کلاه کُرینتی نقش شده گفت: بر پشت سکه، تصویر ایستادۀ نیکه (تجسم پیروزی در اساطیر یونانی)، حامل تاج گل در دست راست و نشان استولیس در دست چپ، به چشم میخورد.
این پژوهشگر تصریح کرد :نخستین نکتۀ جالب توجه آن است که کتیبۀ معمولِ پشت این سکه ها که حاوی نام اسکندر بوده در این سکۀ نویافته غایب است.
- کیفیت بسیار ضعیف و طراحی ناشیانه سکه
او با اشاره به این نکته که بر حاشیۀ پشت سکه، یک ردیف نقطه چین به عنوان کادر تصویر دیده می شود که برای سکه های اسکندر نامتعارف است افزود: از سوی دیگر، کیفیت نقش سکه بسیار ضعیف و طراحی آن ناشیانه به نظر میرسد و همین مسائل پیش از هرچیز سبب تردید در اصالت این سکه میشوند.
پژوهشگر مؤسسۀ سکه شناسی دانشگاه وین افزود:با وجود آنکه رنگ سطح این سکه مشابه طلاست، بر اساس آزمایش تجزیۀ عنصری جنس این سکه آلیاژی از مس و روی (برنج) تعیین شده و این در حالیست که اسکندر و جانشینانش هرگز سکۀ برنجی ضرب نکرده اند و نقش سکۀ مورد نظر منحصر به مسکوکات زرین است.
وی با بیان اینکه باید توجه داشت که شرقیترین ضرابخانه های امپراتوری اسکندر در شوش و اکباتان (همدان) قرار داشته اند گفت : البته احتمال وجود ضرابخانه های ناشناختۀ شرقی تر را نمی توان انکار کرد ولی یک ضرابخانۀ رسمی طبعاً باید سکه هایی با جنس و کیفیت معیار و متناسب با سایر ضرابخانه ها تولید میکرده است.
شواربی افزود: حال آنکه سکۀ مورد نظر نه از نظر جنس و نه از نظر سبک و کیفیت تصویر تناسبی با سکه های اصیل آن دوره ندارد و از سوی دیگر کشف این سکه در یک لایۀ آشفتۀ بسیار متأخرِ منسوب به دوران صدر اسلام و اواخر ساسانی تردید در اصالت این سکه را دوچندان می‌کند.
او تصریح کرد : از آنجا که این سکه از یک کاوش باستان شناختی به دست آمده است نمی توان آن را یک نمونۀ جعلی جدید تلقی کرد.
نظر شما