یعنی برای حق مدار بودن باید ابتدا، اعتقاد به حق بودن حق داشت و آنگاه بدان عمل کرد.
حق مداری انسان، بیشتر در دو جنبه جلوه می‌کند: حق گویی و حق پذیری.
1 - حق گویی: اظهار کردن حق در هر حال و تحت هر شرایطی، حتی اگر منجر به زیانی برای گوینده یا نزدیکانش شود، حقگویی نام دارد. گفتن حق در حالت‌های مختلفی ظهور پیدا می‌کند، گاه در حال خشم، خواسته‌های نفسانی انسان جلوی چشمش قرار گرفته و حق و حقیقت پشت سر نهاده می‌شود. انسان مؤمن کسی است که در حالت خشم نیز حق بگوید و به باطل نگرود گاه حقگویی در شهادت دادن به سود یا زیان کسی ظهور پیدا می‌کند. یعنی درصورت شهادت حق دادن، سودی از دست رفته یا زیانی برای شخص به بار می‌آید. در روایتی از پیامبر اکرم آمده است: هان! مبادا ترس از مردم مانع از آن شود که کسی حق را بداند و نگوید. بدانید که برترین جهاد، سخن حقی است که در برابر فرمانروای ستمگر و منحرف گفته شود ( کنزالعمّال، ح 43588).
2 - حق‌پذیری: برخی اوقات برای انسان شرایطی به وجود می‌آید که در نقطۀ انتخاب حق و در موضع پذیرش یا ردّ آن قرار می‌گیرد. انسانی که بخواهد حق مدار باشد، باید هرگاه سخن یا عمل حقی به او عرضه شد، آن را با کمال میل بپذیرد و به مقتضای آن عمل کند.
هنگامی که انسان در شرایط پذیرش یا عدم پذیرش حق قرار گیرد، نباید به گویندۀ سخن توجه کند که او کوچک است یا بزرگ، دوست است یا دشمن، فامیل است یا غریبه و... بلکه باید به محتوای سخن و عمل بنگرد و اگر آن را حق یافت، بدون توجه به آورنده‌اش آن را پذیرا گردد. پیامبر گرامی اسلام در این باره می‌فرماید: حق را از هر کس که برایت آورد کوچک باشد یا بزرگ بپذیر، هر چند دشمنت باشد و باطل را ـ کوچک و بزرگ ـ هر که گوید به خودش برگردان هر چند دوستت باشد ( کنزالعمّال، ح 43152).
