این بار حادثه‌ای کم نظیر، اتفاقی شبیه معجزه، در بیمارستان حضرت فاطمه (س) رخ داده است؛ به همت گروه جراحی این بیمارستان دانشگاه علوم پزشکی ایران، دست قطع شده نوجوان13 ساله گرگانی، پس از گذشت 20 ساعت از زمان قطع، با موفقیت پیوند زده شد؛ در حالی‌که در کتاب‌های پزشکی تاکید شده، زمانی که اگر طی آن عضو قطع شده پیوندزده شود، امید موفقیت وجود دارد، 6 ساعت است.
دکترمحمدجواد فاطمی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس بیمارستان آموزشی حضرت فاطمه (س) که مسئولیت این جراحی را بر عهده داشته است، در گفت وگو با همشهری، به جزئیات این عمل اشاره کرده و می‌گوید: بیمار، پسربچه 13 ساله گرگانی بود که دستش روز دوشنبه 12 شهریور به هنگام کمک به پدرش با اره نجاری از ناحیه مچ و به شکل مایل تا کف دست قطع شد و در واقع به جز انگشت کوچک بیمار، سایر انگشتان از دست جدا شده بود.
دکتر فاطمی‌ادامه می‌دهد: پس از انتقال این نوجوان از استان گلستان به تهران، خانواده او به 3 بیمارستان دولتی مراجعه می‌کنند که هیچ کدام امکان انجام جراحی روی عضو قطع شده را نداشته‌اند و مراجعه بعدی آنها به بیمارستانی خصوصی است که چیزی درحدود 20 میلیون تومان برای انجام عمل، طلب می‌کند، اما خانواده بیمار به دلیل عدم توانایی در پرداخت هزینه جراحی و عدم پذیرش بیمارستان‌ها، نهایتا این پسربچه 13 ساله را به بیمارستان حضرت فاطمه (س) انتقال می‌دهند که این رفت وآمدها چیزی حدود 16 ساعت طول می‌کشد.
رئیس گروه جراحی با اشاره به این که «زمان طلایی» (golden time) برای انجام پیوند موفق حدود 6 ساعت است، می‌افزاید: به طورکلی زمان مناسب برای پیوند عضوی که دارای عضله است،
6 ساعت و قسمت‌هایی مثل انگشتان که عضله ندارد و تاندون، پوست، استخوان و عصب، چیزی حدود 48 ساعت پیش بینی شده است؛ اما در این مورد خاص، دست قطع شده پس از 16 ساعت به بیمارستان ما رسید و تا زمان شروع جراحی هم حدود 4 ساعت زمان برد.
دکتر فاطمی‌می‌گوید عضو قطع شده مدتی از 16 ساعت را در شرایط غیر استاندارد و در معرض گرما گذرانده بود و تنها پس از مراجعه به بیمارستان اول در آب سرد که شرایط ایده آل برای عضو پیوندی به شمار می‌آید، نگهداری شده بود. با این اوصاف، موفقیت پیوند دست قطع شده، در نوع خود یک معجزه تلقی می‌شود.
این عمل جراحی نادر حدود 7 ساعت (از 9:30 صبح تا 4 بعدازظهر) به طول انجامید و پس از نزدیک به یک هفته، گروه پزشکی به این نتیجه رسید که می‌تواند خبر موفقیت این جراحی را اعلام کند.
احتمال 20 درصدی موفقیت
دکتر فاطمی‌با اشاره به موفقیت آمیز بودن عمل پیوند، می‌گوید: تا به حال که چیزی حدود یک هفته از پیوند دست این نوجوان می‌گذرد، همه اجزای دست پیوند شده به جراحی پاسخ مثبت داده‌اند و خون رسانی به عضو هم به خوبی انجام می‌شود. برخی از تاندون‌ها نیز در مرحله ثانویه و طی عملی ترمیمی‌پیوند می‌شود، اما چیزی که بسیار اهمیت دارد این است که پس از طی زمان لازم، دست پیوند شده همان دست طبیعی خواهد بود و امکان قانقاریا نیز در حال حاضر منتفی شده است.
وی در ادامه و در پاسخ به این سؤال که از کجا فهمیدید این عضو هنوز هم قابل پیوند است و موفقیت عمل را چند درصد پیش بینی می‌کردید، می‌گوید: درصدی که من برای موفقیت جراحی پیش بینی می‌کردم 20تا30 درصد بود، اما ما باید ریسک می‌کردیم و بین معلولیت مادام‌العمر نوجوانی 13 ساله و انجام جراحی با ریسک بالا، یکی راانتخاب می‌کردیم؛ ما هم دومی‌را انتخاب کردیم و به لطف خدا، معجزه رخ داد.
او در پاسخ به این سؤال که شما فکر نمی‌کردید 20 درصد میزان خیلی کمی‌است، می‌گوید: برای بیماری که چیزی برای از دست دادن ندارد، خیلی کم هم خیلی زیاد است! به‌خصوص که بیمار تنها 13 سال داشت و در دوران نوجوانی به سر می‌برد و بنابراین، معلولیت، قیمت گزافی بود که برای جبران اشتباهی در تمام عمر باید می‌پرداخت.
همه اعضا را نمی‌شود پیوند زد
رئیس بیمارستان آموزشی حضرت فاطمه (س) مدت بهبودی کامل این بیمار را 6 ماه اعلام می‌کند و با اشاره به اهمیت انتقال عضو قطع شده در شرایط استاندارد جهت موفقیت یک عمل پیوند، تصریح می‌کند: در صورتی که عضو قطع شده در زمان مناسب و در شرایط استاندارد به بیمارستان انتقال یابد، آسیبی به عضو نرسیده و پیوند نیز با موفقیت انجام خواهد شد، اما باید این نکته را هم ذکر کنم که هر عضو قطع شده‌ای قابل پیوند نیست، بلکه تنها اعضایی را که توسط اجسام تیز و برنده مثل اره، کاتر یا چاقو جدا شده باشند و عضو، صدمه جدی ندیده باشد می‌توان پیوند زد وگرنه در مواردی مثل پرس، غلتک یا تصادف، اعضای قطع شده قابل پیوند نیستند.
این فوق تخصص جراحی ترمیمی‌و پلاستیک در خصوص شرایط استاندارد جهت انتقال عضو قطع شده، می‌گوید: عضو قطع شده را باید حتما سرد نگه دارند و بهترین کار این است که عضو را داخل گازی استریل که با سرم نمکی خیس شده است قرار داده و سپس داخل یک کیسه نایلونی که در آن گره زده می‌شود، قرار دهند، سپس کیسه نایلونی بسته شده که عضو در آن لای گاز مرطوب پیچیده شده است را داخل آب یخ شناور کنند.
دکتر فاطمی تاکید می‌کند: در اینگونه موارد باید به این نکته هم توجه شود که عضو قطع شده نباید در ارتباط مستقیم با یخ یا داخل سرم نمکی گرم یا بدون کیسه نایلونی قرارگیرد، چراکه هر کدام از این خطاها باعث صدمه به عضو می‌شود.
گروه این جراحی، شامل دکتر حسین اکبری؛ فوق تخصص جراحی پلاستیک، دکتر محمودفتاحی؛ فلوشیپ جراحی دست، دکتر پوپک رحیم زاده و دکتر سید حسن اعتمادی متخصصین بیهوشی بودند که دکترمحمدجواد فاطمی‌رادر انجام این عمل همراهی می‌کردند.
