در ماه های اخیر عرضه سهام 5 شرکت بزرگ دولتی در بازار سهام تهران با موفقیت به پایان رسیده است.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در این باره می‌گوید: در 6 ماه گذشته با عرضه سهام شرکت‌هایی چون ایرالکو، مپنا، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و ملی مس 11 میلیارد دلار به ارزش بازار سهام تهران افزوده شده است.
او تأکید دارد: با اجرای سیاست‌های راهبردی اصل44، ریسک سرمایه‌گذاری در بورس به شدت کاهش یافته و حق انتخاب سرمایه‌گذاران افزایش پیدا کرده است. اما حرکت بازار سهام به همین جا محدود نمی شود. بر این اساس بورس تهران برنامه هایی را برای جذب سرمایه گذاران خارجی در دست انجام دارد.
متن کامل گفت‌وگو با علی صالح‌آبادی، رئیس سازمان بورس واوراق بهادار در پی ارائه می‌شود.
- عملکرد بورس در 6 ماه گذشته، با آن چه در دوران رکود بازار با آن روبه‌رو بودیم،کاملاً متفاوت است، اگر امکان دارد، درباره دلایل خروج بورس از رکود توضیحاتی ارائه کنید؟
در طول زمستان 85 و بهار و تابستان 86، عرضه‌های اولیه مهمی در بازار انجام شد. درگذشته شرکت‌های زیادی وارد بورس شده بودند ولی هیچ‌کدام از این شرکت‌ها به اندازه شرکت‌های عرضه شده جدید نبودند؛
شاید به لحاظ کمیت زیاد بودند ولی به‌لحاظ ارزشی نتوانستند وضعیت بازار را به شکل قابل ملاحظه‌ای تغییردهند، ولی با ابلاغ سیاست‌های اصل 44 به دستور مقام معظم رهبری راه جدیدی برای ورود شرکت های بزرگ به بورس باز شد.
در طول ماه‌های اخیر با ورود شرکت آلومینیوم ایران، فولاد خوزستان، فولاد مبارکه و مس و همین‌طور مپنا بیش از 11 میلیارد دلار به ارزش بورس افزوده شد، که این رقم حدود 26 درصد ارزش کل بورس را شامل می‌شود.
- یعنی معتقدید در شرایط فعلی تنوع فرصت‌های سرمایه گذاری در بازار بیشتر شده است؟
بله، در گذشته درکل بورس، گروه‌هایی مثل سیمان و خودرو جزو گروه‌های پیشرو بودند که بیش از نیمی از ارزش بازار را شامل می‌شدند و حق انتخاب هم خیلی کمتر بود، ولی با ورود این شرکت‌های بزرگ، سهم سیمانی‌ها در کل سبد بورس کاهش پیدا کرد.
به طوری‌که اگر قبلاً ارزش این گروه حدود 30 درصد بود با ورود شرکت‌های جدید سهم گروه سیمان به حدود 10 درصد رسید. هم‌چنین سهم خودروسازی‌ها به حدود 12 درصد رسید و ریسک کل بورس بسیار کمتر شد و امکان انتخاب جدید زیادی برای سهامداران فراهم شد.
از سوی دیگر بازدهی بسیار خوبی که شرکت‌های اصل 44 در بورس داشتند چشم‌انداز خوبی را در بورس ایجاد کرده و قیمت‌گذاری مناسبی که در مورد این شرکت‌ها اتفاق افتاد و بازدهی‌های خوب این شرکت، پول‌های جدیدی را به سمت بازار سرمایه حرکت داد و بازده بورس را در مورد شرکت‌های فعال آن به سمت مثبت سوق داد.
- فکر می‌کنید این موضوع بر روند حرکت بورس در آینده نیز موثرباشد؟
فکر می‌کنم با توجه به پتانسیل‌های جدید ایجاد شده در بازار سرمایه و عرضه‌های جدید‌تری که قرار است در آینده نزدیک انجام شود و همین‌طور عرضه‌های بلوکی سهام، به طور مثال عرضه بلوک های 20 درصدی سهام مس، فرصت سرمایه‌گذاری مناسبی برای ایرانیان خارج از کشور ایجاد شود.
- دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی یا ایرانیان مقیم خارج، قبلاً هم از زبان مقامات مختلف بیان شده، شما به‌عنوان رئیس سازمان بورس چه تسهیلات یا تضمینی به این گروه از سرمایه‌گذاران می‌دهید؟
در حال حاضر تعدادی از شرکت‌های کارگزاری امکان خرید و فروش اینترنتی را فراهم کرده اند که سرمایه‌گذاران می‌توانند درخواست خرید و فروش خود را از طریق اینترنت به کارگزاری ارسال کنند و کارگزار هم اقدام به خرید سهام برای مشتری خود کند، علاوه بر این که صورتحساب خرید سهام کارگزاری در اینترنت به مشتری عرضه می‌شود.
این مزیتی است که در حال حاضر وجود دارد و بسیاری از ایرانیان مقیم خارج و یا خارجی‌ها با همین روش درحال خرید و فروش سهام و همکاری با کارگزاری‌های ایرانی هستند.
- این کار از نظر بورس با منع قانونی مواجه نیست ؟
خیر، از نظر ما هم پذیرفته شده است .ولی شرط آن امضای تفاهم‌نامه‌ای است که بین کارگزار و مشتریان یک بار انجام می‌شود . به این صورت منعی برای فعالیت وجود ندارد، حتی تعدادی از کارگزاری‌ها با توجه به فرصتی که بعضی بانک‌ها برای انتقال پول از حساب مشتری ایجاد کرده اند، به مشتریانشان خدمات ارائه می دهند.
- به جز امکان معامله اینترنتی، چه خدمات دیگری در اختیار ایرانیان مقیم خارج و به طور کل سرمایه گذاران قرار دارد ؟
نکته دیگری که می توانم به آن اشاره کنم بحث امکان تشکیل سبد وسبد گردانی است که برای مشتریان وجود دارد، یعنی مشتری اگر نخواهد به صورت مستقیم درگیر قضایای معامله سهام باشد، کارگزاران بورس می توانند با عنوان مشاور و سبدگردان کار مشتری را انجام دهند و در نهایت در یک دوره مشخص و براساس آئین‌نامه موجود در این زمینه سود مشتری پرداخت شود، که فرصت خوبی برای ایرانیان خارج از کشور است.
- در خصوص ایجاد و تشکیل تالار در سایر کشورها چه‌طور؟ اقدامی‌کرده‌اید؟
ما علاقه‌مندیم که در سایر کشورها در صورتی که مقررات آن کشورها اجازه بدهد و مشکل خاصی وجود نداشته باشد، تالار احداث کنیم، این آمادگی وجود دارد.
- ظاهراً تالار بورس تهران ،در دوبی هم در حال احداث است؟
البته تشکیل این تالار به مطالعات گسترده و دقیقی نیازمند است که در حال انجام است، از جمله اینکه آیا مسئولان این بازار امکان این کار را به ما خواهند داد؟یا نحوه تسویه وجوه بین کارگزار و مشتری و ارتباط آنها با نظام اتاق پایاپای چگونه است ؟ یا موضوع واحد پولی دو کشور و جزئیات دیگری نظیر آن که البته برای هر کدام راه‌حلی وجود دارد.
- می توانید به این راه حل‌ها ها اشاره کنید؟
مثلاً اینکه اگر قرار شد تالاری در دوبی احداث شود، در کنار آن صرافی هم دایر شود، حتی یک تابلوی ارزی هم در کنار آن ایجاد شود و با نرخ ارز روزانه مشخص، مثلاً درهم، ضریب ریالی آن را مشخص کند و قیمت سهم به راحتی به درهم تبدیل شود ولی تسویه آن قطعاً به ریال خواهد بود چون فروش سهام ممکن است از مناطق مختلف ایران صورت بگیرد، که این نقل و انتقالات به راحتی از طریق صرافی قابل انجام است.
همین‌طور تمام مسائل و نکاتی که در این زمینه موجود است، به صورت فراهم شدن این بستر فرصت خوبی برای ایرانیان مقیم دوبی است یا حتی خارجی‌ها.
- به ارزش بازار دوبی اشاره نکردید؟
ارزش روزانه بازار چیزی حدود700تا900هزارو درهم امارات است که برابر 250میلیاردتومان در روز است حدود10 برابر ارزش روزانه معاملات بورس تهران.
- برنامه بعدی سازمان یا شرکت بورس برای همکاری با بورس دوبی چیست؟
قرار است که مسئولین شرکت بورس تهران دیداری را طی هفته‌های آینده با مسئولین بورس دوبی داشته باشند. علاوه بر آن دکتر رحمانی در این سفر با ایرانیان مقیم دوبی‌هم دیداری خواهد داشت.
- عملکرد این بورس در صورت افتتاح چگونه خواهد بود؟ کارگزاران بین‌المللی هم در آن فعال خواهند بود؟
در صورت راه‌اندازی، عملکرد این تالار براساس مجوزی تعریف می‌شود و مشخص خواهد شد که می‌تواند امکان معامله یک کارگزار خارجی را فراهم کند یا نه؟ ولی هسته اولیه کار تشکیل یک تالار در دوبی است و باقی مسائل بحث توسعه این تالار خواهد بود.
- برای تالارهای موجود در مناطق آزاد ایران مثل تالار کیش که به واسطه نزدیکی جغرافیایی به مرزهای جنوبی ایران، فرصت خوبی برای جذب سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی است، برنامه‌ای ندارید؟
این اهداف و برنامه‌ها توسط شرکت بورس دنبال می‌شود، ولی باید گفت که برنامه‌هایی از سوی مسئولان شرکت در این رابطه در حال بررسی و انجام است.
- ظاهراً ارتباط بورس تهران با سایر بورس‌های دنیا هم، در دستور کار سازمان بورس قرار دارد. کما اینکه تفاهم‌نامه امضا شده بین بورس تهران و مالزی هم در این جهت بوده،ادامه این ارتباطات و مذاکرات با کشورهایی چون بحرین و ترکیه در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
به این نتیجه رسیده‌ایم که باید بازار سرمایه ایران را با سایر بازارهای دنیا پیوند بزنیم، در دنیا این، کار نویی نیست و خیلی از کشورها قبلاً این کار را انجام داده اند که طبیعتاً مزایا و معایب خودش را نیز به دنبال دارد، زیرا به هر حال دسترسی کارگزاران 2 کشور به بورس یکدیگر و عرضه یک سهم به طور همزمان در2بورس و معامله آن، مخاطرات و مزایای خود را به دنبال دارد.
- ابتدا دنبال چه اهدافی هستید ؟
ما در مرحله اول به دنبال آن هستیم که عرضه بخشی از سهام شرکت های بورس را در بورس کشورهای دیگر مطالعه کنیم و طرح اتصال همزمان 2 بورس به هم ، در مراحل بعدی قرار دارد و اختیار این کار هم با شورای بورس است که البته شورا موافقت اصولی با چنین برنامه‌هایی را دارد.
- موضوع تفاهم‌نامه با مالزی در چه مرحله‌ای قرار دارد ؟
قطعاً این یک فرآیند زمان‌بر است، اینکه صورت‌های مالی یک شرکت به انگلیسی و مطابق با استانداردهای بین‌المللی ترجمه شود، و الزامات گزارشگری آنها باید آماده و در اختیار آنها قرار بگیرد. به هر حال این فرآیند شروع شد.
ولی مشخص کردن زمان به نتیجه رسیدن آن فعلاً مقدور نیست، این‌یک قضیه3 طرفه است؛ بین مجموعه بورس تهران ، بورس مالزی و شرکتی که می‌خواهد عرضه شود.
- به جز مالزی با کدام کشورها همکاری دارید؟
این فرآیند فعلاً با بورس مالزی انجام شده و در سال 86 هم در نشستی که با بورس‌های کشورهای اکو انجام شد، وزرای اقتصاد این کشورها در ترکیه، طی بیانیه‌ای بحث همکاری بورس‌ها را مطرح کردند که قرار است آذر ماه امسال از بورس آذربایجان، ترکیه و پاکستان و همین‌طور سازمان‌های خصوصی‌سازی این کشورها در تهران نشست مشترکی را برگزار کنند.
- با وجود اینکه بورس استانبول به صورت بین‌المللی فعالیت دارد و اشتیاق این کشور به همکاری با بورس ایران، چرا اقدام خاصی در این مورد انجام نشده یا حداقل اطلاع‌رسانی کافی در این مورد وجود نداشته است؟
چرا، استارت این قضیه از فروردین امسال زده شده و وزیران اقتصاد 2 کشور، این همکاری را در حاشیه نشست اکو پذیرفتند.
مطالعات خوبی در خصوص همکاری با بورس ترکیه انجام شده و ما شناخت خوبی از بورس ترکیه پیدا کردیم و طی سفری هم که از طرف شرکت اطلاع‌رسانی بورس ایران به ترکیه انجام شد زمینه‌های بیشتری را برای همکاری فراهم کرد.
در حال حاضر باتوجه به مطالعات انجام شده فرصت همکاری جدی‌تر و بیشتری با این بورس فراهم شده البته باتوجه به اینکه بورس ما هم بورس جوانی است باید با احتیاط بیشتری عمل کرد.
در عین حال که لازمه ارتباط با بورس‌های دیگر، داشتن سطحی از ارتقا و توسعه است ،لذا با تغییرات خوبی که در بازار سرمایه اتفاق افتاده زمان خوبی برای مذاکره با بورس‌های خارجی است.
